۹٬۴۵۲
ویرایش
الرسالة الشمسية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} ''''
جز (جایگزینی متن - ' == == ' به '') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = الرسالة الشمسیة | | عنوان = الرسالة الشمسیة | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| تصویر = NUR01826J1.jpg | | تصویر = NUR01826J1.jpg | ||
| پدیدآوران = [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر]] ( | | پدیدآوران = [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر]] (نویسنده) | ||
| ناشر = بيدار | | ناشر = بيدار | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۳: | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01826 | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE01826AUTOMATIONCODE | ||
| کتابخوان همراه نور =01826 | |||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الرسالة الشمسية'''، تأليف [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر |ابوعمر بن على شافعى]]، ملقب به نجم‌الدين و معروف به [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|كاتبى قزوينى]] (متوفى 675ق)، از اساتيد [[علامه حلى]] و [[قطب‌الدين شيرازى]] و از شاگردان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير طوسى]] است. [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|كاتبى قزوينى]] به تشيع رغبتى وافر داشت و در حوزه‌ى درس قزوين تدريس مى‌كرد. اين اثر يكى از درس‌نامه‌هاى منطقى بسيار مهم است كه شروح فراوان بر آن نوشته شده است. نویسنده، آن را براى خواجه شمس‌الدين محمد جوينى، معروف به صاحب ديوان نوشته و به همين دليل آن را شمسيّه ناميده است.<ref>مقدمه، ص1</ref> | |||
==ساختار== | |||
== ساختار == | |||
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه، سه مقاله و يك خاتمه است. هريك از مقالات كتاب، خود در ضمن چند فصل و خاتمه نيز در ضمن دو مبحث تدوين شده است. | كتاب، مشتمل بر يك مقدمه، سه مقاله و يك خاتمه است. هريك از مقالات كتاب، خود در ضمن چند فصل و خاتمه نيز در ضمن دو مبحث تدوين شده است. | ||
«الرسالة الشمسية»، به لحاظ شيوه تأليف، از آن‌گونه كتاب‌هاى منطقى بشمار مى‌آيد كه ساختارى دو بخشى شامل معرف و حجت يا تصور و تصديق دارند. اين روش تدوين را نخست [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] در بخش منطق كتاب [[الإشارات و التنبيهات]] به كار گرفته است. پس از آن، «الشمسية» نجم‌الدين كاتبى نيز با همين سياق تأليف شده است.<ref>بجنوردى، | «الرسالة الشمسية»، به لحاظ شيوه تأليف، از آن‌گونه كتاب‌هاى منطقى بشمار مى‌آيد كه ساختارى دو بخشى شامل معرف و حجت يا تصور و تصديق دارند. اين روش تدوين را نخست [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] در بخش منطق كتاب [[الإشارات و التنبيهات]] به كار گرفته است. پس از آن، «الشمسية» نجم‌الدين كاتبى نيز با همين سياق تأليف شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3037 بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، ص670]</ref> | ||
از برخى قرائن چنين استفاده مى‌شود كه رساله شمسيه در زمان خود تدريس مى‌شده و محور علم منطق و مورد توجه علما بوده است و لذا شرح و تعليقه‌هاى زيادى بر آن زده شده است.<ref>علامه حلى، حسن بن يوسف، ص166</ref>قطب رازى، استاد [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]]، بر آن شرح نوشته و [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] در شرح خود تحت تأثير شرح وى بوده است.<ref>حداد عادل، غلامعلى و همكاران، ص607</ref>شرح [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] بر بخش تصورات رساله «الشمسية» است كه [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] آن را در 752ق، در شهر جام تأليف كرده است.<ref>بجنوردى، | ==گزارش محتوا== | ||
از برخى قرائن چنين استفاده مى‌شود كه رساله شمسيه در زمان خود تدريس مى‌شده و محور علم منطق و مورد توجه علما بوده است و لذا شرح و تعليقه‌هاى زيادى بر آن زده شده است.<ref>علامه حلى، حسن بن يوسف، ص166</ref>قطب رازى، استاد [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]]، بر آن شرح نوشته و [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] در شرح خود تحت تأثير شرح وى بوده است.<ref>حداد عادل، غلامعلى و همكاران، ص607</ref>شرح [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] بر بخش تصورات رساله «الشمسية» است كه [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] آن را در 752ق، در شهر جام تأليف كرده است.<ref>بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، ص667</ref> | |||
بر اين اثر، [[علامه حلى]] شرحى عالى نوشته است كه «القواعد الجليّة في شرح الرسالة الشمسية» نام دارد. وى در مقدمه‌اش بر اين اثر درباره رساله شمسيه مى‌نويسد: در اين كتاب، فوائد و نكات و مسائل دشوار به‌ايجاز و اختصار ذكر شده است.<ref>علامه حلى، حسن بن يوسف، ص165</ref> | بر اين اثر، [[علامه حلى]] شرحى عالى نوشته است كه «القواعد الجليّة في شرح الرسالة الشمسية» نام دارد. وى در مقدمه‌اش بر اين اثر درباره رساله شمسيه مى‌نويسد: در اين كتاب، فوائد و نكات و مسائل دشوار به‌ايجاز و اختصار ذكر شده است.<ref>علامه حلى، حسن بن يوسف، ص165</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۳۷: | ||
#در مقاله اول كتاب، بحث مفردات در ضمن چهار فصل بيان شده است. دلالت لفظ بر معنا، معانى مفرد، مباحث كلى و جزئى و مبحث تعريفات در اين بخش مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>متن كتاب، ص4 - 13</ref> | #در مقاله اول كتاب، بحث مفردات در ضمن چهار فصل بيان شده است. دلالت لفظ بر معنا، معانى مفرد، مباحث كلى و جزئى و مبحث تعريفات در اين بخش مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>متن كتاب، ص4 - 13</ref> | ||
#در مقاله دوم كتاب، قضايا و احكام آن در ضمن يك مقدمه و سه فصل تبيين شده است. | #در مقاله دوم كتاب، قضايا و احكام آن در ضمن يك مقدمه و سه فصل تبيين شده است. نویسنده ابتدا قضيه را قولى مى‌داند كه بتوان قائل آن را صادق يا كاذب ناميد. سپس قضاياى حمليه و شرطيه و انواع آن را با ذكر مثال توضيح مى‌دهد. در بحث از احكام قضايا نيز مباحث تناقض، عكس مستوى، عكس نقيض و تلازم شرطها را بيان مى‌كند.<ref>همان، ص13 - 31</ref> | ||
# | #نویسنده در مقاله سوم كتاب در پنج فصل به موضوع قياس پرداخته است. وى ابتدا در تعريف قياس مى‌نويسد: قياس منطقى قولى است، فراهم‌آمده از چند قضيه، به‌نحوى كه اگر مقدمه‌هاى آن قضايا درست باشند، از آن قول، به‌طور ذاتى قول صحيح ديگرى لازم آيد. وى سپس به تعريف صغرى، كبرى، حد وسط و اشكال چهارگانه‌اى كه از چگونگى قرار گرفتن حد وسط ايجاد مى‌شود مى‌پردازد.<ref>متن كتاب، ص32</ref>سپس مباحث ديگرى را مطرح و در آخرين فصل كتاب به‌اختصار به معرفى قياس مركب، قياس خلف، استقراء و تمثيل در بخش لواحق قياس مى‌پردازد.<ref>همان، ص42</ref> | ||
در خاتمه كتاب، دو مبحث مطرح شده است: ابتدا مواد قياس كه عبارت باشد از يقينيات و غير يقينيات ذكر شده است. وى قياسى را كه از اقسام شش‌گانه يقينيات تشكيل شده باشد، برهان ناميده است. در ادامه، اقسام شش‌گانه غير يقينيات، مانند مشهورات، مسلمات و مقبولات را نيز با ذكر مثال معرفى كرده است. | در خاتمه كتاب، دو مبحث مطرح شده است: ابتدا مواد قياس كه عبارت باشد از يقينيات و غير يقينيات ذكر شده است. وى قياسى را كه از اقسام شش‌گانه يقينيات تشكيل شده باشد، برهان ناميده است. در ادامه، اقسام شش‌گانه غير يقينيات، مانند مشهورات، مسلمات و مقبولات را نيز با ذكر مثال معرفى كرده است. | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۵: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
اين رساله، فاقد هرگونه فهرست و پاورقى است. | اين رساله، فاقد هرگونه فهرست و پاورقى است. | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب. | #مقدمه و متن كتاب. | ||
#بجنوردى، | #[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3037 بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد 15، چاپ اول، مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، تهران، 1387]. | ||
#حداد عادل، غلامعلى و همكاران، دانشنامه جهان اسلام، جلد 7، چاپ اول، بنياد دائرةالمعارف اسلامى، تهران، 1382. | #حداد عادل، غلامعلى و همكاران، دانشنامه جهان اسلام، جلد 7، چاپ اول، بنياد دائرةالمعارف اسلامى، تهران، 1382. | ||
#علامه حلى، حسن بن يوسف، القواعد الجليّة في شرح الرسالة الشمسية، مؤسسه نشر اسلامى، قم، 1414ق. | #علامه حلى، حسن بن يوسف، القواعد الجليّة في شرح الرسالة الشمسية، مؤسسه نشر اسلامى، قم، 1414ق. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[القواعد الجلية في شرح الرسالة الشمسية]] | [[القواعد الجلية في شرح الرسالة الشمسية]] | ||
| خط ۷۴: | خط ۶۶: | ||
[[شروح الشمسية: مجموعة حواش و تعليقات]] | [[شروح الشمسية: مجموعة حواش و تعليقات]] | ||
[[منطقیات (شرح مبسوط شرح شمسیه)]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||