الرسالة الشرفية في النسب التأليفية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' {{جعبه اطلاعات کتاب' به '{{جعبه اطلاعات کتاب') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ه ای ' به 'ه‌ای ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[صفي‌الدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف]] ( | [[صفي‌الدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف]] (نویسنده) | ||
[[خشبه، عطاس عبدالملک]] (محقق) | [[خشبه، عطاس عبدالملک]] (محقق) | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =977-18-0551-7 | | شابک =977-18-0551-7 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =24452 | |||
| کتابخوان همراه نور =24452 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف | '''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف [[صفي‌الدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف|صفی‌الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی]] (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح [[خشبه، عطاس عبدالملک|غطاس عبدالملک خشبه]]، کتابی است پیرامون موسیقی. | ||
ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف‌الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است.<ref>ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42</ref> | ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف‌الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/42 ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42]</ref> | ||
نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین می‌نویسد: «این رساله مشتمل بر نسبت‌های تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نموده‌اند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشته‌های ایشان و کتاب‌های گوناگون تازه یافت نمی‌شود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس‌الدین محمد جوینی می‌کنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است».<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref> | نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین می‌نویسد: «این رساله مشتمل بر نسبت‌های تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نموده‌اند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشته‌های ایشان و کتاب‌های گوناگون تازه یافت نمی‌شود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس‌الدین محمد جوینی می‌کنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است».<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/51 ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51]</ref> | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا پنج مقاله می‌باشد. | کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا پنج مقاله می‌باشد. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است.<ref>مقدمه، ص9-14</ref> | در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29199/1/9 مقدمه، ص9-14]</ref> | ||
این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتند از: | این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتند از: | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۷: | ||
#ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان. | #ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان. | ||
اندیشورانی چون علامه | اندیشورانی چون علامه قطب‌الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جسته‌اند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب‌الدین را شرحی بر شرفیه می‌داند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/51 ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51]</ref> | ||
ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه می‌دانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گام‌های بالفعل زمان خود می‌پردازد. او بنا بر اصل دو | ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه می‌دانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گام‌های بالفعل زمان خود می‌پردازد. او بنا بر اصل دو پرده‌ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را می‌دهد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/51 ر.ک: همان، ص51-52]</ref> | ||
گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها می‌باشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل می‌باشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل | گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها می‌باشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل می‌باشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی‌الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه می‌گردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی‌الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد [[صفي‌الدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف|صفی‌الدین ارموی]] دارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/52 ر.ک: همان، ص52]</ref> | ||
نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته می‌شود.<ref>ر.ک: همان</ref> | نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/52 ر.ک: همان]</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است.<ref>ر.ک: همان، ص51</ref> | از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14141/51 ر.ک: همان، ص51]</ref> | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.<ref>ر.ک: پاورقی، ص116</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص124</ref> | در پاورقی‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29199/1/116 ر.ک: پاورقی، ص116]</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29199/1/124 ر.ک: همان، ص124]</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن کتاب. | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[:noormags: | #[[:noormags:267835|صالح المهدی، ا.د، «صفی‌الدین عبدالمؤمن الأرموی، ابداع و ابتکار»، ترجمه سجاد خطابی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 40 تا 44)]]. | ||
#[[:noormags: | #[[:noormags:267839|خورابه، کاوه، «صفی‌الدین ارموی،اندیشور و موسیقی دان قرن هفتم هجری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 50 تا 54)]]. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۳۶
الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة، تألیف صفی‌الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی.
| الرسالة الشرفية في النسب التاليفية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صفي‌الدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف (نویسنده)
خشبه، عطاس عبدالملک (محقق) فتح‌الله، ايزيس (مراجعه) |
| ناشر | دار الکتب و الوثائق القومية، الإدارة المرکزية للمراکز العلمية، مرکز تحقيق التراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1429ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-18-0551-7 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف‌الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است.[۱]
نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین می‌نویسد: «این رساله مشتمل بر نسبت‌های تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نموده‌اند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشته‌های ایشان و کتاب‌های گوناگون تازه یافت نمی‌شود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس‌الدین محمد جوینی می‌کنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است».[۲]
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا پنج مقاله می‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است.[۳]
این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتند از:
- صوت و لواحق آن و شک‌های وارد به آن؛
- حصر نسبت اعداد؛
- اختلاف ابعاد؛
- ترتیب اجناس از طبقات ابعاد؛
- ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان.
اندیشورانی چون علامه قطب‌الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جسته‌اند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب‌الدین را شرحی بر شرفیه می‌داند.[۴]
ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه می‌دانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گام‌های بالفعل زمان خود می‌پردازد. او بنا بر اصل دو پرده‌ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را می‌دهد.[۵]
گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها می‌باشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل می‌باشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی‌الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه می‌گردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی‌الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی‌الدین ارموی دارد.[۶]
نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته می‌شود.[۷]
وضعیت کتاب
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است.[۸]
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.[۹]، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است.[۱۰]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- صالح المهدی، ا.د، «صفی‌الدین عبدالمؤمن الأرموی، ابداع و ابتکار»، ترجمه سجاد خطابی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 40 تا 44).
- خورابه، کاوه، «صفی‌الدین ارموی،اندیشور و موسیقی دان قرن هفتم هجری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 50 تا 54).