۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
كتاب حاضر در واقع رساله‌اى كم‌برگ، ولى پُربار است كه به‌صورت پرسش و پاسخ فراهم شده و به‌صورت كتاب سامان‌دهى نشده است و به همين جهت ويژگى‌هاى ساختارى كتاب را نيز دارا نيست و تقسيم به بخش و فصل و درس و... نشده است. از نظر روشى مى‌توان گفت كه اثر حاضر، اجتهادى و جامع است؛ يعنى، [[شيخ مفيد]] در آن از روش‌هاى فقهى، كلامى، حديثى، ادبى و... و حتى تحليل وقايع تاريخى، آگاهانه استفاده كرده است. | كتاب حاضر در واقع رساله‌اى كم‌برگ، ولى پُربار است كه به‌صورت پرسش و پاسخ فراهم شده و به‌صورت كتاب سامان‌دهى نشده است و به همين جهت ويژگى‌هاى ساختارى كتاب را نيز دارا نيست و تقسيم به بخش و فصل و درس و... نشده است. از نظر روشى مى‌توان گفت كه اثر حاضر، اجتهادى و جامع است؛ يعنى، [[شيخ مفيد]] در آن از روش‌هاى فقهى، كلامى، حديثى، ادبى و... و حتى تحليل وقايع تاريخى، آگاهانه استفاده كرده است. | ||
از نظر تاريخ انديشه‌هاى كلامى جالب است دانسته شود: آقاى [[حسینی جلالی، محمدرضا|سيدمحمدرضا حسینى جلالى]]، يادآور شده كه: «و قد ورد مثل هذه المعارضة في كلمات السابقين فلاحظها في إكمال‌الدين للصدوق»؛ «نمونه اين‌گونه جدال كلامى كه [[شيخ مفيد]] در اثر حاضر انجام داده، در آثار پيشينيان نيز انجام شده و از آن جمله [[شيخ صدوق]] در كتاب «كمال‌الدين و تمام النعمة» نيز چنين دفاع اعتقادى را آورده است.<ref>ر.ک: مقدمه كتاب، ص6</ref>، پس مى‌توان گفت كه مباحث علمى [[شيخ صدوق]]، به‌ويژه در كتاب «كمال‌الدين»، بر شاگردش، [[شيخ مفيد]] به‌خصوص در توليد اثر علمى حاضر تأثير گذاشته است. | از نظر تاريخ انديشه‌هاى كلامى جالب است دانسته شود: آقاى [[حسینی جلالی، محمدرضا|سيدمحمدرضا حسینى جلالى]]، يادآور شده كه: «و قد ورد مثل هذه المعارضة في كلمات السابقين فلاحظها في إكمال‌الدين للصدوق»؛ «نمونه اين‌گونه جدال كلامى كه [[شيخ مفيد]] در اثر حاضر انجام داده، در آثار پيشينيان نيز انجام شده و از آن جمله [[شيخ صدوق]] در كتاب «كمال‌الدين و تمام النعمة» نيز چنين دفاع اعتقادى را آورده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/22447/1/6 ر.ک: مقدمه كتاب، ص6]</ref>، پس مى‌توان گفت كه مباحث علمى [[شيخ صدوق]]، به‌ويژه در كتاب «كمال‌الدين»، بر شاگردش، [[شيخ مفيد]] به‌خصوص در توليد اثر علمى حاضر تأثير گذاشته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
درباره محتواى اثر حاضر، گفتنى‌ها فراوان است، از جمله: | درباره محتواى اثر حاضر، گفتنى‌ها فراوان است، از جمله: | ||
#نویسنده در آغاز بحثش گفته است كه در مجلس يكى از سران حاضر شدم، پس بحث در مورد امامت شروع شد و به گفتگو درباره غيبت امام زمان(عج) رسيد. در اين هنگام صاحب مجلس چنين پرسيد: آيا جز اين است كه شيعه از [[امام جعفر صادق(ع)]] روايت مى‌كند كه ايشان گفته است: اگر براى امام به تعداد افراد غزوه بدر؛ يعنى 313 مرد، جمع شود، بر او قيام با شمشير واجب مى‌شود؟! [[شيخ مفيد]] مى‌گويد: پس من گفتم بله اين حديث روايت شده است. پس او پرسيد: آيا ما به‌طور يقينى نمى‌دانيم كه شیعیان در اين زمانه چندين برابر مردان اهل بدر هستند؟! پس چگونه براى امام جايز است كه غايب باشد، باآنكه روايت مذكور صحيح است؟! [[شيخ مفيد]] پاسخ داده است كه هرچند شیعیان عددشان در اين دوره بسيار است و چندين و چند برابر بدريان هستند، ولى اين تعداد 313 نفر بايد جامع شرايط و صفاتى باشند، كه تاكنون چنين افرادى با دارا بودن همگى ويژگى‌ها (شجاعت، صبر، اخلاص، ترجيح آخرت بر دنيا، پاکى باطن، صحت عقول و...) به‌طور كامل و اينكه خداى تعالى مصلحت بداند كه آنان با شمشير قيام كنند، فراهم نشده است.<ref>ر.ک: متن كتاب، ص11 - 12</ref> | #نویسنده در آغاز بحثش گفته است كه در مجلس يكى از سران حاضر شدم، پس بحث در مورد امامت شروع شد و به گفتگو درباره غيبت امام زمان(عج) رسيد. در اين هنگام صاحب مجلس چنين پرسيد: آيا جز اين است كه شيعه از [[امام جعفر صادق(ع)]] روايت مى‌كند كه ايشان گفته است: اگر براى امام به تعداد افراد غزوه بدر؛ يعنى 313 مرد، جمع شود، بر او قيام با شمشير واجب مى‌شود؟! [[شيخ مفيد]] مى‌گويد: پس من گفتم بله اين حديث روايت شده است. پس او پرسيد: آيا ما به‌طور يقينى نمى‌دانيم كه شیعیان در اين زمانه چندين برابر مردان اهل بدر هستند؟! پس چگونه براى امام جايز است كه غايب باشد، باآنكه روايت مذكور صحيح است؟! [[شيخ مفيد]] پاسخ داده است كه هرچند شیعیان عددشان در اين دوره بسيار است و چندين و چند برابر بدريان هستند، ولى اين تعداد 313 نفر بايد جامع شرايط و صفاتى باشند، كه تاكنون چنين افرادى با دارا بودن همگى ويژگى‌ها (شجاعت، صبر، اخلاص، ترجيح آخرت بر دنيا، پاکى باطن، صحت عقول و...) به‌طور كامل و اينكه خداى تعالى مصلحت بداند كه آنان با شمشير قيام كنند، فراهم نشده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/22447/1/11 ر.ک: متن كتاب، ص11 - 12]</ref> | ||
#[[شيخ مفيد]] با نظر به حضور هزارها شيعه به‌صراحت بيان كرده است كه چون وجوب امامت و صحت غيبت امام زمان(عج) براى ما ثابت شده و روايت 313 نفر هم وارد شده است، پس راهى براى قبول و تصحيح آن نداريم، جز آنكه بگوييم كه بايد اين افراد شرايط و صفات ويژه‌اى داشته باشند. سپس [[شيخ مفيد]] مثالى تاريخى ذكر كرده و به تحليل و تفسيرش پرداخته است: نظير اين مطلب اين است كه پيامبر(ص)، باآنكه در غزوه بدر تعداد اندكى يار داشت، جهاد كرد، درحالى‌كه بيشترشان پياده و بدون سلاح بودند، ولى بعد از آن در حديبيه، باآنكه چندين برابر بدريان يار داشت، صلح كرد و ما مى‌دانيم كه پيامبر(ص) در هر دو مورد، آنچه برگزيد، صحيح بود. پس اگر يارانش در حديبيه، همان شرايط بدر را داشتند، بايد جنگ مى‌كرد و صلح صحيح نبود و جهاد واجب مى‌شد و در صورت وجوب جهاد حتما جهاد مى‌كرد؛ به‌خاطر علم او به راه صحيح و صواب و عصمتش كه بيان كرده‌ايم.<ref>ر.ک: همان، ص12 - 13</ref> | #[[شيخ مفيد]] با نظر به حضور هزارها شيعه به‌صراحت بيان كرده است كه چون وجوب امامت و صحت غيبت امام زمان(عج) براى ما ثابت شده و روايت 313 نفر هم وارد شده است، پس راهى براى قبول و تصحيح آن نداريم، جز آنكه بگوييم كه بايد اين افراد شرايط و صفات ويژه‌اى داشته باشند. سپس [[شيخ مفيد]] مثالى تاريخى ذكر كرده و به تحليل و تفسيرش پرداخته است: نظير اين مطلب اين است كه پيامبر(ص)، باآنكه در غزوه بدر تعداد اندكى يار داشت، جهاد كرد، درحالى‌كه بيشترشان پياده و بدون سلاح بودند، ولى بعد از آن در حديبيه، باآنكه چندين برابر بدريان يار داشت، صلح كرد و ما مى‌دانيم كه پيامبر(ص) در هر دو مورد، آنچه برگزيد، صحيح بود. پس اگر يارانش در حديبيه، همان شرايط بدر را داشتند، بايد جنگ مى‌كرد و صلح صحيح نبود و جهاد واجب مى‌شد و در صورت وجوب جهاد حتما جهاد مى‌كرد؛ به‌خاطر علم او به راه صحيح و صواب و عصمتش كه بيان كرده‌ايم.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/22447/1/12 ر.ک: همان، ص12 - 13]</ref> | ||
#اشكال‌كننده چنين پرسيده است: به پيامبر خدا(ص) وحى مى‌شد، پس نتايج و عواقب كارها را مى‌دانست و تدبير درست را از اشتباه تشخيص مى‌داد، ولى در مورد علم امام چه مى‌گويى؟ و ما چگونه آن را بشناسیم؟! [[شيخ مفيد]] پاسخ داده است: امام در نزد ما چنين است كه عهدهاى امامت به او سپرده شده و نشانه‌هایى براى او هست كه در تدبير به او يارى مى‌كند و نتايج را به او مى‌نماياند و فعل درست را به او مى‌شناساند و اين عهدى است براى امام كه از جانب پيامبر خدا(ص) به دست آمده؛ همان پيامبرى كه از سوى خداى تعالى به او وحى مى‌شود و به علم آسمانى آگاه مى‌گردد.<ref>ر.ک: همان، ص13</ref> | #اشكال‌كننده چنين پرسيده است: به پيامبر خدا(ص) وحى مى‌شد، پس نتايج و عواقب كارها را مى‌دانست و تدبير درست را از اشتباه تشخيص مى‌داد، ولى در مورد علم امام چه مى‌گويى؟ و ما چگونه آن را بشناسیم؟! [[شيخ مفيد]] پاسخ داده است: امام در نزد ما چنين است كه عهدهاى امامت به او سپرده شده و نشانه‌هایى براى او هست كه در تدبير به او يارى مى‌كند و نتايج را به او مى‌نماياند و فعل درست را به او مى‌شناساند و اين عهدى است براى امام كه از جانب پيامبر خدا(ص) به دست آمده؛ همان پيامبرى كه از سوى خداى تعالى به او وحى مى‌شود و به علم آسمانى آگاه مى‌گردد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/22447/1/13 ر.ک: همان، ص13]</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
با توجه به آنكه اين رساله در قالب پرسش و پاسخ نوشته شده و ساختار كتابى ندارد و حجمش نيز اندك است، براى آن، فهرست مطالب و همچنين فهرست منابع و فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، اعلام، امكنه و...) فراهم نشده است. | با توجه به آنكه اين رساله در قالب پرسش و پاسخ نوشته شده و ساختار كتابى ندارد و حجمش نيز اندك است، براى آن، فهرست مطالب و همچنين فهرست منابع و فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، اعلام، امكنه و...) فراهم نشده است. | ||
مصحح محترم، تصاويرى از آغاز و انجام دو نسخه خطى اثر حاضر را آورده است كه در كتابخانه آيت‌الله مرعشى نجفى در قم موجود است. هرچند مصحح محترم، هيچ توضيحى درباره كمّ و كيف نسخه‌هاى خطى اثر حاضر ذكر نكرده، ولى با توجه به تفاوت خط صفحاتى كه تصاويرش آمده، دوگانگى نسخه خطى مذكور آشكار است.<ref>ر.ک: مقدمه كتاب، ص7 - 10</ref> | مصحح محترم، تصاويرى از آغاز و انجام دو نسخه خطى اثر حاضر را آورده است كه در كتابخانه آيت‌الله مرعشى نجفى در قم موجود است. هرچند مصحح محترم، هيچ توضيحى درباره كمّ و كيف نسخه‌هاى خطى اثر حاضر ذكر نكرده، ولى با توجه به تفاوت خط صفحاتى كه تصاويرش آمده، دوگانگى نسخه خطى مذكور آشكار است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/22447/1/7 ر.ک: مقدمه كتاب، ص7 - 10]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | ||
[[رده:25 اسفند الی 24 فروردین(97)]] | |||