الذيل علی رفع الإصر أو بغية العلماء و الرواة: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن]] (نويسنده)

| تعداد جلد =1

در مقدمه كه به قلم محققين نوشته شده است، ابتدا تاريخچه‌اى از تدوين قرآن كريم، سنت نبوى و علوم نحوى و ادبى و سپس اسامى مهمترين تأليفات گذشتگان در علوم مختلف به تفكيك ذكر شده است. در ادامه، شرح حال نسبتاً مفصلى از [[سيوطى]] و آثار او آمده كه به لحاظ كثرت فعاليت‌هاى علمى او قابل توجه است.

اسامى برخى از علماى مطرح شده در كتاب عبارت است از: برهان‌الدين ابن الديرى، عزالدين ابوالبركات، حافظ ابن‌حجر، شهاب‌الديندميرى، قاضى نورالدين و سراج‌الدين رازى.

نويسنده در صفحه 75 كتاب، به شرح حال استادش حافظ بن حجر (852-783ق) پرداخته و با كلماتى مانند: «شيخى الاستاد» و «شيخ‌الاسلام»، كمال تواضع و احترام خويش را به استاد اظهار داشته است. سپس به توصيف احوالات استادش پرداخته و در انتها چنين مى‌نويسد: محاسن وى فراوان است كه در اين مختصر نمى‌گنجد، يا من كسى نيستم كه مانند او را توصيف نمايم، بويژه اين‌كه اكابرى مانند: تقى فاسى، تقى مقريزى، علاء بن خطيب ناصرى و ديگران در كتاب‌هاى خود وى را توصيف نموده‌اند.

نويسنده داراى شيوه خاصى در نگارش است. به عنوان مثال: در موارد فراوان، به هنگام شرح حال يك عالم، به ذكر مطلبى از ابن‌حجر، به نقل از فرزندانش مى‌پردازد.

آراء و نظرات وى درباره ديدگاه‌هاى گذشتگان قابل توجه است و فراوان مطالب منقول را مورد نقد قرار مى‌دهد. در اثبات فضل و علم هر عالم، فراوان به اقوال دوستان و اساتيد خود، مانند ابن‌حجر استشهاد مى‌كند. او در نسبت دادن بدى‌ها و رذائل به ديگران، بسيار عفيف است و از اين كار پرهيز دارد. چه بسا بعضى از عبارات و مصطلحات عاميانه جارى بر زبان مردم را نيز به‌كار برد؛ مانند كلمه «الّا» كه غلط فاحش است.

از اين اثر سه نسخه موجود است كه يكى از آنها نسخه اصلى است و آندوى ديگر از آن استنساخ شده است و لذا محققين در تصحيح كتاب بر آن نسخه اعتماد كرده‌اند.

در انتهاى اثر، فهرست مدارس علميه با شرحى مختصر، مراجع، تراجم، اعلام، شهرها، امكنه و بقاء، جوامع و مساجد، كتب، آيات قرآنى، احاديث نبوى، اشعار و مشاغل به تفكيك آمده است.