۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'منجد، صلاحالدين' به 'منجد، صلاحالدین') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''الذخائر و التحف'''، تألیف قاضی رشیدالدین بن زبیر (متوفی 3/562ق)، حاوی مجموعه حکایتها و نقلقولهایی از منابع مختلف در رابطه با هدایا و گنجینههای حکام و سلاطین است. محمد حمیدالله تحقیق کتاب را به انجام رسانیده و صلاحالدین المنجد نیز به عربی بر آن مقدمه نوشته است. | '''الذخائر و التحف'''، تألیف [[ابن زبير، احمد بن رشيد|قاضی رشیدالدین بن زبیر]] (متوفی 3/562ق)، حاوی مجموعه حکایتها و نقلقولهایی از منابع مختلف در رابطه با هدایا و گنجینههای حکام و سلاطین است. [[حمیدالله، محمد|محمد حمیدالله]] تحقیق کتاب را به انجام رسانیده و [[منجد، صلاحالدین|صلاحالدین المنجد]] نیز به عربی بر آن مقدمه نوشته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر مقدمه محمد حمیدالله و صلاحالدین المنجد و سپس متن اثر است که در ضمن ابواب متعدد و 415 شماره ارائه شده است. | کتاب مشتمل بر مقدمه [[حمیدالله، محمد|محمد حمیدالله]] و [[منجد، صلاحالدین|صلاحالدین المنجد]] و سپس متن اثر است که در ضمن ابواب متعدد و 415 شماره ارائه شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
از این کتاب تنها یک نسخه خطی بهدست آمده است که در کتابخانه استان افیون قرهحصار ترکیه قرار دارد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8</ref>. کتاب اصلی نوشته قاضی رشید بن زبیر است، اما نسخه خطی، گزینشهایی از کتاب اصلی توسط «شهابالدین احمد عبدالله بن حسن اوحدی» است که از رجال قرن نهم و مشهور به ادب و تاریخ است<ref>ر.ک: عبدالغنی حسن؛ حمیدالله، محمد، ص134-133؛ مقدمه محقق، ص8</ref>. | از این کتاب تنها یک نسخه خطی بهدست آمده است که در کتابخانه استان افیون قرهحصار ترکیه قرار دارد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8</ref>. کتاب اصلی نوشته [[ابن زبير، احمد بن رشيد|قاضی رشید بن زبیر]] است، اما نسخه خطی، گزینشهایی از کتاب اصلی توسط «شهابالدین احمد عبدالله بن حسن اوحدی» است که از رجال قرن نهم و مشهور به ادب و تاریخ است<ref>ر.ک: عبدالغنی حسن؛ حمیدالله، محمد، ص134-133؛ مقدمه محقق، ص8</ref>. | ||
این کتاب درباره برخی مسائل اقتصادی، بهویژه ذخایر خزانههای قصرهای فاطمیان و حاوی اطلاعات سودمندی است. قاضی رشید بهویژه دربارە خزاین قصر المستنصر بالله در ایام فتنه، سالهای ٤٦٠ و ٤٦١ق، مطالب جالبتوجهی، بیان میکند<ref>ر.ک: ذیلابی، نگار، ص 98</ref>. | این کتاب درباره برخی مسائل اقتصادی، بهویژه ذخایر خزانههای قصرهای فاطمیان و حاوی اطلاعات سودمندی است. قاضی رشید بهویژه دربارە خزاین قصر المستنصر بالله در ایام فتنه، سالهای ٤٦٠ و ٤٦١ق، مطالب جالبتوجهی، بیان میکند<ref>ر.ک: ذیلابی، نگار، ص 98</ref>. | ||
قاضی رشید در این کتاب حکایاتی را با موضوع هدایای ملوک و امرای بزرگ، ولیمههای مشهور، روزهای گردهمایی و اجتماعات مردم، شگفتیهای موجود و ذخائر محفوظ، ارثیههای بهجامانده، غنیمتهای جنگی و نفقهها در کتابش آورده است. سپس اوحدی مطالبی را به کتاب افزوده است. محقق اثر معتقد است «بیشتر این اضافات خرافات ایرانی است». او اگرچه منبع این مطالب را کتابی گمنام میداند اما تصریح میکند که بیشتر آنها را میتوان در مروج الذهب مسعودی و الجماهر بیرونی یافت. سپس به کتابهایی مشابهی چو «التحف و الهدایا» اشاره میکند که توسط ابوعثمان سعید خالدی (متوفی350ق) و ابوبکر بن هاشم خالدی (متوفی 380ق) که از نزدیکان سیفالدوله بودهاند نوشته شده است؛ اما کتاب حاضر از دو جهت بر این آثار برتری داشته است: اول اینکه کتب پیشینیان (مانند مسعودی) بهجز اندکی از آنها بهدست ما نرسیده است. دوم اینکه در این کتاب حکایات پراکنده در دیگر آثار گردآوری شده است. نویسنده از مصادر متعددی نقل کرده که روزگار آنها را از بین برده است؛ مانند کتاب «سيرة المكتفی بالله» نوشته عبیدالله بن احمد بن ابیطاهر طیفور و کتب علائی و ابو محمد فرغانی و ابن جدار مصری<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص17-18</ref>. | قاضی رشید در این کتاب حکایاتی را با موضوع هدایای ملوک و امرای بزرگ، ولیمههای مشهور، روزهای گردهمایی و اجتماعات مردم، شگفتیهای موجود و ذخائر محفوظ، ارثیههای بهجامانده، غنیمتهای جنگی و نفقهها در کتابش آورده است. سپس اوحدی مطالبی را به کتاب افزوده است. محقق اثر معتقد است «بیشتر این اضافات خرافات ایرانی است». او اگرچه منبع این مطالب را کتابی گمنام میداند اما تصریح میکند که بیشتر آنها را میتوان در [[مروج الذهب و معادن الجوهر|مروج الذهب]] [[مسعودی، علی بن حسین|مسعودی]] و [[الجماهر في الجواهر|الجماهر]] [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] یافت. سپس به کتابهایی مشابهی چو «التحف و الهدایا» اشاره میکند که توسط ابوعثمان سعید خالدی (متوفی350ق) و ابوبکر بن هاشم خالدی (متوفی 380ق) که از نزدیکان سیفالدوله بودهاند نوشته شده است؛ اما کتاب حاضر از دو جهت بر این آثار برتری داشته است: اول اینکه کتب پیشینیان (مانند مسعودی) بهجز اندکی از آنها بهدست ما نرسیده است. دوم اینکه در این کتاب حکایات پراکنده در دیگر آثار گردآوری شده است. نویسنده از مصادر متعددی نقل کرده که روزگار آنها را از بین برده است؛ مانند کتاب «سيرة المكتفی بالله» نوشته عبیدالله بن احمد بن ابیطاهر طیفور و کتب علائی و ابو محمد فرغانی و ابن جدار مصری<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص17-18</ref>. | ||
محقق اثر شیوه تحقیقی خود را اینگونه توضیح میدهد: نصوص ذکر شده در این کتاب با آنچه در کتب دیگر وجود دارد مقابله شده است. الفاظ شرح شده و تعلیقات اندکی ذکر شده است. در پاورقی به نسخه اصل با حرف «ص» اشاره شده است. از ذکر خطاهای روشن ناسخ چشمپوشی کردهایم؛ همچنانکه بسیاری از خطاهای نحوی را اصلاح کردهایم و گاه به آنها اشاره نکردهایم تا پاورقیها با خطاهایی که ارتباطی به نویسنده ندارد سنگین نشود. خطاهای روشن یا موارد دشوار را نیز با کلمه «کذا» در متن یا پاورقی پیاپی آوردهایم<ref>ر.ک: همان، ص 23</ref>. | محقق اثر شیوه تحقیقی خود را اینگونه توضیح میدهد: نصوص ذکر شده در این کتاب با آنچه در کتب دیگر وجود دارد مقابله شده است. الفاظ شرح شده و تعلیقات اندکی ذکر شده است. در پاورقی به نسخه اصل با حرف «ص» اشاره شده است. از ذکر خطاهای روشن ناسخ چشمپوشی کردهایم؛ همچنانکه بسیاری از خطاهای نحوی را اصلاح کردهایم و گاه به آنها اشاره نکردهایم تا پاورقیها با خطاهایی که ارتباطی به نویسنده ندارد سنگین نشود. خطاهای روشن یا موارد دشوار را نیز با کلمه «کذا» در متن یا پاورقی پیاپی آوردهایم<ref>ر.ک: همان، ص 23</ref>. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
#[[:noormags:1260068|عبدالغنی حسن، محمد، «نقد الکتب: کتاب الذخائر و التحف للقاضی الرشید بن الزبیر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، معهد المخطوطات العربیة، شعبان 1386، العدد 26، ص 133 تا 142]]. | #[[:noormags:1260068|عبدالغنی حسن، محمد، «نقد الکتب: کتاب الذخائر و التحف للقاضی الرشید بن الزبیر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، معهد المخطوطات العربیة، شعبان 1386، العدد 26، ص 133 تا 142]]. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] |
ویرایش