الجمع بین الصحيحین «البخاري و مسلم»: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۲: خط ۳۲:
| شابک =
| شابک =
| تعداد جلد =4  
| تعداد جلد =4  
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =39260
| کد پدیدآور =00482
| کد پدیدآور =00482
| پس از =
| پس از =
خط ۴۶: خط ۴۶:
نویسنده در مقدمه‎اش بر کتاب، از سنت و جایگاه آن سخن می‎گوید و از سعی علما در جمع روایات. او همچنین سخن از مسلم و بخاری و تقدمشان در حدیث سخن به میان می‎آورد و بیان می‎کند که منظورش از نگارش این اثر تجرید متون اخبار و نصوص آثار صحیحین مسلم و بخاری و تلخیص این دو کتاب در یک کتاب با جمع مفترقات و حفظ تراجمشان است.
نویسنده در مقدمه‎اش بر کتاب، از سنت و جایگاه آن سخن می‎گوید و از سعی علما در جمع روایات. او همچنین سخن از مسلم و بخاری و تقدمشان در حدیث سخن به میان می‎آورد و بیان می‎کند که منظورش از نگارش این اثر تجرید متون اخبار و نصوص آثار صحیحین مسلم و بخاری و تلخیص این دو کتاب در یک کتاب با جمع مفترقات و حفظ تراجمشان است.


وی سپس مهم‎ترین اصولی را که کتاب بر آن‎ها استوار است بیان می‎کند؛ از جمله این اصول است: تجرید اسناد مگر در مواردی که ضرورت ایجاب کند، افزودن برخی مطالب از کتاب‎های متقدمان، جمع احادیث هرکدام از افراد به‎صورت مجزا با نشان دادن اتفاق شیخین و موارد انفرادی هرکدام در میان این احادیث، قصد انفراد به متون، تتبع زیادات هر راوی در هر متن و تتبع در آثار ائمه متقدم بر صحیحین.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص11</ref>
وی سپس مهم‎ترین اصولی را که کتاب بر آن‎ها استوار است بیان می‎کند؛ از جمله این اصول است: تجرید اسناد مگر در مواردی که ضرورت ایجاب کند، افزودن برخی مطالب از کتاب‎های متقدمان، جمع احادیث هرکدام از افراد به‎صورت مجزا با نشان دادن اتفاق شیخین و موارد انفرادی هرکدام در میان این احادیث، قصد انفراد به متون، تتبع زیادات هر راوی در هر متن و تتبع در آثار ائمه متقدم بر صحیحین.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39260/1/11 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص11]</ref>


[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] سعی کرده احادیث صحیحین را در کتاب واحدی بر اساس ترتیب اسانید جمع کند، او احادیث هر صحابی را از صحیحین در یک موضع جمع کرده است. وی کتابش را به پنج بخش اصلی تقسیم کرده است:
[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] سعی کرده احادیث صحیحین را در کتاب واحدی بر اساس ترتیب اسانید جمع کند، او احادیث هر صحابی را از صحیحین در یک موضع جمع کرده است. وی کتابش را به پنج بخش اصلی تقسیم کرده است:
خط ۵۸: خط ۵۸:
چهارمین بخش کتاب، حاوی مسانید مقلّین (آنانی که روایت اندکی دارند) است و در آن چهل‎ویک مسند وجود دارد. نویسنده در پایان این بخش مسانید صحابه‎ای را که فقط بخاری آن‎ها را بیان کرده و مسلم بیانی از آن‎ها ندارد را بیان کرده که تعدادشان سی‎وپنج نفر است. وی سپس عکس این مورد را بیان می‎نماید؛ یعنی کسانی که مسلم آن‎ها را بیان کرده و بخاری بیان نکرده که تعدادشان پنجاه‎وپنج تن است.
چهارمین بخش کتاب، حاوی مسانید مقلّین (آنانی که روایت اندکی دارند) است و در آن چهل‎ویک مسند وجود دارد. نویسنده در پایان این بخش مسانید صحابه‎ای را که فقط بخاری آن‎ها را بیان کرده و مسلم بیانی از آن‎ها ندارد را بیان کرده که تعدادشان سی‎وپنج نفر است. وی سپس عکس این مورد را بیان می‎نماید؛ یعنی کسانی که مسلم آن‎ها را بیان کرده و بخاری بیان نکرده که تعدادشان پنجاه‎وپنج تن است.


[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] در پنجمین و آخرین بخش کتاب، مسانید زنان را بیان کرده است. وی برای بیان مطالب از مسند عایشه آغاز کرده که طولانی‎ترین مسانید در میان زنان است. وی سپس مسند حضرت فاطمه زهرا(س) دختر پیامبر اکرم(ص) را بیان کرده و پس‎ازآن مسانید سایر همسران پیامبر(ص) را و بعد از آنان، صحابیان زنی را که شیخان ([[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] و [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]) بر اخراج روی آنان اتفاق دارند ذکر کرده که تعداد همه این‎ها بیست‎وچهار نفر است. سپس [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] شش مسند از صحابیان زنی که تنها بخاری آن‎ها را بیان کرده را ارائه می‎کند و پس‎ازآن هفت صحابی زن را که تنها مسلم آن‎ها را بیان کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص11-12</ref>
[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] در پنجمین و آخرین بخش کتاب، مسانید زنان را بیان کرده است. وی برای بیان مطالب از مسند عایشه آغاز کرده که طولانی‎ترین مسانید در میان زنان است. وی سپس مسند حضرت فاطمه زهرا(س) دختر پیامبر اکرم(ص) را بیان کرده و پس‎ازآن مسانید سایر همسران پیامبر(ص) را و بعد از آنان، صحابیان زنی را که شیخان ([[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] و [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]) بر اخراج روی آنان اتفاق دارند ذکر کرده که تعداد همه این‎ها بیست‎وچهار نفر است. سپس [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] شش مسند از صحابیان زنی که تنها بخاری آن‎ها را بیان کرده را ارائه می‎کند و پس‎ازآن هفت صحابی زن را که تنها مسلم آن‎ها را بیان کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39260/1/11 ر.ک: همان، ص11-12]</ref>


داخل هر مسندی از مسانید گذشته، ابتدا [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] به ذکر موارد اتفاقی بخاری و مسلم می‎پردازد، سپس موارد انفرادی بخاری را ذکر می‎نماید و پس‎ازآن موارد انفرادی مسلم از آن مسند را. در هرکدام از این سه نوع، [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] معنی هر حدیثی را ذکر می‎کند - هرچند در برخی الفاظش اختلافات کم یا زیادی وجود داشته باشد- و تفاوتی نمی‎کند که این اختلاف در الفاظ میان بخاری و مسلم باشد یا میان روایات یکی از این دو نفر به‎تنهایی. [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] به هر حدیثی شماره مسلسلی در قسم مختص به آن در مسند داده است. سعی وی در مراعات ترتیب احادیث داخل قسم خاص به هرکدام بر این بوده که احادیث راوی از صحابی را در مکان واحدی جمع کند. او راویان از صحابی را برحسب جایگاهشان مرتب کرده؛ یعنی روایت صحابی از صحابی را مقدم کرده سپس روایت غیر صحابی از صحابی را در ترتیب خاص مورد رضایت خودش بیان کرده است.
داخل هر مسندی از مسانید گذشته، ابتدا [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] به ذکر موارد اتفاقی بخاری و مسلم می‎پردازد، سپس موارد انفرادی بخاری را ذکر می‎نماید و پس‎ازآن موارد انفرادی مسلم از آن مسند را. در هرکدام از این سه نوع، [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] معنی هر حدیثی را ذکر می‎کند - هرچند در برخی الفاظش اختلافات کم یا زیادی وجود داشته باشد- و تفاوتی نمی‎کند که این اختلاف در الفاظ میان بخاری و مسلم باشد یا میان روایات یکی از این دو نفر به‎تنهایی. [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] به هر حدیثی شماره مسلسلی در قسم مختص به آن در مسند داده است. سعی وی در مراعات ترتیب احادیث داخل قسم خاص به هرکدام بر این بوده که احادیث راوی از صحابی را در مکان واحدی جمع کند. او راویان از صحابی را برحسب جایگاهشان مرتب کرده؛ یعنی روایت صحابی از صحابی را مقدم کرده سپس روایت غیر صحابی از صحابی را در ترتیب خاص مورد رضایت خودش بیان کرده است.
خط ۷۰: خط ۷۰:
مؤلف میان روایات به‎وسیله راویانی که در آن است تمییز داده است گاه به‎وسیله راوی غیر تابعی یا راوی از او؛ و گاهی میان این دو با شیخی که بخاری یا مسلم از آن روایت کرده، تمییز می‎دهد. جمع روایات حدیث صحابی با اختلاف در برخی معانی و الفاظ یا اختلاف راویان از آن توسط [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]]، باعث اختلاف و تمایز او از دیگر کتاب‎ها است؛ مثلاً در تحفة الاشراف مزی حدیث واحدی را می‎بینیم که در مواضع متعددی از مسند واحدی به‎تبع راویان از صاحب مسند ذکر شده است. مثلاً حدیث عایشه گاهی در ترجمه عبدالله بن عباس از عایشه وارد شده، گاهی در ترجمه عروه از او، گاهی اسود و... . ولی در این کتاب (الجمع بین الصحیحین) [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] همه این موارد را در روایت ابن عباس از عایشه جمع کرده است.
مؤلف میان روایات به‎وسیله راویانی که در آن است تمییز داده است گاه به‎وسیله راوی غیر تابعی یا راوی از او؛ و گاهی میان این دو با شیخی که بخاری یا مسلم از آن روایت کرده، تمییز می‎دهد. جمع روایات حدیث صحابی با اختلاف در برخی معانی و الفاظ یا اختلاف راویان از آن توسط [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]]، باعث اختلاف و تمایز او از دیگر کتاب‎ها است؛ مثلاً در تحفة الاشراف مزی حدیث واحدی را می‎بینیم که در مواضع متعددی از مسند واحدی به‎تبع راویان از صاحب مسند ذکر شده است. مثلاً حدیث عایشه گاهی در ترجمه عبدالله بن عباس از عایشه وارد شده، گاهی در ترجمه عروه از او، گاهی اسود و... . ولی در این کتاب (الجمع بین الصحیحین) [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] همه این موارد را در روایت ابن عباس از عایشه جمع کرده است.


غرض اصلی این کتاب و مؤلف آن جمع میان صحیحین و ترتیب آنان بوده و این عملی است دشوار. ما سعی نویسنده را در تجمیع روایات و عرضه آن‎ها در این اثر شاهدیم و این تلاش‎ها را در موارد ذیل نیز می‎توان به‎خوبی دید. [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] یک روایت را نقل می‎کند، سپس آن را به سایر روایات مقایسه می‎نماید و اختلافات و زیادات یا مشابهت میان آن‎ها را بیان می‎دارد. در برخی عبارات و تعلیقات او شخصیت جامع و دقت وی را می‎توان مشاهده کرد.<ref>ر.ک: همان، ص12-15</ref>
غرض اصلی این کتاب و مؤلف آن جمع میان صحیحین و ترتیب آنان بوده و این عملی است دشوار. ما سعی نویسنده را در تجمیع روایات و عرضه آن‎ها در این اثر شاهدیم و این تلاش‎ها را در موارد ذیل نیز می‎توان به‎خوبی دید. [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] یک روایت را نقل می‎کند، سپس آن را به سایر روایات مقایسه می‎نماید و اختلافات و زیادات یا مشابهت میان آن‎ها را بیان می‎دارد. در برخی عبارات و تعلیقات او شخصیت جامع و دقت وی را می‎توان مشاهده کرد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39260/1/12 ر.ک: همان، ص12-15]</ref>


[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] هرگاه حدیثی را از یکی از مسانید ذکر کرده، اختلاف در آن و احتمالات حدیث یا احیاناً ایرادات بر آن در مسند دیگر را نیز در نظر داشته است.<ref>ر.ک: همان، ص16</ref> از کارهای ابوعبدالله حمیدی در این کتاب، تذکرات و تنبیهات مناسبی است که بین احادیث به آن اشاره کرده است. مثلاً درجایی گفته: «لیس لأبی بکر عن أبی مسعود فی الصحیحین غیر هذا الحدیث الواحد».<ref>ر.ک: همان، ص18</ref>
[[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] هرگاه حدیثی را از یکی از مسانید ذکر کرده، اختلاف در آن و احتمالات حدیث یا احیاناً ایرادات بر آن در مسند دیگر را نیز در نظر داشته است.<ref>ر.ک: همان، ص16</ref> از کارهای ابوعبدالله حمیدی در این کتاب، تذکرات و تنبیهات مناسبی است که بین احادیث به آن اشاره کرده است. مثلاً درجایی گفته: «لیس لأبی بکر عن أبی مسعود فی الصحیحین غیر هذا الحدیث الواحد».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39260/1/18 ر.ک: همان، ص18]</ref>


از مواردی که در کتاب آشکار است، تصرف [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] در اعلام وارده در صحیحین است. او در مقدمه در بیان اسم و نسب به این امر تذکر داده است. بسیاری از اسم‎هایی که در اسانید دو کتاب هست با [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] اختلاف دارد. مثلاً در برخی موارد، مورد مذکور در صحیحین اسم یا کنیه یا لقب است و مؤلف آن را تغییر داده است؛ و گاهی نام مذکور در این دو کتاب، مختصر است و نویسنده آن را کامل کرده است. گاهی نام راوی اساساً ذکر نشده و نویسنده آن را ذکر می‎کند. از این موارد می‎توان موردی را مثال زد که ما در بخاری به شکل «ابوسهیل عن ابیه» می‎بینیم و [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] آن را به‎صورت للبخاری من حدیث مالک بن ابی عامر(3192) می‎بینیم که وی همان پدر ابوسهیل است. یا موردی که نزد مسلم آن را به‎صورت: «ابن ابی حازم» مشاهده می‎کنیم و [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] از آن با «عبدالعزیز ابی حازم»(2658) نام می‎برد.<ref>ر.ک: همان، ص18-19</ref>
از مواردی که در کتاب آشکار است، تصرف [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] در اعلام وارده در صحیحین است. او در مقدمه در بیان اسم و نسب به این امر تذکر داده است. بسیاری از اسم‎هایی که در اسانید دو کتاب هست با [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] اختلاف دارد. مثلاً در برخی موارد، مورد مذکور در صحیحین اسم یا کنیه یا لقب است و مؤلف آن را تغییر داده است؛ و گاهی نام مذکور در این دو کتاب، مختصر است و نویسنده آن را کامل کرده است. گاهی نام راوی اساساً ذکر نشده و نویسنده آن را ذکر می‎کند. از این موارد می‎توان موردی را مثال زد که ما در بخاری به شکل «ابوسهیل عن ابیه» می‎بینیم و [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] آن را به‎صورت للبخاری من حدیث مالک بن ابی عامر(3192) می‎بینیم که وی همان پدر ابوسهیل است. یا موردی که نزد مسلم آن را به‎صورت: «ابن ابی حازم» مشاهده می‎کنیم و [[حمیدی، محمد بن فتوح|حمیدی]] از آن با «عبدالعزیز ابی حازم»(2658) نام می‎برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39260/1/18 ر.ک: همان، ص18-19]</ref>


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۸۹: خط ۸۹:
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده: تیر(98)]]
 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:قربانی-باقی زاده]]
[[رده:25 خرداد الی 24 تیر(98)]]
[[رده:25 خرداد الی 24 تیر(98)]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش