۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ابیبکر' به 'ابیبکر') |
(لینک درون متنی) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR10757J1.jpg|بندانگشتی|الجغرافية]] | [[پرونده:NUR10757J1.jpg|بندانگشتی|الجغرافية]] | ||
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | ||
|+ | |+ | ||
|- | |- | ||
! نام کتاب!! data-type= | ! نام کتاب!! data-type="bookName" |الجغرافية | ||
|- | |- | ||
|نام های دیگر کتاب | |نام های دیگر کتاب | ||
|data-type= | | data-type="otherBookNames" | | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type= | | data-type="authors" |[[زهری، محمد بن ابیبکر]] (نويسنده) | ||
[[قرچانلو، حسین]] (مترجم) | [[قرچانلو، حسین]] (مترجم) | ||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
|- | |- | ||
|زبان | |زبان | ||
|data-type= | | data-type="language" |فارسی | ||
|- | |- | ||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
|data-type= | | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |DS 36/6 /ز9ج7 | ||
|- | |- | ||
|موضوع | |موضوع | ||
|data-type= | | data-type="subject" |آسیا - سیر و سیاحت - متون قدیمی تا 1800 | ||
کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت - متون قدیمی تا 1800م. | کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت - متون قدیمی تا 1800م. | ||
|- | |- | ||
|ناشر | |ناشر | ||
|data-type= | | data-type="publisher" |وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات | ||
|- | |- | ||
|مکان نشر | |مکان نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishPlace" |تهران - ایران | ||
|- | |- | ||
|سال نشر | |سال نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishYear" | 1382 هـ.ش | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type= | | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE10757AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''كتاب الجغرافيه'''، اثرى است به زبان فارسى (ترجمه شده از عربى) و به موضوع جغرافياى جهان به روش هفت اقليم ايرانى مىپردازد. | '''كتاب الجغرافيه'''، نوشته [[زهری، محمد بن ابیبکر|ابوعبدالله محمد بن ابوبكر زهرى]]، ترجمه [[قرچانلو، حسین|دكتر حسين قرهچانلو]] اثرى است به زبان فارسى (ترجمه شده از عربى) و به موضوع جغرافياى جهان به روش هفت اقليم ايرانى مىپردازد. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
مؤلف در «كتاب الجغرافيه» از روش هفت اقليم ايرانى استفاده كرده، ولى ارائه اقاليم وى مخالف روش اقليمهاى ايرانى است. روشهاى اقليم ايرانى چنين است كه اقليم چهارم مركز اقاليم ديگر است كه سه اقليم در جنوب و سه اقليم در شمال آن است و اقليم مركزى از نظر تعادلى، آب و هوا و شهرها بهترين اقليمها است؛ در حالى كه زهرى اقليم برتر و مركز اقاليم را اقليم اول؛ يعنى سرزمينهاى يمن، مكه، طائف، قلزم و مصر و اطراف آن مىداند و مىنويسد، اين اقليم وسط قسمت آباد زمين است، حال آن كه در روش ايرانى، اقليم برتر، خراسان، جبال، عراق، شام، روم و... را در بر مىگيرد. همچنين مابقى اقاليمى كه در كتابش به دست داده با آن چه كه جغرافيادانان ارائه كردهاند، اختلاف دارد. معلوم نيست كه الگوى زهرى در ارائه چنين تقسيمى براى اقاليم از چه كتابى بوده است. | مؤلف در «كتاب الجغرافيه» از روش هفت اقليم ايرانى استفاده كرده، ولى ارائه اقاليم وى مخالف روش اقليمهاى ايرانى است. روشهاى اقليم ايرانى چنين است كه اقليم چهارم مركز اقاليم ديگر است كه سه اقليم در جنوب و سه اقليم در شمال آن است و اقليم مركزى از نظر تعادلى، آب و هوا و شهرها بهترين اقليمها است؛ در حالى كه [[زهری، محمد بن ابیبکر|زهرى]] اقليم برتر و مركز اقاليم را اقليم اول؛ يعنى سرزمينهاى يمن، مكه، طائف، قلزم و مصر و اطراف آن مىداند و مىنويسد، اين اقليم وسط قسمت آباد زمين است، حال آن كه در روش ايرانى، اقليم برتر، خراسان، جبال، عراق، شام، روم و... را در بر مىگيرد. همچنين مابقى اقاليمى كه در كتابش به دست داده با آن چه كه جغرافيادانان ارائه كردهاند، اختلاف دارد. معلوم نيست كه الگوى زهرى در ارائه چنين تقسيمى براى اقاليم از چه كتابى بوده است. | ||
روش زهرى در اين كتاب هيچ شباهتى به روش مكتب بلخى كه سرزمينهاى اسلامى را به بيست ناحيه يا اقليم تقسيم كردهاند، ندارد. بيشتر توجه زهرى در اين كتاب به عجايب است و در سرتاسر كتاب از كتاب شخصى به نام جزّار كه مؤلف كتابى با نام «عجائب البلدان» است، مطلب نقل مىكند. زهرى در اين كتاب از مخلوقات و صفات و شكلها و رنگها و اخلاق آنها و نيز ميوهها و دانههايى كه مىخورند و نوشيدنىهايى كه مىنوشند، سخن مىگويد و از آنچه اختصاص به برخى نواحى جهان دارد نام مىبرد و اختلاف روز اين نواحى را يادآور مىشود. | روش [[زهری، محمد بن ابیبکر|زهرى]] در اين كتاب هيچ شباهتى به روش مكتب بلخى كه سرزمينهاى اسلامى را به بيست ناحيه يا اقليم تقسيم كردهاند، ندارد. بيشتر توجه زهرى در اين كتاب به عجايب است و در سرتاسر كتاب از كتاب شخصى به نام جزّار كه مؤلف كتابى با نام «عجائب البلدان» است، مطلب نقل مىكند. زهرى در اين كتاب از مخلوقات و صفات و شكلها و رنگها و اخلاق آنها و نيز ميوهها و دانههايى كه مىخورند و نوشيدنىهايى كه مىنوشند، سخن مىگويد و از آنچه اختصاص به برخى نواحى جهان دارد نام مىبرد و اختلاف روز اين نواحى را يادآور مىشود. | ||
زهرى بعد از مقدمهاى راجع به زمين و وصف كمربند آبى (يعنى اقيانوسهاى بزرگ)، قسمت آباد زمين را به عنوان كمربند سبز و درياهاى داخل در خشكىها و اجزاى زمين و قسمت بيابانى آن را، كه بسيار مختصر؛ ولى ارزنده است، معرفى مىكند. وى پس از وصف زمين و اجزاى آن به وصف شكار و بعضى از حيوانات درنده؛ مانند زمرّده (ميمون) پرداخته و سپس از شكار رخ ياد مىكند و بعد از آن به تعاريف جغرافيايى پرداخته و از قسمت خشك و بيابانى زمين و كوه قمر (كوه كليمانجارو در آفريقاى مركزى) و رودخانه نيل سخن مىگويد، كه ولو مختصر است؛ اما اطلاعات ارزندهاى از سرزمين مصر و رود نيل و كوه قمر در اختيار خواننده قرار مىدهد. | [[زهری، محمد بن ابیبکر|زهرى]] بعد از مقدمهاى راجع به زمين و وصف كمربند آبى (يعنى اقيانوسهاى بزرگ)، قسمت آباد زمين را به عنوان كمربند سبز و درياهاى داخل در خشكىها و اجزاى زمين و قسمت بيابانى آن را، كه بسيار مختصر؛ ولى ارزنده است، معرفى مىكند. وى پس از وصف زمين و اجزاى آن به وصف شكار و بعضى از حيوانات درنده؛ مانند زمرّده (ميمون) پرداخته و سپس از شكار رخ ياد مىكند و بعد از آن به تعاريف جغرافيايى پرداخته و از قسمت خشك و بيابانى زمين و كوه قمر (كوه كليمانجارو در آفريقاى مركزى) و رودخانه نيل سخن مىگويد، كه ولو مختصر است؛ اما اطلاعات ارزندهاى از سرزمين مصر و رود نيل و كوه قمر در اختيار خواننده قرار مىدهد. | ||
احتمالا عجايب و افسانههايى كه زهرى در كتاب خويش نقل مىكند، همانهايى باشد كه در كتاب عجائب البلدان كلبى و نيز ابن جزّار آمده است. | احتمالا عجايب و افسانههايى كه زهرى در كتاب خويش نقل مىكند، همانهايى باشد كه در كتاب عجائب البلدان كلبى و نيز ابن جزّار آمده است. | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
به طور كلى مطالب كتاب؛ شامل دو دسته اطلاعات درباره مشرق جهان اسلام و مغرب جهان اسلام است. اطلاعات او درباره مغرب جهان اسلام به لحاظ نزديكى اين مناطق به زادگاه و محل زندگى او، دقيق و درستتر به نظر مىرسد و احتمالا امكان مسافرتهايى براى مؤلف به اين مناطق فراهم بوده، چون در اين قسمت از كتاب گاهى مىگويد كه اين محل را ديدهام و يا از كسى شنيدهام. مىتوان حدس زد كه او مسافرتهايى به شهرهاى مغرب و شهرهاى اندلس داشته است. گاهى از آثار و ابنيهاى نام مىبرد كه در دوران روميان ساخته شده و در زمان او جز آثار اندكى از آنها باقى نبوده است و گاهى نيز به آثارى اشاره دارد كه تا زمان وى هنوز پابرجا و قابل استفاده بوده است. | به طور كلى مطالب كتاب؛ شامل دو دسته اطلاعات درباره مشرق جهان اسلام و مغرب جهان اسلام است. اطلاعات او درباره مغرب جهان اسلام به لحاظ نزديكى اين مناطق به زادگاه و محل زندگى او، دقيق و درستتر به نظر مىرسد و احتمالا امكان مسافرتهايى براى مؤلف به اين مناطق فراهم بوده، چون در اين قسمت از كتاب گاهى مىگويد كه اين محل را ديدهام و يا از كسى شنيدهام. مىتوان حدس زد كه او مسافرتهايى به شهرهاى مغرب و شهرهاى اندلس داشته است. گاهى از آثار و ابنيهاى نام مىبرد كه در دوران روميان ساخته شده و در زمان او جز آثار اندكى از آنها باقى نبوده است و گاهى نيز به آثارى اشاره دارد كه تا زمان وى هنوز پابرجا و قابل استفاده بوده است. | ||
اما نظريات زهرى درباره مشرق جهان اسلام بر پايه اطلاعاتى است كه از متون جغرافيايى قبل از خود؛ مانند آثار [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، ابن كلبى، ابن فقيه، ابن رسته و...گرفته است. | اما نظريات [[زهری، محمد بن ابیبکر|زهرى]] درباره مشرق جهان اسلام بر پايه اطلاعاتى است كه از متون جغرافيايى قبل از خود؛ مانند آثار [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، ابن كلبى، ابن فقيه، ابن رسته و...گرفته است. | ||
در خاتمه كتاب، اوزان و مقياسهايى كه در كتاب به كار رفته توضيح داده شده است. | در خاتمه كتاب، اوزان و مقياسهايى كه در كتاب به كار رفته توضيح داده شده است. | ||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
كتاب داراى پاورقىهايى به قلم دكتر حسين | كتاب داراى پاورقىهايى به قلم [[قرچانلو، حسین|دكتر حسين قرچانلو]]، مترجم كتاب و فهرست آيات و نمايه مىباشد. | ||
== منابع== | == منابع== | ||
# مقدمه مترجم، [[قرچانلو، حسین|دكتر حسين قرچانلو]]. | |||
# متن كتاب. | |||
# كراچكوفسكى، ايگناتى يوليانوويچ، تاريخ نوشتههاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمه [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]] . | |||
== پیوندها == | == پیوندها == |
ویرایش