۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
التفسير المنسوب إلى الإمام أبي‌محمد الحسن بن علي العسكري عليهم‌السلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۲:۲۲
، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - 'من لا يحضره الفقيه' به 'من لا‌يحضره الفقيه '
جز (جایگزینی متن - 'ابن جوزى' به 'ابن جوزى') |
جز (جایگزینی متن - 'من لا يحضره الفقيه' به 'من لا‌يحضره الفقيه ') |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
با وجود قدمت اين تفسير، وثاقت آن در بين علماى اماميه از گذشته مورد بحث بوده است. محمد بن على بن بابويه، معروف به [[شيخ صدوق]] (متوفى 381)، نخستين عالم امامى است كه از اين تفسير مطالب فراوانى در كتب خود نقل كرده، گر چه دربارۀ وثاقت يا عدم اعتبار آن سخنى نگفته است. | با وجود قدمت اين تفسير، وثاقت آن در بين علماى اماميه از گذشته مورد بحث بوده است. محمد بن على بن بابويه، معروف به [[شيخ صدوق]] (متوفى 381)، نخستين عالم امامى است كه از اين تفسير مطالب فراوانى در كتب خود نقل كرده، گر چه دربارۀ وثاقت يا عدم اعتبار آن سخنى نگفته است. | ||
ابن بابويه متن تفسير را مستقيما از استرآبادى دريافت نموده است. وى در آغاز كتاب فتوايى خود، | ابن بابويه متن تفسير را مستقيما از استرآبادى دريافت نموده است. وى در آغاز كتاب فتوايى خود، [[من لا‌يحضره الفقيه]] (ج 1، ص 3)، ضمن اشاره به اين نكته كه آنچه در اين اثر فراهم آمده از نظر خودش صحيح است، بيان داشته كه روايات كتاب را از متون معتبر و مشهور گرفته است. همو در باب تلبيه، از استرآبادى حديثى نقل كرده و در پايان گفته است كه باقى آن را در كتاب تفسير آورده است (1413، ج 2، ص 211-212). بر اين اساس، اگر [[شيخ صدوق]] خود تدوين كنندۀ تفسير نبوده، احتمالا تهذيب كنندۀ آن بوده است. مؤيد صحت اين احتمال، سخن [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] (متوفى 450؛ص 391-392) است كه در ذيل آثار [[شيخ صدوق]] به دو اثر تفسيرى، تفسير القرآن و مختصر تفسير القرآن، اشاره كرده است. شاهد ديگر بر اين نظر، ذكر روايتى با همين سند در كتاب التوحيد (ص 47) [[شيخ صدوق]] است. در آخر آن روايت نيز [[شيخ صدوق]] بيان داشته كه متن كامل حديث را در تفسيرش آورده است (-التفسير المنسوب الى الامام ابى محمد الحسن بن على العسكرى، ص 50-52). | ||
نخستين منتقد وثاقت تفسير، احمد بن حسين بن عبيد اللّه غضائرى، معروف به ابن غضائرى، بود كه در الضعفاء خود، محمد بن قاسم استرآبادى را فردى ضعيف و كذّاب معرفى كرده و دو فرد مذكور در سلسلۀ سند را-كه تفسير را، به نقل از پدرانشان، از امام حسن عسكرى روايت كرده‌اند-مجهول خوانده است. ابن غضائرى تفسير را «موضوع» دانسته و جاعل آن را سهل بن احمد بن عبد اللّه ديباجى (متوفى 380) معرفى كرده است (علامه حلّى، ص 256-257؛آقا بزرگ طهرانى، ج 4، ص 288، پانويس). | نخستين منتقد وثاقت تفسير، احمد بن حسين بن عبيد اللّه غضائرى، معروف به ابن غضائرى، بود كه در الضعفاء خود، محمد بن قاسم استرآبادى را فردى ضعيف و كذّاب معرفى كرده و دو فرد مذكور در سلسلۀ سند را-كه تفسير را، به نقل از پدرانشان، از امام حسن عسكرى روايت كرده‌اند-مجهول خوانده است. ابن غضائرى تفسير را «موضوع» دانسته و جاعل آن را سهل بن احمد بن عبد اللّه ديباجى (متوفى 380) معرفى كرده است (علامه حلّى، ص 256-257؛آقا بزرگ طهرانى، ج 4، ص 288، پانويس). | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
آقا بزرگ طهرانى؛ابن بابويه، الامالى، قم 1417؛همو، التوحيد، چاپ هاشم حسينى طهرانى، قم[؟ 1357 ش]؛همو، معانى الاخبار، چاپ على اكبر غفارى، قم 1361 ش؛همو، | آقا بزرگ طهرانى؛ابن بابويه، الامالى، قم 1417؛همو، التوحيد، چاپ هاشم حسينى طهرانى، قم[؟ 1357 ش]؛همو، معانى الاخبار، چاپ على اكبر غفارى، قم 1361 ش؛همو، [[من لا‌يحضره الفقيه]] ، قم 1413؛[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، المنتظم فى تاريخ الملوك و الامم، چاپ محمد عبد القادر عطا و مصطفى عبد القادر عطا، بيروت 1992/1412؛ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، نجف 1961/1380؛همو، مناقب آل ابى طالب، چاپ هاشم رسولى محلاتى، قم[بى‌تا. ]؛رضا استادى، رسالة اخرى حول التفسير المنسوب الى الامام العسكرى عليه السلام در الرسائل الاربعة عشرة، چاپ رضا استادى، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، 1415؛محمد حسن بكائى، كتابنامۀ بزرگ قرآن كريم، تهران 1374 ش-؛تسترى؛حسن بن على (ع)، امام يازدهم، التفسير المنسوب الى الامام ابى محمد الحسن بن على العسكرى، چاپ محمد باقر ابطحى، قم 1409؛[[خطيب بغدادى]]؛خوئى؛سعيد رضوى، «نگاهى به تفسير منسوب به امام حسن عسكرى عليه السلام»، فصلنامۀ پژوهشهاى قرآنى، ش 5-6 (بهار و تابستان 1375) ؛[[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگين]]، تاريخ التراث العربى، ج 1، جزء 1، نقله الى العربية محمود فهمى حجازى، رياض 1983/1403؛محمد كاظم بن عبد العظيم طباطبائى يزدى، العروة الوثقى، بيروت 1409؛احمد بن على طبرسى، الاحتجاج، چاپ ابراهيم بهارى و محمد هادى به، قم 1413؛محمد بن حسن طوسى، رجال الطوسى، نجف 1961/1380؛محمود طيار مراغى، «فهرست نسخه‌هاى عكسى و ميكروفيلم‌هاى كتابخانۀ محقق طباطبائى»، در المحقق الطباطبائى فى ذكراه السنوية الاولى، ج 3، قم: آل البيت، 1417؛ عبد الجليل قزوينى، نقض، چاپ جلال الدين محدّث ارموى، تهران 1358 ش؛حسن بن يوسف علامه حلّى، رجال العلامة الحلّى، چاپ محمد صادق بحر العلوم، نجف 1961/1381، چاپ افست قم 1402؛ سعيد بن هبة اللّه قطب راوندى، الخرائج و الجرائح، قم 1409؛مجلسى؛ احمد بن على [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]، فهرست اسماء مصنّفى الشيعة المشتهر ب رجال ال[[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]، چاپ موسى شبيرى زنجانى، قم 1407؛حسين بن محمد تقى نورى، خاتمة مستدرك الوسائل، قم 1415-1420. | ||