التشيع المصري الفاطمي: اشعاع حي و حضاري: مئتان و عشر سنوات من الإبداع الانساني: تفاوت میان نسخه‌ها

#اين جلد در سه باب تدوين شده است. اولين باب كتاب با تبيين معناى شيعه آغاز شده است. نويسنده، بنيان‌گذار تفكر شيعى را شخص پيامبر(ص) دانسته است. پس از آن به واقعه اصحاب كساء كه هر سه فرقه اماميه، زيديه و فاطميه به آن معتقدند و برخى وقايع صدر اسلام، مانند: جنگ جمل، صفين و اسامى ائمه اطهار(ع) و ائمه اسماعيليه اشاره كرده است.

#:در باب دوم اين جلد، اسامى ائمه فرقه فاطميه از زمان عبيدالله مهدى به‌عنوان اولين حاكم مغرب تا زمان الظافربأمرالله و حوادث زمان آنها ذكر شده است <ref>متن كتاب، جلد 1، ص 146 - 465</ref>. در باب سوم حوادث زمان چهاردهمين خليفه فاطمى العاضدلدين‌الله ذكر شده است <ref>همان، ص 466 - 492</ref>. اين جلد با قصيده‌اى كه در آن اسامى خلفاى فاطمى ذكر شده و بحثى در اسباب سقوط دولت فاطميه به پايان رسيده است.

#باب اول اين جلد از كتاب، به ذكر اسامى وزراى دولت فاطمى اختصاص يافته است <ref>همان، جلد 2، ص 7 - 78</ref>. در باب دوم ابتدا به تشيع در مصر پيش از فاطميان پرداخته شده است. نويسنده، حكومت فاطمى را اولين نظام حزبى سرّى به معناى امروزى آن دانسته است <ref>همان، ص 87</ref>.

#:اصطلاحات شبكه دعوت و تبليغ را كه در اين حكومت رسميت يافت، مانند داعى مطلق، داعى محدود، حجت، باب و امام در ادامه شرح و توضيح داده شده است <ref>همان، ص 87 - 92</ref>. فرقه فاطميه از زمان اسماعيل بن جعفر تا عبيدالله مهدى در خفا و ستر قرار داشتند و لذا نويسنده تصريح كرده است كه در كتب مورخين معاصر اين دوره مانند ابن جرير طبرى و مسعودى گمشده خود را نمى‌يابيم. هر دو كتاب به وقايع لشكرى و مقاتل طالبيين و جنگى كه بين انصار و مبلغين آنها از يك‌سو و بين خلفاى عباسى صورت گرفته، اشاره كرده‌اند. مسعودى به‌صورت مستقيم از اسماعيليه خبر نداده، بلكه از برخى فرقه‌ها كه از آن جدا شده، مانند قرامطه خبر مى‌دهند <ref>همان، ج 2، ص 95</ref>.

#:در اين باب، همچنين مطالبى در باره عاشورا، اذان شيعى، ازدواج موقت، قبور خاندان اهل‌بيت(ع) در مصر ذكر شده است <ref>همان، ص 227 - 312</ref>.

#:در باب سوم اين جلد به قضاوت و مؤسسات قانون آن در دولت فاطمى اشاره شده است. انواع زندان‌ها، شبكه اطلاعاتى و ديوان جهاد از عناوين مباحث اين فصل است <ref>همان، ص 317 - 531</ref>.

#نويسنده در ابتداى اين جلد ادعا كرده است كه تاريخ از گذشته تا حال حكّامى مانند خلفاى فاطمى نديده است كه اعتقاد كامل به آزادى عقيده داشته باشند. وى تأكيد مى‌كند كه اگر تاريخ دولت فاطمى را مطالعه كنيم و با دقت قضات، نويسندگان و وزراى آن را شناسايى كنيم، خواهيم دانست كه از مذاهب و اديان مختلف بوده‌اند و فرقى بين مسلمان و غير مسلمان و قبطى و يهودى نبوده است؛ جز اينكه خدمت درست و رعايت مصالح ملت مصر و دارالخلافه، ملاك گزينش بوده است <ref>همان، جلد 3، ص 7 - 8</ref>. نويسنده در ادامه اين جلد، حكومت فاطميه را از جهات مختلف صنعتى، فرهنگى و سياسى مورد بررسى قرار داده است. وى در بخشى از كتاب به عجايب و اهرام مصر پرداخته و خاطرنشان مى‌كند كه در طول بيش از 250 سال حكومت فاطميان بر حفظ آنها و ممانعت از سرقت و نابودى آنها اهتمام داشته‌اند <ref>همان، جلد 3، ص 420</ref>. بررسى صنعت عطر، موسيقى، نقاشى، جواهرات، شيشه، اسلحه و مانند آن از ديگر مباحث ذكرشده در اين جلد از كتاب است.

#در جلد چهارم كتاب، اشعار و آثار ادبا در باره تمدن مصر در زمان فاطميان مورد بررسى قرار گرفته است. در باب اول، اشعار خلفا و وزراى فاطمى و در باب دوم اشعار شعراى مصرى فاطمى در باره موضوعات متنوع مانند اهرام، زلزله، زندان، قاضى عادل، مدرسه ذكر شده است <ref>همان، جلد 4، ص 55 - 159</ref>. در ادامه، اشعارى كه در باره جنگ و يا در هجو، مدح يا رثاى حكما و وزراى فاطمى سروده شده، ديده مى‌شود. همچنين اشعار حكمى و فلسفى و دينى نيز گردآورى شده است <ref>همان، ص 165 - 412</ref>.

#در اين جلد از كتاب، ادبيات منثور در عصر فاطمى مصر از جمله خطابه‌ها، نوشته‌هاى فلسفى، فقهى، تاريخى و صنعت ادبى مقامه‌نويسى مورد مطالعه قرار گرفته است <ref>همان، جلد 5، ص 7 - 80</ref>.

#:در باب دوم، مدارس و دانشگاه‌هاى مصر در عصر فاطمى ذكر شده است. [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] ، يعقوب بن كلّس را مؤسس اولين مدرسه رسمى در قاهره دانسته است كه در منزلش طلاب علوم دينى را با فقه جعفرى و اجتهادات اسماعيليه آشنا مى‌كرد <ref>همان، ص 91</ref>.

#:اهميت علم هيئت و نجوم در فرقه فاطميه، بررسى علم پزشكى در عصر فاطمى مصر، ويژگى‌هاى فنى ادبيات در اين عصر و اوضاع شعر و ادب پس از دوره فاطميان از ديگر مباحث اين جلد است.

#:نويسنده همچنين در يك فصل مجزا آرا و ديدگاه‌هاى مورخين گذشته و حال را در باره عصر فاطمى گردآورى و ارائه نموده است <ref>همان، ص 211 - 274</ref>.

#:در انتهاى اين جلد از كتاب، مقاله‌اى به قلم عبدالله نجار با عنوان «آيا نزديكى شيعه و سنى ممكن است؟» و سپس شرح حال مختصرى از نويسنده كتاب آمده است <ref>همان، ص 275 - 280</ref>.

#جلد ششم به فهارس كتاب اختصاص يافته است.