نمایش مبدأ برای التبصر بالتجارة في‌ وصف‌ ما‌ یستظرف‌ في‌ البلدان‌ من‌ الأمتعه‌ الرفیعة‌ و الأعلاق‌ النفیسة و الجواهر الثمینة‌

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR89311J1.jpg
| عنوان = التبصر بالتجارة في‌ وصف‌ ما‌ یستظرف‌ في‌ البلدان‌ من‌ الأمتعه‌ الرفیعة‌ و الأعلاق‌ النفیسة و الجواهر الثمینة‌
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[جاحظ، عمرو بن بحر]] (نويسنده)
[[عبدالوهاب، حسن حسنی]] (مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = مکتبة الخانجي
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1414ق - 1994م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE89311AUTOMATIONCODE
| چاپ = 3
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 89311
| کتابخوان همراه نور = 89311
| کد پدیدآور = 2166
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''كتاب التبصّر بالتجارة'''، منسوب به [[جاحظ، عمرو بن بحر|ابوعثمان عمرو بن بحر]] (160-255ق)، مشهور به [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، کتابی است در معرفی کالاها و انواع امتعه و البسه و جواهرات و مانند آن، که در عصر نویسنده در ممالک مختلف تجارت می‌شده است. تصحیح و حواشی کتاب به قلم [[عبدالوهاب، حسن حسنی|سید حسن حسنی عبدالوهاب تونسی]] است.

یکی از ادبای عرب به نام [[عبدالوهاب، حسن حسنی|حسن حسنی عبدالوهاب]] در سوق العطارین تونس، رساله‌ای به نام «التبصّر» یافت و پنداشت که مؤلف آن [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] است. این رساله مورد تأیید آناستاس کرملی نیز قرار گرفت، اما مترجم فرانسوی رساله «شارل پلا»، به این انتساب چندان ایمان ندارد؛ زیرا به گمان وی نه اسلوب آن به سبک [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] می‌خورد و نه [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در باب تجارت تخصصی داشته و اساساً وی – به قول پلا - از استعمال واژه‌های فارسی روگردان بوده است. بااین‌همه وی بعید نمی‌داند که [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] به دستور بزرگی از بزرگان زمان و به کمک متخصصی ایرانی، دست به تألیف چنین رساله‌ای زده باشد<ref>ر.ک: آذرنوش، آذرتاش، ص161</ref>.

کتاب مشتمل بر مقدمه، شش باب و خاتمه است. موضوعات ابواب کتاب به‌ترتیب عبارتند از: طلا و نقره؛ جواهر نفیس؛ عطر و بوهای خوش؛ لباس؛ غذاها و سنگ‌های شهرها؛ بازها، شاهین‌ها و دیگر پرندگان شکاری.

چه‌بسا انگیزه [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] از تألیف این کتاب، رونق اقتصادی و رواج تجارت در عصری است که در آن زندگی می‌کرده است. [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] به ذکر کالاها و توشه‌ها و منابع و قیمت آنها اکتفا نکرده است، بلکه ویژگی‌های اصلی و تقلبی و کیفیت شناخت آنها را بیان کرده و از جمله بین عطرهای طبیعی و ناخالص تمییز داده است<ref>ر.ک: محمد احمد حسب‌الله، ص271-272</ref>. این رساله آنچه را که پایتخت‌های بزرگ اسلامی، به‌ویژه بغداد به آن رسیده بوده، از تبحر در عمران و آبادی و پیشرفت ساکنین در وسایل تجمل و رفاه زندگی را بیان کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>.

ناشر مناسب دیده است که در انتهای کتاب، فصلی از کتاب «[[البلدان (ابن الفقيه)|البلدان]]» [[ابن فقیه، احمد بن محمد|ابن فقیه همدانی]] که نزدیک به عصر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] می‌زیسته است را با عنوان «ذکر آنچه خداوند تعالی به هر شهر، از امتعه اختصاص داده است»، به کتاب ملحق کند. در این نوشتار مهم‌ترین کالاهای تجاری کشورهای بزرگ هند و چین و عراق و ایران و شهرهای مهم آنها چون بصره و اهواز و همدان و ری و خراسان به‌اختصار ذکر شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص38-43</ref>.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
# مقدمه محقق و متن کتاب.
#[[:noormags:63590| آذرنوش، آذرتاش، «رساله التبصر بالتجاره جاحظ و واژه‌های فارسی آن»، مقالات و بررسی‌ها، زمستان 1375، شماره 59 و 60، ص159 تا 178]].
#[[:noormags:726102| محمد احمد حسب‌الله، «كتاب التبصر بالتجارة للجاحظ و أثره في كتابة التاريخ الاقتصادی للدولة العباسية»، كلية اللغة العربية بالقاهره، 1404، العدد 312، ص267 تا 297]].



==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:مقالات بازبینی شده2 فروردین 1403]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ فروردین 1403 توسط سید محمد رضا موسوی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ فروردین 1403 توسط محسن عزیزی]]