التبر المسبوك في ذيل السلوك: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ابن‌ح' به 'ابن‌ ح'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ح' به 'ابن‌ ح')
 
خط ۴۲: خط ۴۲:
در همه این آثار بعد از ذکر صاحبان مناصب و مقامات‌، حوادث‌ سیاسی و نظامی هر سال شرح داده شده است. ذکر تغییرات آب نیل‌ از‌ مطالب‌ برجسته تاریخ‌های دوره ممالیک است و ظاهراً ابن آیبک دواداری (زنده تا 736ق) اول مورخی بود‌ که‌ این‌ عمل را ابداع و مورخان بعدی از وی تقلید کردند<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>‏.
در همه این آثار بعد از ذکر صاحبان مناصب و مقامات‌، حوادث‌ سیاسی و نظامی هر سال شرح داده شده است. ذکر تغییرات آب نیل‌ از‌ مطالب‌ برجسته تاریخ‌های دوره ممالیک است و ظاهراً ابن آیبک دواداری (زنده تا 736ق) اول مورخی بود‌ که‌ این‌ عمل را ابداع و مورخان بعدی از وی تقلید کردند<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>‏.


از مطالب مشترک‌ منابع‌ این دوره، ذکر اخبار اقتصادی از قبیل قیمت اجناس در هر سال و تغییرات قیمت‌ها، تغییرات ارزش‌ پول‌، تغییر واحد پول و اختلاف نقود، ذکر حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله و قحطی‌ و خشک‌سالی‌ و خسوف و کسوف، بیماری‌های واگیر، اوضاع فلکی، تغییرات آب‌وهوا‌ چون‌ گرما و سرما و بارش باران و برف و وزش باد، اخبار مسافران حج، شایعاتی که در‌ مصر‌ و شام و برخی شهرهای بزرگ تحت‌ حاکمیت‌ ممالیک منتشر‌ می‌شده‌، تشریفات‌ و مراسم جلوس سلطان، جشن‌ها، اعطای خلعت و انعام و جایزه، گشاده‌دستی‌ سلاطین‌ نسبت به بزرگان، خبر فعالیت‌های عمرانی‌ همچون ساخت مدارس و مساجد‌ و خانقاه‌ها‌، اخبار روابط خارجی دولت ممالیک‌، جنگ‌ با صلیبیان و فرنگان در دریای مدیترانه و شرح و فیات بزرگان و مشاهیر مصر و شام و برخی‌ بلاد‌ مجاور آنان می‌باشد. البته میزان‌ توجه‌ به‌ مسائل مشترک مذکور‌ در‌ این منابع یکسان نیست‌؛ چنانکه‌ بخش اعظمی از کتاب «التبر المسبوک» به وفیات بزرگان و مشاهیر اختصاص یافته است، اما‌ در‌ برخی دیگر از منابع در پایان‌ حوادث‌ هر سال‌ صرفاً به‌ وفیات افراد معدود آن‌ هم به‌اختصار اشاره شده است. در برخی منابع مانند ابن صیرفی و ابن ایاس و التبر‌ المسبوک‌ سخاوی شرح‌حال متوفی بسیار مختصر‌ و به‌ ذکر‌ نام‌ و نسب‌ و شغل او بسنده‌ می‌شود‌. اما در برخی دیگر به‌تفصیل در باب فرد متوفی سخن به میان می‌آید. شرح‌حال زنان‌ مشهور‌ را‌ فقط ابن‌حجر و سخاوی ذکر کرده‌اند.
از مطالب مشترک‌ منابع‌ این دوره، ذکر اخبار اقتصادی از قبیل قیمت اجناس در هر سال و تغییرات قیمت‌ها، تغییرات ارزش‌ پول‌، تغییر واحد پول و اختلاف نقود، ذکر حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله و قحطی‌ و خشک‌سالی‌ و خسوف و کسوف، بیماری‌های واگیر، اوضاع فلکی، تغییرات آب‌وهوا‌ چون‌ گرما و سرما و بارش باران و برف و وزش باد، اخبار مسافران حج، شایعاتی که در‌ مصر‌ و شام و برخی شهرهای بزرگ تحت‌ حاکمیت‌ ممالیک منتشر‌ می‌شده‌، تشریفات‌ و مراسم جلوس سلطان، جشن‌ها، اعطای خلعت و انعام و جایزه، گشاده‌دستی‌ سلاطین‌ نسبت به بزرگان، خبر فعالیت‌های عمرانی‌ همچون ساخت مدارس و مساجد‌ و خانقاه‌ها‌، اخبار روابط خارجی دولت ممالیک‌، جنگ‌ با صلیبیان و فرنگان در دریای مدیترانه و شرح و فیات بزرگان و مشاهیر مصر و شام و برخی‌ بلاد‌ مجاور آنان می‌باشد. البته میزان‌ توجه‌ به‌ مسائل مشترک مذکور‌ در‌ این منابع یکسان نیست‌؛ چنانکه‌ بخش اعظمی از کتاب «التبر المسبوک» به وفیات بزرگان و مشاهیر اختصاص یافته است، اما‌ در‌ برخی دیگر از منابع در پایان‌ حوادث‌ هر سال‌ صرفاً به‌ وفیات افراد معدود آن‌ هم به‌اختصار اشاره شده است. در برخی منابع مانند ابن صیرفی و ابن ایاس و التبر‌ المسبوک‌ سخاوی شرح‌حال متوفی بسیار مختصر‌ و به‌ ذکر‌ نام‌ و نسب‌ و شغل او بسنده‌ می‌شود‌. اما در برخی دیگر به‌تفصیل در باب فرد متوفی سخن به میان می‌آید. شرح‌حال زنان‌ مشهور‌ را‌ فقط ابن‌ حجر و سخاوی ذکر کرده‌اند.


مصطلحات‌ دیوانی‌ در مصر در روزگار ممالیک که اغلب ریشه و منشأ فارسی و یا ترکی دارند همچون استاددار، دوادار، امیرآخور، اتابک، شرابخاناه، جمدار، خشداش، خاصکی، خَوَند، رنگ (شعار)، رکبخاناه، زردخاناه‌، لالا و جز اینها، در همه منابع این دوره آمده است.
مصطلحات‌ دیوانی‌ در مصر در روزگار ممالیک که اغلب ریشه و منشأ فارسی و یا ترکی دارند همچون استاددار، دوادار، امیرآخور، اتابک، شرابخاناه، جمدار، خشداش، خاصکی، خَوَند، رنگ (شعار)، رکبخاناه، زردخاناه‌، لالا و جز اینها، در همه منابع این دوره آمده است.