۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
البيان، کتابی است در انواع بیان، همراه با منتخباتی از خطب بلیغ، مواعظ و احوال سخنوران برجسته و مشاهیر اسلام، تشریح لحن، یعنی لغزش نحوی در گفتار مستعربه، لطایف، اشعار و نیز بسیاری اشارات تاریخی و فواید بلاغی و تحلیل فن خطابه. در حقیقت سرمشق همة جُنگ‌های معتبر عربی از قبیل المعارف و [[عيون الأخبار]] [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]]، [[محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء|المحاضرات]] [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب]]، [[العقد الفريد]] [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه]]، [[ربيع الأبرار و نصوص الأخبار|ربيع الأبرار]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] و... البيان است. نام دیگر این اثر البيان و التبيان است و ظاهراً دو تحریر داشته که دومی بهتر بوده است.<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>. | البيان، کتابی است در انواع بیان، همراه با منتخباتی از خطب بلیغ، مواعظ و احوال سخنوران برجسته و مشاهیر اسلام، تشریح لحن، یعنی لغزش نحوی در گفتار مستعربه، لطایف، اشعار و نیز بسیاری اشارات تاریخی و فواید بلاغی و تحلیل فن خطابه. در حقیقت سرمشق همة جُنگ‌های معتبر عربی از قبیل المعارف و [[عيون الأخبار]] [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]]، [[محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء|المحاضرات]] [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب]]، [[العقد الفريد]] [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه]]، [[ربيع الأبرار و نصوص الأخبار|ربيع الأبرار]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] و... البيان است. نام دیگر این اثر البيان و التبيان است و ظاهراً دو تحریر داشته که دومی بهتر بوده است.<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>. | ||
محقق اثر نیز تأکید کرده که نویسنده به ذکر گزیده‌های ادبی از خطبه‌ها، نامه‌ها، احادیث و اشعار بسنده نکرده است، بلکه در پایه‌ریزی علم بیان و فلسفه لغت نیز تلاش کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. | محقق اثر نیز تأکید کرده که نویسنده به ذکر گزیده‌های ادبی از خطبه‌ها، نامه‌ها، احادیث و اشعار بسنده نکرده است، بلکه در پایه‌ریزی علم بیان و فلسفه لغت نیز تلاش کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3478/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5]</ref>. | ||
این اثر در اواخر عمر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و سنین کمال ادبی او تألیف شده و ظاهراً آن را هم‌زمان با «الحيوان» می‌نوشته است. جاحظ تحریر اول «البيان و التبيين» را به احمد بن ابی‌دُؤاد، قاضی متنفذ و متعصب معتزلی، تقدیم کرده است و این ظاهراً باید بعداز 233ق، باشد که ابن ابی‌دؤاد قدرت فراوان یافت. جاحظ را باید از پیشگامان بلاغت و تحلیل فن خطابت دانست؛ زیرا همچنان‌که [[طه حسین]] اشاره کرده مسائل علم بیان و آداب خطابه در حاشیه علم کلام و مجالس متکلمان پدید آمد و متکلمان معمولاً استاد سخن بوده‌اند؛ از جمله واصل، ابوالهذیل، نظّام، ثمامة بن اشرس... و خود جاحظ که به قولی بزرگ‌ترین نویسنده زبان عربی است.<ref>ر.ک: ذکاوتی، قراگزلو، علی‌رضا، ص49 و 50</ref>. | این اثر در اواخر عمر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و سنین کمال ادبی او تألیف شده و ظاهراً آن را هم‌زمان با «الحيوان» می‌نوشته است. جاحظ تحریر اول «البيان و التبيين» را به احمد بن ابی‌دُؤاد، قاضی متنفذ و متعصب معتزلی، تقدیم کرده است و این ظاهراً باید بعداز 233ق، باشد که ابن ابی‌دؤاد قدرت فراوان یافت. جاحظ را باید از پیشگامان بلاغت و تحلیل فن خطابت دانست؛ زیرا همچنان‌که [[طه حسین]] اشاره کرده مسائل علم بیان و آداب خطابه در حاشیه علم کلام و مجالس متکلمان پدید آمد و متکلمان معمولاً استاد سخن بوده‌اند؛ از جمله واصل، ابوالهذیل، نظّام، ثمامة بن اشرس... و خود جاحظ که به قولی بزرگ‌ترین نویسنده زبان عربی است.<ref>ر.ک: ذکاوتی، قراگزلو، علی‌رضا، ص49 و 50</ref>. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
این کتاب از دیرباز مورد توجه ادیبان و عالمان بوده و نخستین بار در 1301ق، در مطبعة الجوائب قسطنطنیه منتخباتی از آن به چاپ رسیده و نخستین چاپ کامل آن در 1311ق، در المطبعة العلمية قاهره صورت گرفته است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | این کتاب از دیرباز مورد توجه ادیبان و عالمان بوده و نخستین بار در 1301ق، در مطبعة الجوائب قسطنطنیه منتخباتی از آن به چاپ رسیده و نخستین چاپ کامل آن در 1311ق، در المطبعة العلمية قاهره صورت گرفته است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
حسن سندوبی بین سال‌های 1345-1351ق، به چاپ عالمانه این کتاب در 3 مجلد، همراه با تعلیقات و فهارس همت گماشت و چاپ سوم این کتاب را در 1366ق/1974م، به «المكتبة التجارية الكبرى» در قاهره واگذارد. یک سال بعد عبدالسلام محمد هارون، این کتاب را در «سلسلة مكتبة الجاحظ» در 4 جلد و 2 مجلد، عالمانه و منقح، به زیور طبع آراست که بارها تجدید چاپ شد<ref>ر.ک: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</ref>. | حسن سندوبی بین سال‌های 1345-1351ق، به چاپ عالمانه این کتاب در 3 مجلد، همراه با تعلیقات و فهارس همت گماشت و چاپ سوم این کتاب را در 1366ق/1974م، به «المكتبة التجارية الكبرى» در قاهره واگذارد. یک سال بعد عبدالسلام محمد هارون، این کتاب را در «سلسلة مكتبة الجاحظ» در 4 جلد و 2 مجلد، عالمانه و منقح، به زیور طبع آراست که بارها تجدید چاپ شد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2427 ر.ک: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref>. | ||
محقق کتاب دو چاپ اخیر را از بهترین چاپ‌های کتاب دانسته است، اما همین دو نسخه نیز اشکالاتی به‌لحاظ فلسفی و تبویب داشته که علی ابوملحم در نسخه سه جلدی حاضر با نگارش مقدمه و تبویب و شرح، این ایرادات را برطرف نموده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص6-5 </ref>. | محقق کتاب دو چاپ اخیر را از بهترین چاپ‌های کتاب دانسته است، اما همین دو نسخه نیز اشکالاتی به‌لحاظ فلسفی و تبویب داشته که علی ابوملحم در نسخه سه جلدی حاضر با نگارش مقدمه و تبویب و شرح، این ایرادات را برطرف نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3478/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص6-5] </ref>. | ||
پس از نگارش البيان آثاری در تکمیل آن نوشته شد، از جمله [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسکری]] (متوفی 395ق) در کتاب صناعتین خود ضمن تعریف و تـمجید از کتاب «البيان و التـبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] می‌گوید: کتاب خود را برای برطرف کردن نقص کتاب جاحظ نوشته است. ابوهلال از اولین کسانی است که از کـتاب‌های جـاحظ و تـعریفات او در اصطلاحات بلاغی استفاده کرد<ref>ر.ک: موسوی، سید رضا، ص106-105</ref>. | پس از نگارش البيان آثاری در تکمیل آن نوشته شد، از جمله [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسکری]] (متوفی 395ق) در کتاب صناعتین خود ضمن تعریف و تـمجید از کتاب «البيان و التـبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] می‌گوید: کتاب خود را برای برطرف کردن نقص کتاب جاحظ نوشته است. ابوهلال از اولین کسانی است که از کـتاب‌های جـاحظ و تـعریفات او در اصطلاحات بلاغی استفاده کرد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/26936/105 ر.ک: موسوی، سید رضا، ص106-105]</ref>. | ||
معرفی اعلام و معانی الفاظ در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. فهرست مطالب و موضوعات هر جلد در انتهای آن ذکر شده است. | معرفی اعلام و معانی الفاظ در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. فهرست مطالب و موضوعات هر جلد در انتهای آن ذکر شده است. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
[[رده:جدید25 شهریور الی 24 مهر]] | [[رده:جدید25 شهریور الی 24 مهر]] | ||
[[رده:25 بهمن الی 24 اسفند(97)]] | |||