۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'راهي' به 'راهی') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'رده:دی (99)' به '') |
||
(۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =4 | | چاپ =4 | ||
| تعداد جلد =10 | | تعداد جلد =10 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10155 | ||
| کتابخوان همراه نور =10155 | | کتابخوان همراه نور =10155 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''البصائر و الذخائر'''، اثر ابوحيان | |||
'''البصائر و الذخائر'''، اثر [[ابوحیان توحیدی، علی بن محمد|ابوحيان توحيدى]]، از علماى قرن 4 هجرى است كه به زبان عربى، درباره فرهنگ عربى و فلسفى رايج در قرن چهارم هجرى نوشته شده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
كتاب، داراى بار انتقادى - اجتماعى است و در پوشش لطيفه و حكايت، آسيبپذيرترين نقاط نابسامانىهاى روزگار را مورد حمله قرار داده است. اين حكايتها كه بعضا در كتب ادب تكرار شده و به ادب فارسی هم راه يافته است، في الواقع ثروت مشترك ادب اسلامى است. اين اثر، بيش از همه رنگ و بوى آثار [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] را دارد. | كتاب، داراى بار انتقادى - اجتماعى است و در پوشش لطيفه و حكايت، آسيبپذيرترين نقاط نابسامانىهاى روزگار را مورد حمله قرار داده است. اين حكايتها كه بعضا در كتب ادب تكرار شده و به ادب فارسی هم راه يافته است، في الواقع ثروت مشترك ادب اسلامى است. اين اثر، بيش از همه رنگ و بوى آثار [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] را دارد. | ||
ابوحيان در «البصائر و الذخائر» نسبت به صوفيه، نظر انتقادآميز دارد و در عين حال، علاقه نشان مىدهد. انتقادش به تندروىهاى اعتقادى بعضى صوفيان يا صوفىنمايان است، ولى پرمدعایى عوام متصوفه را به مسخره مىگيرد كه اگر هر چه دارى برای يكىشان خرج كنى، مىگويد: تو كى هستى؟ اين همه را به تو امر كردهاند. | [[ابوحیان توحیدی، علی بن محمد|ابوحيان]] در «البصائر و الذخائر» نسبت به صوفيه، نظر انتقادآميز دارد و در عين حال، علاقه نشان مىدهد. انتقادش به تندروىهاى اعتقادى بعضى صوفيان يا صوفىنمايان است، ولى پرمدعایى عوام متصوفه را به مسخره مىگيرد كه اگر هر چه دارى برای يكىشان خرج كنى، مىگويد: تو كى هستى؟ اين همه را به تو امر كردهاند. | ||
در اين كتاب، بر قضيه بداء و تقيه و غيبت ايراد مىگيرد و همچون زيديه قديم برای [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] بين صحابه، موقعيت خاصى قايل است. | در اين كتاب، بر قضيه بداء و تقيه و غيبت ايراد مىگيرد و همچون زيديه قديم برای [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] بين صحابه، موقعيت خاصى قايل است. | ||
خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
وى، مىگويد: [[امام على(ع)]] درياى علم است و قرين هدايت... ولى شيعه او در حق او، بسى اختلاف برپا مىكنند و به اوامر و نواهى او كمتر گوش مىدهند و پيدايش افراط غاليان را در مقابل تفريط خوارج مىداند و از [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] سخنى نقل مىكند كه چون از وى پرسيدند چرا صحابه پيغمبر با هم چونان برادران تنى بودند و با على چونان برادر ناتنى، پاسخ داد: از آن روى كه [[امام على(ع)]] به تنهایى، فضايل همگى ايشان را جمع داشت. | وى، مىگويد: [[امام على(ع)]] درياى علم است و قرين هدايت... ولى شيعه او در حق او، بسى اختلاف برپا مىكنند و به اوامر و نواهى او كمتر گوش مىدهند و پيدايش افراط غاليان را در مقابل تفريط خوارج مىداند و از [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] سخنى نقل مىكند كه چون از وى پرسيدند چرا صحابه پيغمبر با هم چونان برادران تنى بودند و با على چونان برادر ناتنى، پاسخ داد: از آن روى كه [[امام على(ع)]] به تنهایى، فضايل همگى ايشان را جمع داشت. | ||
ارادت ابوحيان به اولین امام معصوم، چنان است كه در نصيحت و زهد وقتى مىخواهد قلمفرسايى كند، جلوهاى از عبارات «نهجالبلاغة» در كلامش ظاهر مىگردد و نيز در حكايتى، از مكر معاويه و در حكايت ديگرى، از حكومت توأم با فشار او ياد مىكند و در داستانى هزلآميز، ارادتمندان معاويه را به مسخره مىگيرد. | ارادت [[ابوحیان توحیدی، علی بن محمد|ابوحيان]] به اولین امام معصوم، چنان است كه در نصيحت و زهد وقتى مىخواهد قلمفرسايى كند، جلوهاى از عبارات «نهجالبلاغة» در كلامش ظاهر مىگردد و نيز در حكايتى، از مكر معاويه و در حكايت ديگرى، از حكومت توأم با فشار او ياد مىكند و در داستانى هزلآميز، ارادتمندان معاويه را به مسخره مىگيرد. | ||
مؤلف در اين كتاب از منابعى همچون قرآن و سنت و عقل و تجربه فراوان بهره برده است. | مؤلف در اين كتاب از منابعى همچون قرآن و سنت و عقل و تجربه فراوان بهره برده است. | ||
مايه اصلى اين اثر، يادداشتهایى است كه ابوحيان هنگام استنساخ برای خود برمىداشته است و از منابع اصلى كتاب خود، آثارى چون «النوادر» ابن | مايه اصلى اين اثر، يادداشتهایى است كه [[ابوحیان توحیدی، علی بن محمد|ابوحيان]] هنگام استنساخ برای خود برمىداشته است و از منابع اصلى كتاب خود، آثارى چون «النوادر» [[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن اعرابى]]، «[[الكامل في اللغة و الأدب|الكامل]]» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، «[[عيون الأخبار|عيون الاخبار]]» [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، «مجالس» ثعلب، «المنظوم و المنثور» ابن ابى طاهر و... را برمىشمارد. | ||
روش كتاب، همان روش [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در | روش كتاب، همان روش [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در «[[البيان و التبيين و أهم الرسائل|البيان]]» است كه موضوعات مختلف، بهطور پراكنده و بدون هيچ نظم خاصى در كنار يكديگر قرار گرفتهاند. گر چه اين اثر، بر نقل و روايت استوار است، اما نقل با نقد همراه است و گاه پرسشهاى تفكرانگيز به ميان مىآيد. مؤلف، در اين اثر، اطلاعات سودمندى هم درباره فرق مختلف كلامى، همچون اماميه و صوفيه آورده و مغتنم است. ضمن بيان مطالب، گاه ازحدود ادب و اخلاق فراتر مىرود و مسائلى ركيك و سخيف بيان مىدارد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
يك بار توسط احمد امين و احمد | يك بار توسط [[احمد امين]] و [[احمد صقر]]، در قاهره و مجددا به كوشش [[ابراهیم گيلانى]]، در 4 مجلد در دمشق به چاپ رسيده است. | ||
محقق كتاب، آقاى دكتر وداد قاضى مىباشد. | محقق كتاب، آقاى دكتر [[قاضی، وداد|وداد قاضى]] مىباشد. | ||
كتاب، دربردارنده 14 فهرست به قرار زير است: | كتاب، دربردارنده 14 فهرست به قرار زير است: | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
2 | |||
#اعلام؛ | |||
#آيات قرآنى؛ | |||
#احاديث قدسى؛ | |||
#احاديث نبوى؛ | |||
#اماكن و وقايع و ايام؛ | |||
#قبايل و امم و طوايف و جماعات و فرق؛ | |||
#لغت؛ | |||
#قافيهها؛ | |||
#كتب ذكر شده در متن؛ | |||
#امثال؛ | |||
#رسائل؛ | |||
#خطب؛ | |||
#توقيعات؛ | |||
#وصايا. | |||
{{پایان}} | |||
در پایان جلد دهم، مصادر تحقيق و پژوهش ذكرشده است. | در پایان جلد دهم، مصادر تحقيق و پژوهش ذكرشده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#متن و مقدمه كتاب؛ | |||
#[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5480 ذکاوتی قراگزلو،علیرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 5، ص410، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبانشناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] |
ویرایش