البحر المديد في تفسير القرآن المجيد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره')
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۴۳: خط ۴۳:




'''البحر المديد في تفسير القرآن المجيد'''، به زبان عربى، تأليف [[ابن عجیبه، احمد|احمد بن محمد بن عجيبه]] (م 1224ق)، از جمله تفاسير اشارى است كه با مشى صوفيه نگارش يافته و با تحقيق و تعليقات احمد عبدالله قرشى رسلان منتشر شده است. نويسنده خود از علماى صوفيه و اهل سلوك بوده است كه اين تفسير را در پنج سال به رشته تحرير درآورده است <ref>مقدمه محقق، ص 5</ref>.
'''البحر المديد في تفسير القرآن المجيد'''، به زبان عربى، تأليف [[ابن عجیبه، احمد|احمد بن محمد بن عجيبه]] (م 1224ق)، از جمله تفاسير اشارى است كه با مشى صوفيه نگارش يافته و با تحقيق و تعليقات احمد عبدالله قرشى رسلان منتشر شده است. نويسنده خود از علماى صوفيه و اهل سلوك بوده است كه اين تفسير را در پنج سال به رشته تحرير درآورده است <ref>مقدمه محقق، ص 5</ref>


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۶۲: خط ۶۲:
#شاهد شرعى، اين تفسير را تأييد كند؛
#شاهد شرعى، اين تفسير را تأييد كند؛
#شاهدى شرعى، معارض تفسير نباشد؛
#شاهدى شرعى، معارض تفسير نباشد؛
#ادعا نشود كه تنها همين معناى باطنى مراد آيه است، نه ظاهر آن <ref>مقدمه محمد ابويزيد، ص 18</ref>.
#ادعا نشود كه تنها همين معناى باطنى مراد آيه است، نه ظاهر آن <ref>مقدمه محمد ابويزيد، ص 18</ref>


[[ذهبى]]، تفسير اشارى را نوعى تفسير صوفيانه مى‌داند و در تفاوت آن با تفسير صوفيانه‌ى نظرى مى‌گويد: تفاوت تفسير صوفى اشارى و تفسير صوفى نظرى از دو نظر است:
[[ذهبى]]، تفسير اشارى را نوعى تفسير صوفيانه مى‌داند و در تفاوت آن با تفسير صوفيانه‌ى نظرى مى‌گويد: تفاوت تفسير صوفى اشارى و تفسير صوفى نظرى از دو نظر است:


#تفسير صوفى نظرى بر مقدماتى علمى استوار است كه ابتدا در ذهن صوفى نقش بسته است و تفسير قرآن بر آن‌ها بنا مى‌شود؛ درحالى‌كه تفسير اشارى مقدمات علمى ندارد، بلكه بر نوعى رياضت روحى استوار است.
#تفسير صوفى نظرى بر مقدماتى علمى استوار است كه ابتدا در ذهن صوفى نقش بسته است و تفسير قرآن بر آن‌ها بنا مى‌شود؛ درحالى‌كه تفسير اشارى مقدمات علمى ندارد، بلكه بر نوعى رياضت روحى استوار است.
#در تفسير صوفى نظرى، مفسر اعتقاد دارد كه هرچه آيه مى‌گويد، همان معنايى است كه او فهميده و آيه بيشتر از اين چيزى در خود ندارد، اما تفسير اشارى چنين نيست و مفسر آنچه را كه خود فهميده، همه مراد آيه نمى‌داند، بلكه اعتقاد دارد در آيه، معناى ظاهرى نيز هست كه پيش از هر چيز، آن معنا مراد است <ref>ويكى علوم اسلامى</ref>.
#در تفسير صوفى نظرى، مفسر اعتقاد دارد كه هرچه آيه مى‌گويد، همان معنايى است كه او فهميده و آيه بيشتر از اين چيزى در خود ندارد، اما تفسير اشارى چنين نيست و مفسر آنچه را كه خود فهميده، همه مراد آيه نمى‌داند، بلكه اعتقاد دارد در آيه، معناى ظاهرى نيز هست كه پيش از هر چيز، آن معنا مراد است <ref>ويكى علوم اسلامى</ref>


محقق كتاب از جمله مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين تفسير را بيان آداب سلوك و مقامات معنوى و عرفانى مانند: اخلاص، صدق، صبر، ورع، زهد، رضا، توكل، شكر و الهام و كرامات مى‌داند كه ابن‌عجيبه از ميان اين اشارات، شيوه تربيتى تصوف اسلامى را ارائه كرده است <ref>قرشى رسلان، ص 5</ref>.
محقق كتاب از جمله مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين تفسير را بيان آداب سلوك و مقامات معنوى و عرفانى مانند: اخلاص، صدق، صبر، ورع، زهد، رضا، توكل، شكر و الهام و كرامات مى‌داند كه ابن‌عجيبه از ميان اين اشارات، شيوه تربيتى تصوف اسلامى را ارائه كرده است <ref>قرشى رسلان، ص 5</ref>


حسن عباس زكى در مقدمه‌اش بر كتاب به تشريح عقائد صوفيه و ذكر ادله آن‌ها در قرآن و سنت و شيوه تفسير مؤلف پرداخته است <ref>مقدمه عباس زكى، ص 7</ref>.
حسن عباس زكى در مقدمه‌اش بر كتاب به تشريح عقائد صوفيه و ذكر ادله آن‌ها در قرآن و سنت و شيوه تفسير مؤلف پرداخته است <ref>مقدمه عباس زكى، ص 7</ref>


محمد ابويزيد المهدى نيز در مقدمه‌اش به تشريح تفسير اشارى و تبيين مبانى آن پرداخته است. وى در انتهاى مقاله‌اش به اين نكته اشاره مى‌كند كه تفسير ابن عجيبه را جمع بين تفسير اهل ظاهر و تفسير اشارى و اهل باطن مى‌داند.
محمد ابويزيد المهدى نيز در مقدمه‌اش به تشريح تفسير اشارى و تبيين مبانى آن پرداخته است. وى در انتهاى مقاله‌اش به اين نكته اشاره مى‌كند كه تفسير ابن عجيبه را جمع بين تفسير اهل ظاهر و تفسير اشارى و اهل باطن مى‌داند.
خط ۸۷: خط ۸۷:
#برخى الفاظ با رجوع به معاجم لغت مشهور شرح شده است.
#برخى الفاظ با رجوع به معاجم لغت مشهور شرح شده است.
#بعضى مسائلى كه نيازمند به تعليق است با اختصار پاورقى زده شده است.
#بعضى مسائلى كه نيازمند به تعليق است با اختصار پاورقى زده شده است.
#در بالاى هر صفحه اسم سوره و شماره آيه و جزء، براى استفاده آسان‌تر و استفاده كامل خواننده از وقت ذكر شده است <ref>مقدمه قرشى رسلان، ص 41</ref>.
#در بالاى هر صفحه اسم سوره و شماره آيه و جزء، براى استفاده آسان‌تر و استفاده كامل خواننده از وقت ذكر شده است <ref>مقدمه قرشى رسلان، ص 41</ref>


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==




محقق در تصحيح كتاب از سه نسخه استفاده كرده، اما يك نسخه را مبناى كار خود قرار داده است؛ چرا كه از ديدگاه او همان نسخه مؤلف است و نيز به لحاظ ضبط و دقت و وضوح بر ساير نسخ ارجحيت دارد <ref>مقدمه محقق، 41</ref>.
محقق در تصحيح كتاب از سه نسخه استفاده كرده، اما يك نسخه را مبناى كار خود قرار داده است؛ چرا كه از ديدگاه او همان نسخه مؤلف است و نيز به لحاظ ضبط و دقت و وضوح بر ساير نسخ ارجحيت دارد <ref>مقدمه محقق، 41</ref>


فهرست مطالب هريك از جلدهاى كتاب در انتهاى همان جلد آمده است. در پاورقى‌هاى كتاب، آدرس آيات و روايات و توضيح برخى الفاظ و عبارات ذكر شده است.
فهرست مطالب هريك از جلدهاى كتاب در انتهاى همان جلد آمده است. در پاورقى‌هاى كتاب، آدرس آيات و روايات و توضيح برخى الفاظ و عبارات ذكر شده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش