۸۱٬۶۷۸
ویرایش
←وابسته‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الاستبصار (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|الاستبصار (ابهام زدایی)}} | ||
'''الاستبصار في ما اختلف من الأخبار'''، اثر [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]]، معروف به [[شيخ طوسى]] (متوفاى460ق)، چهارمين كتاب از كتب اربعه روايى شيعه است كه تحقيق آن توسط [[حسن خرسان]] انجام گرفته و به همت محمد آخوندى و على آخوندى مورد تصحيح قرار گرفته و منتشر شده است. | '''الاستبصار في ما اختلف من الأخبار'''، اثر [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]]، معروف به [[شيخ طوسى]] (متوفاى460ق)، چهارمين كتاب از كتب اربعه روايى شيعه است كه تحقيق آن توسط [[حسن خرسان]] انجام گرفته و به همت محمد آخوندى و على آخوندى مورد تصحيح قرار گرفته و منتشر شده است. | ||
نام كتاب، به‌روشنى بيانگر محتواى آن است. شيخ طوسى در بيان | نام كتاب، به‌روشنى بيانگر محتواى آن است. شيخ طوسى در بيان انگیزه تأليف، در مقدمه چنين آورده است كه پس از تأليف مجموعه مفصل [[تهذيب الأحكام]]، از او خواسته شد تا مجموعه‌اى مختصرتر تهيه كند كه تنها احاديث «مختلف» (ناهمخوان) در آن مقايسه شده باشند. وى نيز در پى اين درخواست بر آن شد تا اثرى پديد آورد كه محل رجوع دانشوران و درعين‌حال راهنماى مناسبى برای مبتديان باشد. ازاين‌رو به تأليف «الاستبصار» همت گماشت.<ref>ر.ک: بخش فقه، علوم قرآنى و حديث، ج8، ص160</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۲: | خط ۴۸: | ||
اگرچه شيخ طوسى در تأليف الاستبصار تا حد زيادى بر تأليف پيشين خود تهذيب اتكا داشته است، اما الاستبصار از نظر هدف كلى تأليف، هم از ديدگاه باب‌بندى و هم از نظر شيوه ترتيب احاديث در هر باب، ويژگى‌هاى خود را داراست و اثرى مستقل شناخته مى‌شود. اين استقلال در فهرستى كه مؤلف از آثار خود به دست داده است و هم در كلام عالم معاصرش [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به‌روشنى تأييد شده است.<ref>همان</ref> | اگرچه شيخ طوسى در تأليف الاستبصار تا حد زيادى بر تأليف پيشين خود تهذيب اتكا داشته است، اما الاستبصار از نظر هدف كلى تأليف، هم از ديدگاه باب‌بندى و هم از نظر شيوه ترتيب احاديث در هر باب، ويژگى‌هاى خود را داراست و اثرى مستقل شناخته مى‌شود. اين استقلال در فهرستى كه مؤلف از آثار خود به دست داده است و هم در كلام عالم معاصرش [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به‌روشنى تأييد شده است.<ref>همان</ref> | ||
طبقه‌بندى كتاب الاستبصار بر اساس تقسيم مؤلف در 3 جزء بوده است كه 2 جزء نخست آن به مباحث عبادات (به‌جز جهاد) و جزء اخير به ديگر ابواب فقهى اختصاص داده شده است. مؤلف معمولاً در هر باب احاديث موردپذيرش خود را پيش‌تر آورده و سپس به ذكر احاديث مقابل آنها پرداخته و آنگاه وجه «جمع» و برقرارى الفت بين مدلول آنها را در حد امكان تبيين كرده است. از نظر اسنادهاى احاديث، وى در آغاز بر آن بود كه احاديث را با اسانيد آنها ضبط نمايد و تا اندازه‌اى در دو جزء نخستين اين شيوه را رعايت كرده است، اما در جزء اخير، اسانيد را به‌اختصار آورده و به سبک كتاب تهذيب خود و پيش‌تر از آن سبک [[ | طبقه‌بندى كتاب الاستبصار بر اساس تقسيم مؤلف در 3 جزء بوده است كه 2 جزء نخست آن به مباحث عبادات (به‌جز جهاد) و جزء اخير به ديگر ابواب فقهى اختصاص داده شده است. مؤلف معمولاً در هر باب احاديث موردپذيرش خود را پيش‌تر آورده و سپس به ذكر احاديث مقابل آنها پرداخته و آنگاه وجه «جمع» و برقرارى الفت بين مدلول آنها را در حد امكان تبيين كرده است. از نظر اسنادهاى احاديث، وى در آغاز بر آن بود كه احاديث را با اسانيد آنها ضبط نمايد و تا اندازه‌اى در دو جزء نخستين اين شيوه را رعايت كرده است، اما در جزء اخير، اسانيد را به‌اختصار آورده و به سبک كتاب تهذيب خود و پيش‌تر از آن سبک [[ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی|ابن بابويه]] در فقيه، اسانيد خود به اصول روايى را در پایان اثر آورده است.<ref>همان</ref> | ||
به‌عبارت‌ديگر، اگر بخواهيم بر اساس چاپ چهار جلدى كتاب، سخن بگوييم بايد خاطرنشان كنيم كه: «مؤلف در جلد اول و دوم، تمامى سند حديث را ذكر كرده است، ولى در جلدهاى بعدى فقط راوى بدون واسطه كه حديث را از او فراگرفته است، بيان كرده و بقيه سند را به پایان كتاب و مشيخه ارجاع داده است. در آغاز مشيخه مى‌گويد: اميدوارم تمامى روايات مختلفه را در ابواب مختلف فقهى آورده باشم؛ اگرچه مدعى احاطه به جميع آنها نيستم؛ چراكه كتاب‌هاى اصحاب ما بسيار زياد است و شايد برخى را فرونهاده باشم، ولى در هر باب اگر تعداد روايات زياد نبود همه روايات مختلفه را آوردم و اگر بسيار زياد بود برخى را آورده و بقيه را به كتاب بزرگ خويش تهذيب الأحكام ارجاع دادم».<ref>ر.ک: مدنى بجستانى، سيد محمود، ص522</ref> | به‌عبارت‌ديگر، اگر بخواهيم بر اساس چاپ چهار جلدى كتاب، سخن بگوييم بايد خاطرنشان كنيم كه: «مؤلف در جلد اول و دوم، تمامى سند حديث را ذكر كرده است، ولى در جلدهاى بعدى فقط راوى بدون واسطه كه حديث را از او فراگرفته است، بيان كرده و بقيه سند را به پایان كتاب و مشيخه ارجاع داده است. در آغاز مشيخه مى‌گويد: اميدوارم تمامى روايات مختلفه را در ابواب مختلف فقهى آورده باشم؛ اگرچه مدعى احاطه به جميع آنها نيستم؛ چراكه كتاب‌هاى اصحاب ما بسيار زياد است و شايد برخى را فرونهاده باشم، ولى در هر باب اگر تعداد روايات زياد نبود همه روايات مختلفه را آوردم و اگر بسيار زياد بود برخى را آورده و بقيه را به كتاب بزرگ خويش تهذيب الأحكام ارجاع دادم».<ref>ر.ک: مدنى بجستانى، سيد محمود، ص522</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۳: | ||
تأليف آثارى به‌عنوان شرح، تعليق يا حاشيه بر الاستبصار از اواخر سده 10ق به‌طور شاخص ديده مى‌شود؛ از مهم‌ترين آنهاست: | تأليف آثارى به‌عنوان شرح، تعليق يا حاشيه بر الاستبصار از اواخر سده 10ق به‌طور شاخص ديده مى‌شود؛ از مهم‌ترين آنهاست: | ||
#حاشيه‌اى از محمد بن على بن حسین عاملى، [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] ( | #حاشيه‌اى از محمد بن على بن حسین عاملى، [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]] (متوفای 1009ق) كه به‌همراه متن الاستبصار در نسخه روضاتى محفوظ مانده است؛ | ||
#حاشيه‌اى از [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|حسن بن زين‌الدين]] عاملى، [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] ( | #حاشيه‌اى از [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|حسن بن زين‌الدين]] عاملى، [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] (متوفای 1011ق) كه افندى در [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] از آن ياد كرده است؛ | ||
#حاشيه‌اى از [[استرآبادی، محمد بن علی|ميرزا محمد استرآبادى]] صاحب منهج المقال ( | #حاشيه‌اى از [[استرآبادی، محمد بن علی|ميرزا محمد استرآبادى]] صاحب منهج المقال (متوفای 1028ق) كه نسخ آن در نجف و مشهد نشان داده شده است؛ | ||
#استقصاء الاعتبار، كه شرحى است از ابوجعفر محمد بن [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|حسن بن زين‌الدين]] عاملى ( | #استقصاء الاعتبار، كه شرحى است از ابوجعفر محمد بن [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|حسن بن زين‌الدين]] عاملى (متوفای 1030ق) و آقابزرگ نسخى چند از آن را معرفى كرده است؛ | ||
#حاشيه‌اى از سيد يوسف خراسانى (در نيمه نخست سده 11ق)؛ | #حاشيه‌اى از سيد يوسف خراسانى (در نيمه نخست سده 11ق)؛ | ||
#مناهج الأخبار، كه شرحى است از كمال‌الدين (يا نظام‌الدين) احمد بن زين‌العابدين عاملى (زنده در 1039ق)؛ | #مناهج الأخبار، كه شرحى است از كمال‌الدين (يا نظام‌الدين) احمد بن زين‌العابدين عاملى (زنده در 1039ق)؛ | ||
#شرحى از مولا [[استرآبادی، محمدامین|محمدامين استرآبادى]] ( | #شرحى از مولا [[استرآبادی، محمدامین|محمدامين استرآبادى]] (متوفای 1036ق)؛ | ||
#تعليقه‌اى از مير محمدباقر استرآبادى، معروف به [[میرداماد، سید محمدباقر بن محمد|میرداماد]] ( | #تعليقه‌اى از مير محمدباقر استرآبادى، معروف به [[میرداماد، سید محمدباقر بن محمد|میرداماد]] (متوفای 1040 يا 1041ق)، كه گاه از آن به شرح نيز تعبير شده است؛ | ||
#جامع الأخبار، كه شرحى است از عبداللطيف بن على بن ابى‌جامع ( | #جامع الأخبار، كه شرحى است از عبداللطيف بن على بن ابى‌جامع (متوفای 1050ق)؛ | ||
#حاشيه‌اى از محمود بن غلامعلى طبسى (زنده در 1084ق)؛ | #حاشيه‌اى از محمود بن غلامعلى طبسى (زنده در 1084ق)؛ | ||
#[[كشف الأسرار في شرح الاستبصار|كشف الأسرار]]، كه شرحى است از [[جزایری، سید نعمت‌الله|نعمت‌الله جزايرى]] ( | #[[كشف الأسرار في شرح الاستبصار|كشف الأسرار]]، كه شرحى است از [[جزایری، سید نعمت‌الله|نعمت‌الله جزايرى]] (متوفای 1112ق)؛ | ||
#شرحى از محسن بن حسن اعرجى ( | #شرحى از محسن بن حسن اعرجى (متوفای 1227ق).<ref>همان</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۹۷: | ||
[[مناهج الأخبار فی شرح الإستبصار]] | [[مناهج الأخبار فی شرح الإستبصار]] | ||
[[جلاء الأبصار في شرح الإستبصار]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||