الإيضاح لناسخ القرآن و منسوخه و معرفة أصوله و اختلاف الناس فيه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ى‎ک' به 'ى‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ک' به 'ی‌ک')
جز (جایگزینی متن - 'ى‎ک' به 'ى‌ک')
خط ۵۹: خط ۵۹:
# نویسنده در این باب، بین نزول تدریجی قرآن و امکان نسخ، رابطه برقرار کرده است؛ این امر را سیوطی نیز در کتاب «الإتقان» خود ذکر کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/21 ر.ک: همان، ص21-22]</ref>.
# نویسنده در این باب، بین نزول تدریجی قرآن و امکان نسخ، رابطه برقرار کرده است؛ این امر را سیوطی نیز در کتاب «الإتقان» خود ذکر کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/21 ر.ک: همان، ص21-22]</ref>.


در باب سوم، به بررسی نصوص دال بر جواز نسخ در قرآن، پرداخته شده و در این زمینه، آیات 39 سوره رعد: '''يمْحُو اللَّهُ مَا يشَاءُ وَ يثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ‎''' (خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات مى‎کند و اصل کتاب نزد اوست)، 52 سوره حج: '''وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لاَ نَبِي إِلاَّ إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيطَانُ فِي أُمْنِيتِهِ فَينْسَخُ اللَّهُ مَا يلْقِي الشَّيطَانُ ثُمَّ يحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ''' (و پیش از تو [نیز] هیچ رسول و پیامبرى را نفرستادیم جز اینکه هرگاه چیزى تلاوت مى‏نمود، شیطان در تلاوتش القاى [شبهه] مى‎کرد؛ پس خدا آنچه را شیطان القا مى‎کرد محو مى‌گردانید، سپس خدا آیات خود را استوار مى‏ساخت و خدا داناى حکیم است)، 101 سوره نحل: '''وَ إِذَا بَدَّلْنَا آيةً مَكَانَ آيةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا ينَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يعْلَمُونَ''' (و چون حکمى را به‌جاى حکم دیگر بیاوریم و خدا به آنچه به‌تدریج نازل مى‎کند داناتر است، مى‌گویند: «جز این نیست که تو دروغ‏بافى» [نه]، بلکه بیشتر آنان نمى‏دانند)، 106 سوره بقره: '''مَا نَنْسَخْ مِنْ آيةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَي‎ءٍ قَدِيرٌ''' (هر حکمى را نسخ کنیم، یا آن را به [دست] فراموشى بسپاریم، بهتر از آن، یا مانندش را مى‏آوریم؛ مگر ندانستى که خدا بر هر کارى تواناست)، 48 سوره مائده: '''لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهَاجاً''' (براى هریک از شما [امت‎ها] شریعت و راه روشنى قرار داده‏ایم) و آیه 86 سوره اسراء: '''وَ لَئِنْ شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَينَا إِلَيكَ''' (و اگر بخواهیم، قطعاً آنچه را به تو وحى کرده‏ایم مى‏بریم) به‌صورت مفصل، بررسی گردیده و آیات دال بر نسخ و آیاتی که چنین دلالتی ندارند، مشخص شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/22 ر.ک: همان، ص22-23]</ref>.
در باب سوم، به بررسی نصوص دال بر جواز نسخ در قرآن، پرداخته شده و در این زمینه، آیات 39 سوره رعد: '''يمْحُو اللَّهُ مَا يشَاءُ وَ يثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ‎''' (خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات مى‌کند و اصل کتاب نزد اوست)، 52 سوره حج: '''وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لاَ نَبِي إِلاَّ إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيطَانُ فِي أُمْنِيتِهِ فَينْسَخُ اللَّهُ مَا يلْقِي الشَّيطَانُ ثُمَّ يحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ''' (و پیش از تو [نیز] هیچ رسول و پیامبرى را نفرستادیم جز اینکه هرگاه چیزى تلاوت مى‏نمود، شیطان در تلاوتش القاى [شبهه] مى‌کرد؛ پس خدا آنچه را شیطان القا مى‌کرد محو مى‌گردانید، سپس خدا آیات خود را استوار مى‏ساخت و خدا داناى حکیم است)، 101 سوره نحل: '''وَ إِذَا بَدَّلْنَا آيةً مَكَانَ آيةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا ينَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يعْلَمُونَ''' (و چون حکمى را به‌جاى حکم دیگر بیاوریم و خدا به آنچه به‌تدریج نازل مى‌کند داناتر است، مى‌گویند: «جز این نیست که تو دروغ‏بافى» [نه]، بلکه بیشتر آنان نمى‏دانند)، 106 سوره بقره: '''مَا نَنْسَخْ مِنْ آيةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَي‎ءٍ قَدِيرٌ''' (هر حکمى را نسخ کنیم، یا آن را به [دست] فراموشى بسپاریم، بهتر از آن، یا مانندش را مى‏آوریم؛ مگر ندانستى که خدا بر هر کارى تواناست)، 48 سوره مائده: '''لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهَاجاً''' (براى هریک از شما [امت‎ها] شریعت و راه روشنى قرار داده‏ایم) و آیه 86 سوره اسراء: '''وَ لَئِنْ شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَينَا إِلَيكَ''' (و اگر بخواهیم، قطعاً آنچه را به تو وحى کرده‏ایم مى‏بریم) به‌صورت مفصل، بررسی گردیده و آیات دال بر نسخ و آیاتی که چنین دلالتی ندارند، مشخص شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/22 ر.ک: همان، ص22-23]</ref>.


در باب چهارم به بیان آنچه که جایز است از طرف خداوند نسخ شود و آنچه قابل نسخ نمی‌باشد، اشاره شده است. در این رابطه، به بیان این قاعده پرداخته شده است که طبق نظر عامه علما، تمامی احکام، فرایض، اوامر، نواهی، حدود و عقوبات از احکام دنیوی، قابل نسخ از طرف خداوند بوده، اما در عوض، تمامی آنچه که به آن وعده داده شده و نیز قصص و اخبار امم گذشته و همچنین اخبار از بهشت، دوزخ، حساب، عقاب، بعث، حشر، خلق آسمان‌ها و زمین و خلود کفار در نار و مؤمنین در بهشت، قابل نسخ نمی‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/23 ر.ک: همان، ص23]</ref>.
در باب چهارم به بیان آنچه که جایز است از طرف خداوند نسخ شود و آنچه قابل نسخ نمی‌باشد، اشاره شده است. در این رابطه، به بیان این قاعده پرداخته شده است که طبق نظر عامه علما، تمامی احکام، فرایض، اوامر، نواهی، حدود و عقوبات از احکام دنیوی، قابل نسخ از طرف خداوند بوده، اما در عوض، تمامی آنچه که به آن وعده داده شده و نیز قصص و اخبار امم گذشته و همچنین اخبار از بهشت، دوزخ، حساب، عقاب، بعث، حشر، خلق آسمان‌ها و زمین و خلود کفار در نار و مؤمنین در بهشت، قابل نسخ نمی‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34824/1/23 ر.ک: همان، ص23]</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش