الإيضاح لناسخ القرآن و منسوخه و معرفة أصوله و اختلاف الناس فيه: تفاوت میان نسخه‌ها

# اینکه ناسخ فرض بوده و فرضی را نسخ کند که در این صورت، فعل منسوخ، جایز نیست، مانند قول خداوند در سوره نساء، آیه 15: '''وَ اللاَّتِي يأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ...''' (و از زنانِ شما، کسانى که مرتکب زنا مى‏شوند...) که در آن، به حبس زانیه تا اینکه بمیرد یا اینکه خداوند سبیل و راهی برای او قرار دهد، حکم شده است؛ سپس در آیه 2 سوره نور: '''الزَّانِيةُ وَ الزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ''' (به هر زن زناکار و مرد زناکارى صد تازیانه بزنید)، حکم صد تازیانه برای او صادر شده است که در این صورت، عمل به فرض منسوخ سابق، جایز نیست.

# اینکه ناسخ و مسوخ، هر دو فرض بوده، اما مخیر بین فعل و ترک اول باشیم، مانند آیه 65 انفال: '''إِنْ يكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يغْلِبُوا مِائَتَينِ وَ إِنْ يكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يغْلِبُوا أَلْفاً''' (اگر از [میان] شما بیست تن، شکیبا باشند بر دویست تن چیره مى‏شوند و اگر از شما یک‎صد تن باشند بر هزار تن از کافران پیروز مى‏گردند)، که مقابله یک به ده مؤمنین با کفار، فرمان داده شده، اما در آیه بعدی: '''فَإِنْ يكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صَابِرَةٌ يغْلِبُوا مِائَتَينِ وَ إِنْ يكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يغْلِبُوا أَلْفَينِ''' (پس اگر از [میان] شما یک‎صد تن شکیبا باشند بر دویست تن پیروز گردند و اگر از شما هزار تن باشند بر دو هزار تن غالب گردند)، حکم به مقابله یک بر دو، صادر گردید که هر دو حکم، قابل اجراست.

بیان اموری که جایز است ناسخ و منسوخ باشند، معنی نسخ سنت با سنت، فرق بین نسخ و تخصیص و استثناء، اقسام مخصصات قرآن، شروط ناسخ و منسوخ، قول جامع مقدمات ناسخ و منسوخ و آیات نسخ‎شده در قرآن کریم، سایر موضوعاتی است که در ابواب دیگر کتاب، بدانها پرداخته شده است.