الإمتاع و المؤانسة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۴۵: خط ۴۵:




    '''الإمتاع و المؤانسة'''، اثر عربى [[ابوحيان توحيدى]]، كتابى است در موضوعات مختلف، از جمله فلسفه، اخلاق، كلام، شريعت، تصوف، ادب و حساب كه در 374ق نوشته شده است.
    '''الإمتاع و المؤانسة'''، اثر عربى [[ابو حیان توحیدی، علی بن محمد|ابوحيان توحيدى]]، كتابى است در موضوعات مختلف، از جمله فلسفه، اخلاق، كلام، شريعت، تصوف، ادب و حساب كه در 374ق نوشته شده است.


    == معرفى اجمالى ==
    == معرفى اجمالى ==

    نسخهٔ ‏۱۰ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۴۴

    الإمتاع و المؤانسة
    نام کتاب الإمتاع و المؤانسة
    نام های دیگر کتاب کتاب الامتاع و الموانسه

    و هو مجموع مسامرات فی فنون شتی حاضر بها الوزیر ابا عبد الله العارض فی عده لیال

    پدیدآورندگان طعیمی، هیثم خلیفه (مصحح)

    ابو حیان توحیدی، علی بن محمد (نويسنده)

    زبان عربی
    کد کنگره ‏PJA‎‏ ‎‏3866‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏ ‎‏1382
    موضوع ادبیات عربی

    نثر عربی - قرن 4ق.

    ناشر المکتبة العصرية
    مکان نشر بیروت - لبنان
    سال نشر 1424 هـ.ق یا 2003 م
    کد اتوماسیون AUTOMATIONCODE1881AUTOMATIONCODE



    الإمتاع و المؤانسة، اثر عربى ابوحيان توحيدى، كتابى است در موضوعات مختلف، از جمله فلسفه، اخلاق، كلام، شريعت، تصوف، ادب و حساب كه در 374ق نوشته شده است.

    معرفى اجمالى

    قفطى در «أخبار الحكماء» در وصف اين اثر مى‌گويد: «اين كتاب هركس را كه به‌نحوى در فنون علمى مشاركت داشته باشد، حقيقتا بهره‌مند مى‌سازد، چرا كه ابوحيان به عمق هريك از اين فنون فرو رفته است».

    ساختار

    كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب كه در سه جزء سامان يافته، شرح مجالس نويسنده با ابن سعدان وزير مى‌باشد كه بر سياق داستان‌هاى هزار و يك شب، در 40 شب ترتيب يافته است.

    داستان‌ها بدين‌سان تنظيم شده كه ابتدا وزير، مسئله‌اى را مطرح مى‌كرد و ابوحيان با خاطرى آسوده بدان پاسخ مى‌گفت.

    موضوعات اين مجالس را مطالب گوناگونى در باره فلسفه، اخلاق، كلام، شريعت، تصوف، ادب و حساب تشكيل مى‌دهد و اگرچه از جنگ‌هاى ادبى ابوحيان است، اما مسائل فلسفى متعددى در جاى‌جاى اين كتاب بيان شده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه، پس از شرح حال نويسنده، به نكات جالب و مفصلى پيرامون كتاب و مطالب آن، اشاره شده است.

    داستان شب اول تا شب شانزدهم، در جزء اول، شب هفدهم تا بيست و هشتم در جزء دوم و شب بيست و نهم تا چهلم، در جزء سوم گنجانده شده است.

    هر مجلس با شعرى يا لطيفه‌اى با نام «ملحة الوداع» يا «خاتمة المجلس» پايان مى‌پذيرد. نوع مطالب، بيانگر چگونگى محافل اشرافى - فرهنگى آن روزگار است، اما درعين‌حال، جوش و خروش جامعه نيز در اين كتاب منعكس شده است و ابوحيان در اين مورد، دقيقا نويسنده‌اى مردمى است.

    موضوعات كتاب به‌قدرى متنوع است كه تن به هيچ ترتيب و تبويبى نمى‌دهد، بلكه تابع خطورات ذهنى و طيران مرغ خيال است تا جايى كه در آن، مسائلى از هر علم و فنى را مى‌يابيم، از جمله: ادب، فلسفه، اخلاق، طبيعت، بلاغت، تفسير، غناء، سياست و تحليل شخصيت فلاسفه و اديبان معاصر نويسنده و...

    بعيد نيست كه ابوحيان چيزهايى به اين كتاب افزوده باشد كه در مجلس وزير بدان نپرداخته است، چرا كه او به اين قبيل كارها معروف است.

    شايد نويسنده را بتوان به معنى واقعى كلمه اديب ناميد، اديبى كه از هر فنى بهره جسته است. وى در ميان شيوه‌هاى مرسوم نگارش، شيوه پيشواى خود جاحظ را كه سخت شيفته او بود، دنبال كرده است؛ صفت فصاحت و شيوه خطابه بر آثار وى غالب است و در بسيارى موارد، حالت پرسش و پاسخ به خود گرفته است. تناسب بين لفظ و معنا، وصل و فصل درست جمله‌ها، سلامت انشاء، سهولت و بى‌تكلفى و استفاده از صفت ازدواج و نيز ميل به بسط و اطناب، از خصوصيات نثر اوست كه قلمش را به قلم جاحظ نزديك مى‌كند.

    به گفته ياقوت، وى طبع تندى داشت و طعن مردم از ويژگى‌هاى بارز آثار اوست. او در اين كتاب، حتى بسيارى از استادان خود از جمله ابوعلى مسكويه را مورد انتقاداتى گزنده قرار داده است.

    از ديگر ويژگى‌هاى اثر وى، روح نااميدى و يأس اوست. وى پيوسته زبان به شكايت گشوده و بر آلام خود مى‌گريد، اما بارزترين ويژگى اثر وى، آميختگى ادب و فلسفه در آنهاست.

    از جمله فوايد اين اثر، اطلاعى است كه در باره نويسندگان رسائل «أخوان الصفا» به دست مى‌دهد. زكى مبارك احتمال داده كه نويسنده خود از اين جماعت بوده است. در حقيقت همدلى و نزديكى افق فكرى وى با اخوان الصفا، لااقل در مرحله‌اى از زمان، قابل قبول است و مشابهت او با اخوان الصفا كم نيست.

    يكى ديگر از نكات برجسته اين كتاب، مباحثه ابوسعيد سيرافى با متى بن يونس در مقايسه ميان نحو و منطق است. به‌درستى مشخص نيست آنچه در اين كتاب آمده، عين مذاكرات مجالس شبانه با ابن سعدان است و يا ابوحيان هنگام گردآورى در آن دخل و تصرف نموده است.

    وضعيت كتاب

    اين اثر كه از جامع‌ترين آثار ابوحيان است، در قاهره و به كوشش احمد امين و احمد زين در 3 جلد، در سال 1944 - 1939م، به چاپ رسيده است.

    نسخه مورد استفاده در كتاب، توسط انتشارات «شركة ابناء الشريف الرضي للصباعة و النشر و التوزيع»، در سال 1424ق، به طبع رسيده است.

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.

    2. دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 5، مدخل: ابوحيان توحيدى.

    3. تاريخ الأدب العربي، كارل بروكلمان، ج 4، ص 337 - 335.


    پیوندها

    مطالعه کتاب الإمتاع و المؤانسة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور