الإفحام لأفئدة الباطنية الطغام: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده در استدلال اول، توضیح می‌دهد که گروه باطنیه، در واقع اساساً به وجود خداوند اقرار ندارند زیرا آنان به دو إله قائلند که بر یکی لقب «سابق» و بر دیگری لقب «تالی» می‌دهند. آنان معتقدند که «سابق» علت «تالی» است به‌گونه‌ای که «تالی» معلول آن واقع می‌شود؛ یعنی در صدر این استدلال درباره حدوث عالم نزد باطنیه این‎گونه آمده که حدوث این جهان این‎گونه تمام می‌شود که سابق عالم را به‌واسطه تالی خلق می‌نماید زیرا «سابق» کامل است و «تالی» ناقص. همچنین در این استدلال توضیح داده شده که سابق، زمان ندارد، ازلی است و از چیزی به وجود نیامده است. خلاصه این‌که «سابق» مخلوق نیست ولی «تالی» از سابق به وجود آمده و ازاین‌روست که حادث است. آنان معتقدند، پس‌ازاین پروسه، «نفس» از «تالی» حادث می‌گردد و این نفس از طریق حرکتش حرارت و از سکونش برودت را به وجود می‌آورد و کیفیات اربعه که مصدر کون و فساد هستند از این حرکت و سکون حادث می‌شوند و این‎گونه است که عالم حادث می‌گردد. این عقاید آنان شباهت زیادی با نظریه فلاسفه در فیض و صدور دارد. «سابق» در نظر اسماعیلیه در جایگاه عقل محض است و «تالی» در جایگاه عقل اول که نفس پس‌ازآن به وجود می‌آید و....<ref>همان، ص25-26</ref>