الإعلام بمن غبر من أهل القرن الحادي عشر: تفاوت میان نسخه‌ها

الف)- مصادر مكتوب: آثارى همچون نوشته‌اى از عبدالوهاب حميدى، «درة الحجال في أسماء الرجال» احمد بن قاضى، «تحفة الإخوان و مواهب الامتنان في مناقب سيدي رضوان» احمد بن موسى مرابى اندلسى، «روضة الآس العاطرة الأنفاس في ذكر من لقيته من أعلام الحضرتين مراكش و فاس» احمد بن محمد مقرى، «منظومه» محمد بن احمد مكلاتى، «بذل المناصحة في فعل المصافحة» احمد بن على بوسعيدى هشتوكى، «مرآة المحاسن من أخبار الشيخ أبي‌المحاسن» محمد عربى فاسى، «شرح دلائل الخيرات» اثر خود مؤلف، «مختصر الدرر الثمين و المورد المعين» محمد بن احمد مياره، «الرحلة العياشية المسماة بماء الموائد» ابوسالم عبدالله عياشى و... <ref>مقدمه، ص17-22</ref>.

ب)- مصادر شفاهى: نويسنده از روايات شفاهى نيز استفاده كرده است. از جمله آنكه در ترجمه محمد عربى فلالى (متوفى 1807ق) چنين عبارتى را آورده است: «ذكره لي سيدي أحمد بن عبدالهادي الحسني» و نيز در ترجمه ابوسالم عياشى (متوفى 1906ق)، با عبارت «أخبرني بذلك حفيده الفقيه سيدي محمد بن حمزة»، به اين امر تصريح كرده است <ref>ر.ك: همان، ص22</ref>.

در مقدمه محقق، ابتدا زندگى‌نامه مختصرى از نويسنده ارائه گرديده و سپس، توضيح مختصرى پيرامون مطالب كتاب و منابع مورد استفاده نويسنده، داده شده است <ref>مقدمه، ص3-33</ref>.

نويسنده كتاب را با شرح حال عبدالله بن سعيد حاحى <ref>متن كتاب، ص37</ref> و محمد بن قاسم قصار كه متوفى سال 1012ق مى‌باشند، آغاز نموده و با شرح حال احمد بادسى متوفى سال 1100ق <ref>همان، ص315</ref>، به پايان برده است.

از جمله مترجمين كتاب، مى‌توان به: على بن يوسف بيطار <ref>همان، ص69</ref>، محمد اكحل <ref>همان، 70</ref>، عبدالعزيز جرجانى <ref>همان، ص72</ref>، محمد بن على ريسون <ref>همان، ص86</ref>، محمد بن عبدالرحمان تجانى <ref>همان، ص92</ref>، عبدالوهاب حميدى <ref>همان، ص106</ref>، محمد بن عبدالواحد حسنى <ref>همان، ص139</ref>، عمر بن صالح خزرجى <ref>همان، ص145</ref>، محمد بن محمد بن عطيه سلاوى <ref>همان، ص151</ref>، ابوبكر بن يوسف سجتانى <ref>همان، ص155</ref>، محمد بن على چوراوى <ref>همان، ص157</ref>، عبدالرحمان بن على زنقى <ref>همان، ص161</ref> و محمد بن سليمان رودانى <ref>همان، ص304</ref> اشاره نمود.

اهميت اثر حاضر در دو ويژگى آشكار مى‌شود: اهميت كمى و اهميت مصدرى. اين اثر از لحاظ كميت، دربردارنده تعداد قابل توجهى از تراجم اعلام قرن يازدهم بوده و از لحاظ مصدرى، اين كتاب، مصدر تراجمى بشمار مى‌آيد كه مؤلف با آنها معاصر بوده... به دليل وثاقت مطالب آن، مصدر بسيارى از كتب تراجمى است كه به اعلام قرن يازدهم پرداخته‌اند. از جمله مصنفينى كه به مطالب اين كتاب اعتماد كرده‌اند، مى‌توان از افرانى در دو كتابش «نزهة الحادي» و «الصفوة»، محمد قادرى در «نشر المثاني» (هرچند كه وى به اين امر اشاره‌اى نكرده است)، عبدالرحمان بن زيدان در «الإتحاف»، محمد بن جعفر كتانى در «سلوة الأنفاس»، محمد داود در «تاريخ تطوان»، احمد ناصرى در «الاستقصاء» و... نام برد <ref>ر.ك: مقدمه، ص16</ref>.

پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ص53</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص55</ref>.