الأقسام في القرآن الكريم؛ دراسة مبسطة حول الأقسام الواردة في القرآن الكريم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابن قیم جوزی' به 'ابن قیم جوزی ') |
|||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
قرآن کریم دارای ابعاد مختلفی است که در مقدمه کتاب به روایاتی از رسول اکرم(ص) و [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در این رابطه اشاره شده است. ظاهر قرآن دلکش و شگرف و باطن آن عمیق است. از جمله این کرانه‌های دوردست و معانی بلند و متعالی سوگندهای قرآن است. قرآن کریم به امور مختلفی سوگند یاد کرده که چه‌بسا بالغ بر چهل سوگند یا بیشتر است. ویژگی و امتیاز سوگندهای قرآن نسبت به سوگندهای رایج در عصر جاهلی این است که قرآن به ذوات مقدسه و ظواهر هستی که اسرار عمیقی دارند سوگند یاد می‌کند. درحالی‌که در عصر جاهلی به مغانی (آوازها) و مُدام (خمر) و زیبایی زنان و امور مادی پست سوگند یاد می‌شد<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص7-6</ref>. | قرآن کریم دارای ابعاد مختلفی است که در مقدمه کتاب به روایاتی از رسول اکرم(ص) و [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در این رابطه اشاره شده است. ظاهر قرآن دلکش و شگرف و باطن آن عمیق است. از جمله این کرانه‌های دوردست و معانی بلند و متعالی سوگندهای قرآن است. قرآن کریم به امور مختلفی سوگند یاد کرده که چه‌بسا بالغ بر چهل سوگند یا بیشتر است. ویژگی و امتیاز سوگندهای قرآن نسبت به سوگندهای رایج در عصر جاهلی این است که قرآن به ذوات مقدسه و ظواهر هستی که اسرار عمیقی دارند سوگند یاد می‌کند. درحالی‌که در عصر جاهلی به مغانی (آوازها) و مُدام (خمر) و زیبایی زنان و امور مادی پست سوگند یاد می‌شد<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص7-6</ref>. | ||
نویسنده در ادامه مباحث، پیشینه بحث و آثار پیشینیان در این زمینه را مطرح کرده و می‌نویسد: سیوطی نقل می‌کند که اولین کسی که تألیفی جداگانه در موضوع قسم‌های قرآن داشته ابن قیم جوزی (متوفی 751ق) بوده است. پس‌ازآن خود سیوطی قسم‌های قرآن را گردآوری نمود و آن را نوعی از انواع علوم قرآن قرار داد. او در این رابطه بحث مختصری را مطرح کرد که از پنج صفحه تجاوز نمی‌کند. | نویسنده در ادامه مباحث، پیشینه بحث و آثار پیشینیان در این زمینه را مطرح کرده و می‌نویسد: سیوطی نقل می‌کند که اولین کسی که تألیفی جداگانه در موضوع قسم‌های قرآن داشته [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم جوزی]] (متوفی 751ق) بوده است. پس‌ازآن خود سیوطی قسم‌های قرآن را گردآوری نمود و آن را نوعی از انواع علوم قرآن قرار داد. او در این رابطه بحث مختصری را مطرح کرد که از پنج صفحه تجاوز نمی‌کند. | ||
نویسنده، کاشف چلپی در کشف الظنون و نیز صاحب مفتاح الکرامة را از جمله کسانی می‌داند که بحث قسم‌ها را در فروع علم تفسیر مطرح کرده است. با وجود اهمیت این موضوع در میان شیعیان کسی کتاب جداگانه‌ای در این موضوع ننوشته است به‌جز کتابی که شیخ ابوالقاسم رزاقی تحت عنوان «سوگندهای قرآن» نوشته است. | نویسنده، کاشف چلپی در کشف الظنون و نیز صاحب مفتاح الکرامة را از جمله کسانی می‌داند که بحث قسم‌ها را در فروع علم تفسیر مطرح کرده است. با وجود اهمیت این موضوع در میان شیعیان کسی کتاب جداگانه‌ای در این موضوع ننوشته است به‌جز کتابی که شیخ ابوالقاسم رزاقی تحت عنوان «سوگندهای قرآن» نوشته است. | ||
او می‌گوید: ابن قیم جوزی اگرچه -بنا بر اطلاع ما- اولین کسی که در این رابطه کتابی نوشته شده است اما به لحاظ روشی ضعیف است چراکه در کتاب او قسم‌های قرآن بر مبنای حروف الفبا یا سوره‌های قرآن ذکر نشده است؛ بلکه قسم‌های هر سوره در فصل جداگانه‌ای ذکر شده است؛ اما آنچه رزاقی نوشته از این نقیصه خالی است چراکه او کتابش را به شیوه تفسیر موضوعی تألیف کرده است. او برای هر قسم فصل خاصی قرار داده و همه آیاتی که درباره آن قسم وارد شده را ذکر کرده است؛ مثلاً همه آیاتی که خداوند به خودش قسم خورده را در فصل خاصی ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص8-7</ref>. | او می‌گوید: [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم جوزی]] اگرچه -بنا بر اطلاع ما- اولین کسی که در این رابطه کتابی نوشته شده است اما به لحاظ روشی ضعیف است چراکه در کتاب او قسم‌های قرآن بر مبنای حروف الفبا یا سوره‌های قرآن ذکر نشده است؛ بلکه قسم‌های هر سوره در فصل جداگانه‌ای ذکر شده است؛ اما آنچه رزاقی نوشته از این نقیصه خالی است چراکه او کتابش را به شیوه تفسیر موضوعی تألیف کرده است. او برای هر قسم فصل خاصی قرار داده و همه آیاتی که درباره آن قسم وارد شده را ذکر کرده است؛ مثلاً همه آیاتی که خداوند به خودش قسم خورده را در فصل خاصی ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص8-7</ref>. | ||
تفسیر و ارکان قسم (سوگند) و جواز قسم خوردن به غیر خدا به‌عنوان مباحث مقدماتی کتاب مطرح شده‌اند. همچنین شیوه نویسنده در تفسیر قسم‌های قرآن نیز در این بخش مطرح شده است. نویسنده سه شیوه را در این رابطه مطرح کرده است: در روش اول قسم‌ها مانند کتاب لغت بر طبق حروف الفبا مطرح می‌شوند. بر طبق روش دوم قسم‌ها به‌حسب افضلیت مقسم‌به ذکر می‌شوند؛ یعنی به ترتیب قسم به خداوند یا رب بر قسم به عمر نبی(ص) و زندگی او و قسم به عمر نبی بر قسم به ملائکه مقدمه شده و ... در شیوه سوم قسم‌ها بر حسب نام سور مرتب شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص20-10</ref>. | تفسیر و ارکان قسم (سوگند) و جواز قسم خوردن به غیر خدا به‌عنوان مباحث مقدماتی کتاب مطرح شده‌اند. همچنین شیوه نویسنده در تفسیر قسم‌های قرآن نیز در این بخش مطرح شده است. نویسنده سه شیوه را در این رابطه مطرح کرده است: در روش اول قسم‌ها مانند کتاب لغت بر طبق حروف الفبا مطرح می‌شوند. بر طبق روش دوم قسم‌ها به‌حسب افضلیت مقسم‌به ذکر می‌شوند؛ یعنی به ترتیب قسم به خداوند یا رب بر قسم به عمر نبی(ص) و زندگی او و قسم به عمر نبی بر قسم به ملائکه مقدمه شده و ... در شیوه سوم قسم‌ها بر حسب نام سور مرتب شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص20-10</ref>. | ||