۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین | | عنوان‌های دیگر =قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[زرکلی، خیر الدین]] ( | [[زرکلی، خیر الدین]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =CT 203 /ع4ز4 | | کد کنگره =CT 203 /ع4ز4 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''الأعلام''' كه نام كامل آن عبارت است از: '''الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربين و المستشرقين'''، اثر [[زرکلی، خیرالدین |خيرالدين زركلى]] (1893ق-1966م)، روزنامه‌نگار و | '''الأعلام''' كه نام كامل آن عبارت است از: '''الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربين و المستشرقين'''، اثر [[زرکلی، خیرالدین |خيرالدين زركلى]] (1893ق-1966م)، روزنامه‌نگار و نویسنده دمشقى، كتابى است مشتمل بر شرح احوال و آثار نامداران متقدم و متأخر در تاريخ عرب و مستعربان، در عصر جاهلى و دوران اسلامى از مرد و زن.<ref>ر.ک: سميعى (گيلانى)، احمد، ص281</ref> | ||
كتاب به زبان عربى و در دوران معاصر نوشته شده است. | كتاب به زبان عربى و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
در اين كتاب، ضابطه‌هاى چندى در انتخاب مدخل‌ها، راهنماى مؤلف بوده است؛ از جمله: گواه بودن تصانيف صاحب ترجمه بر علم او؛ خلافت و پادشاهى و امارت او؛ پايگاه بلند او، چون دارا بودن منصب وزرات و قضا و منشأ اثر بودنش؛ رياست مذهب؛ صاحب فن بودن؛ دارا بودن اثرى كه نام او را زنده نگه داشته باشد؛ شاعر بودن؛ مكانت اجتماعى؛ روايت حديث؛ اصل و نسب و اينكه به او مثل زنند. البته مؤلف از ذكر شاعرى كه چند بيتى سروده يا محدثى كه یک - دو حديثى روايت كرده يا واعظى كه مجلسى گفته و امثال بى‌شمار دارد، خوددارى كرده است. همچنين متذكر معاصرانى كه در قيد حياتند، نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | در اين كتاب، ضابطه‌هاى چندى در انتخاب مدخل‌ها، راهنماى مؤلف بوده است؛ از جمله: گواه بودن تصانيف صاحب ترجمه بر علم او؛ خلافت و پادشاهى و امارت او؛ پايگاه بلند او، چون دارا بودن منصب وزرات و قضا و منشأ اثر بودنش؛ رياست مذهب؛ صاحب فن بودن؛ دارا بودن اثرى كه نام او را زنده نگه داشته باشد؛ شاعر بودن؛ مكانت اجتماعى؛ روايت حديث؛ اصل و نسب و اينكه به او مثل زنند. البته مؤلف از ذكر شاعرى كه چند بيتى سروده يا محدثى كه یک - دو حديثى روايت كرده يا واعظى كه مجلسى گفته و امثال بى‌شمار دارد، خوددارى كرده است. همچنين متذكر معاصرانى كه در قيد حياتند، نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
در ابتدا چون بنا بر آن نبود كه دامنه كار به وسعتى كه سرانجام پيدا كرد باشد و بيشتر تأليف كتابى درسى مد نظر | در ابتدا چون بنا بر آن نبود كه دامنه كار به وسعتى كه سرانجام پيدا كرد باشد و بيشتر تأليف كتابى درسى مد نظر نویسنده بود، ذكر منابع، لازم شمرده نشد؛ ولى بعدا، مؤلف كار را از سر گرفت و جز در موارد اندك، مأخذ و اسناد هر مدخل را به‌تفكیک چاپى (مطبوع) و خطى (مخطوط)، به ترتيب با نشانه‌هاى اختصارى «ط» و «خ» افزود و در چاپ دوم، محل حفظ نسخ خطى را دوچندان ساخت. مطبوع يا مخطوط يا مفقود بودن آثار صاحب ترجمه نيز نشان داده شده است (قيد نشدن «ط» يا «خ»، نشانه مفقود بودن اثر قرار داده شده است).<ref>همان</ref> | ||
مدخل‌ها به ترتيب الفبايى، بر اساس اسم اول صاحب ترجمه، مرتب شده و اسم اشهر در جاى الفبايى خود (بى‌آنكه «اب»، «ام»، «ابن» و «بنت» به حساب آيد) به اسم اول رجوع داده شده است. برای آنكه تشابه اسمى مشكلى را پديد نياورد، در اين ارجاع، تاريخ وفات نيز ياد و به مقتضاى آن، ترتيب سنواتى در تقدم و تأخر مدخل‌ها، رعايت شده است؛ برای مثال، «ابوهريره» (اسم اشهر) در حرف «هاء» آمده و به «عبدالرحمن بن صخر 59» رجوع داده شده كه در آن، عدد 59 سال وفات صاحب ترجمه است. در مورد اسم‌هاى مشترك، نام پدر نيز در ترتيب الفبايى دخالت داده شده و در مَثل، «ابراهيم بن احمد» پيش از «ابراهيم ابن ادهم» آمده است. همچنين، در ترتيب الفبايى، رسم حروف (صورت نوشتارى حرف‌ها) ملاك شمرده شده، نه تلفظ آن‌ها. بدين‌سان، «مؤمن» و «صدى» از نظر ترتيب الفبايى، «مومن» و «صدى» محسوب شده است.<ref>همان</ref> | مدخل‌ها به ترتيب الفبايى، بر اساس اسم اول صاحب ترجمه، مرتب شده و اسم اشهر در جاى الفبايى خود (بى‌آنكه «اب»، «ام»، «ابن» و «بنت» به حساب آيد) به اسم اول رجوع داده شده است. برای آنكه تشابه اسمى مشكلى را پديد نياورد، در اين ارجاع، تاريخ وفات نيز ياد و به مقتضاى آن، ترتيب سنواتى در تقدم و تأخر مدخل‌ها، رعايت شده است؛ برای مثال، «ابوهريره» (اسم اشهر) در حرف «هاء» آمده و به «عبدالرحمن بن صخر 59» رجوع داده شده كه در آن، عدد 59 سال وفات صاحب ترجمه است. در مورد اسم‌هاى مشترك، نام پدر نيز در ترتيب الفبايى دخالت داده شده و در مَثل، «ابراهيم بن احمد» پيش از «ابراهيم ابن ادهم» آمده است. همچنين، در ترتيب الفبايى، رسم حروف (صورت نوشتارى حرف‌ها) ملاك شمرده شده، نه تلفظ آن‌ها. بدين‌سان، «مؤمن» و «صدى» از نظر ترتيب الفبايى، «مومن» و «صدى» محسوب شده است.<ref>همان</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
اين اثر كه حاصل چهل سال تحقيق مؤلف است، به ترتيب در سال‌هاى 1347ق1927/م، 1377ق1957/م و 1389ق1969/م، منتشر شده است. مؤلف در هر چاپ، با استفاده از منابع جديد، مستدركاتى در جلدهاى جداگانه بدان افزوده است. چاپ سوم آن (بيروت) شامل 9 جلد اصل، 2 جلد مستدرك و 2 جلد شامل خطوط و تصاوير (الخطوط و الصور) است.<ref>سميعى (گيلانى)، احمد، ص281</ref> | اين اثر كه حاصل چهل سال تحقيق مؤلف است، به ترتيب در سال‌هاى 1347ق1927/م، 1377ق1957/م و 1389ق1969/م، منتشر شده است. مؤلف در هر چاپ، با استفاده از منابع جديد، مستدركاتى در جلدهاى جداگانه بدان افزوده است. چاپ سوم آن (بيروت) شامل 9 جلد اصل، 2 جلد مستدرك و 2 جلد شامل خطوط و تصاوير (الخطوط و الصور) است.<ref>سميعى (گيلانى)، احمد، ص281</ref> | ||
فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده | فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده به‌همراه فهرست اعلام، در انتهاى جلد هشتم آمده است. | ||
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است. | پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است. | ||