۱۳٬۶۷۸
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '↵↵| ' به ' | ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01065J1.jpg | |||
| عنوان =الاربعین فی اصولالدین (رازی) | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[فخر رازی، محمد بن عمر]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 205/3 /ف3الف4 | |||
| | | موضوع = | ||
کلام اشعری | |||
| ناشر = | |||
مکتبة الکلیات الأزهریة | |||
| مکان نشر =قاهره - مصر | |||
|زبان | | سال نشر = | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01065AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
|کد کنگره | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01065 | |||
| کتابخوان همراه نور =01065 | |||
|موضوع | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
|ناشر | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الأربعين (ابهام زدایی)}} | |||
|- | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|کد | |||
| | |||
|} | |||
{{کاربردهای دیگر|الأربعين في أصولالدين (ابهام زدایی)}} | |||
'''الأربعين في أصولالدين'''، نوشته [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين ابوعبداللّه محمّد بن عمر بن حسين رازى شافعى]] (543-606ق)، این کتاب یکى از با ارزشترين كتب در علم كلام به حساب مىآيد، چنانكه افراد متعددى به این كتاب مراجعه كرده و از مطالب این كتاب استفاده نموده و يا گاه بر بعضى از مطالب آن ايراداتى نوشتهاند. | |||
'''الأربعين في | |||
==ساختار و گزارش محتوا== | ==ساختار و گزارش محتوا== | ||
مباحث این كتاب در 40 مسأله بيان شده است كه مؤلف هر موضوع كلامى را در مسألهاى بيان كرده و گاه یک مسأله از چندين فصل تشكيل مىشود. | |||
المسألة الاولى: حدوث عالم. مؤلف در این مسأله طى 3 مقدمه از حقيقت عالم و محدث بحث نموده و حدوث عالم را اثبات مىكند. | |||
المسألة الاولى: حدوث عالم. مؤلف در | |||
المسألة الثانية: در عدم شيئيت معدوم مىباشد. | المسألة الثانية: در عدم شيئيت معدوم مىباشد. | ||
المسألة الثالثة: در | المسألة الثالثة: در این مسأله مؤلف علم به صانع را اثبات مىكند. | ||
المسألة الرابعة: در | المسألة الرابعة: در این مسأله بحث مىشود، از قدم، بقاء، ازلى و سرمدى بودن حضرت حق. | ||
المسألة الخامسة: مسأله پنجم در مورد حقيقت حضرت حق مىباشد. | المسألة الخامسة: مسأله پنجم در مورد حقيقت حضرت حق مىباشد. | ||
المسألة السادسة: در | المسألة السادسة: در این مسأله بحث شده است، از این كه آيا وجود خداوند و حقيقت او یکى است يا نه؟ | ||
المسألة السابعة: مؤلف در | المسألة السابعة: مؤلف در این مسأله از متخير نبودن حضرت حق بحث نموده است. | ||
المسألة الثامنه: | المسألة الثامنه: این مسأله اختصاص دارد، به نفى مكان از وجود خداوند. | ||
المسألة التاسعة: در | المسألة التاسعة: در این مسأله از نفى حلول خداوند در موجودى بحث شده است. | ||
المسألة العاشرة: مؤلف در | المسألة العاشرة: مؤلف در این مسأله نفى نموده است، محل بودن حضرت حق را بر موجودات. | ||
المسألة الحادية عشرة: در | المسألة الحادية عشرة: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، مؤلف ابتداء حقيقت قدرت را بيان كرده، سپس صفت قدرت را برای خداوند اثبات مىنمايد. | ||
المسألة الثانية عشرة: در | المسألة الثانية عشرة: در این مسأله نيز طى دو فصل مؤلف اولا اثبات مىكند، علم را برای خداوند و سپس اثبات مىكند، علم حضرت حق را به تمام موجودات. | ||
المسألة الثالثة عشرة: در | المسألة الثالثة عشرة: در این مسأله مؤلف طى 3 فصل بحث مىكند از حقيقت اراده و مريد بودن خداوند و آراء و مذاهب مختلف را در مورد اراده بيان مىكند. | ||
المسألة الرابعة عشرة: در | المسألة الرابعة عشرة: در این مسأله از حيات خداوند بحث شده است. | ||
المسألة الخامسة عشرة: | المسألة الخامسة عشرة: این مسأله در مورد زيادت صفات بر ذات مىباشد. | ||
المسألة السادسة عشرة: در | المسألة السادسة عشرة: در این مسأله طى دو فصل از حقيقت ابصار و اسماع بحث شده و صفت بصر و سمع را در حضرت حق اثبات مىكند. | ||
المسألة السابعة عشرة: در | المسألة السابعة عشرة: در این مسأله از حقيقت تكلم بحث شده و صفت تكلم برای حضرت حق تبارك و تعالى اثبات شده است. | ||
المسألة الثامنة عشرة: در | المسألة الثامنة عشرة: در این مسأله طى دو فصل بحث شده است، از حقيقت بقاء و اثبات شده است بقاء حضرت حق تعالى. | ||
المسألة التاسعة عشرة: در | المسألة التاسعة عشرة: در این مسأله طى 6 فصل مؤلف بحث مىكند، از این كه خداوند مرئى است و به شبهات معتزله در عدم امكان رؤيت حضرت حق جواب مىدهد. | ||
المسألة العشرون: در | المسألة العشرون: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، بحث شده از استحالۀ اكتناه حضرت حق تبارك و تعالى. | ||
المسألة الحادية و العشرون: در | المسألة الحادية و العشرون: در این مسأله از وحدت صانع بحث شده است. | ||
المسألة الثانية و العشرون: | المسألة الثانية و العشرون: این مسأله اختصاص يافته است، به خلق افعال بندگان. | ||
المسألة الثالثة و العشرون: | المسألة الثالثة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت قدرت حضرت حق مىباشد. | ||
المسألة الرابعة و العشرون: | المسألة الرابعة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت ارادۀ حضرت حق مىباشد. | ||
المسألة الخامسة و العشرون: در | المسألة الخامسة و العشرون: در این مسأله بحث شده است كه حسن و قبح تنها به شرع ثابت مىشود. | ||
المسألة السادسة و العشرون: | المسألة السادسة و العشرون: این مسأله اثبات مىكند كه افعال الهى معلل به علتى نمىباشند. | ||
المسألة السابعة و العشرون: در اثبات جوهر فرد و بحث از جزء لا يتجزئ مىباشد. | المسألة السابعة و العشرون: در اثبات جوهر فرد و بحث از جزء لا يتجزئ مىباشد. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۸۸: | ||
المسألة الثامنة و العشرون: در بيان حقيقت نفس مىباشد. | المسألة الثامنة و العشرون: در بيان حقيقت نفس مىباشد. | ||
المسألة التاسعة و العشرون: در | المسألة التاسعة و العشرون: در این مسأله بحث شده است از اثبات خلاء. | ||
المسألة الثلاثون: در | المسألة الثلاثون: در این مسأله كه از 7 فصل تشكيل يافته، بحث شده از اثبات معاد جسمانى و روحانى و دفع شبهات آن. | ||
المسألة الحادية و الثلاثون: در | المسألة الحادية و الثلاثون: در این مسأله نبوت حضرت خاتم(ص) اثبات شده است. | ||
المسألة الثانية و الثلاثون: در اثبات عصمت انبياء(ع) مىباشد. | المسألة الثانية و الثلاثون: در اثبات عصمت انبياء(ع) مىباشد. | ||
خط ۱۱۲: | خط ۹۸: | ||
المسألة الثالثة و الثلاثون: در بيان افضليت ملائكه بر پيامبران و يا برعكس آن مىباشد. | المسألة الثالثة و الثلاثون: در بيان افضليت ملائكه بر پيامبران و يا برعكس آن مىباشد. | ||
المسألة الرابعة و الثلاثون: در | المسألة الرابعة و الثلاثون: در این مسأله از كرامات اولیاء بحث شده است. | ||
المسألة الخامسة و الثلاثون: در | المسألة الخامسة و الثلاثون: در این مسأله طى 4 فصل بحث شده است، از ثواب و عقاب، انقطاع عذاب و خلود و به شبهات معتزله و مرجئه پاسخ داده شده است. | ||
المسألة السادسة و الثلاثون: | المسألة السادسة و الثلاثون: این مسأله اختصاص يافته به انقطاع عذاب فساق. | ||
المسألة السابعة و الثلاثون: در | المسألة السابعة و الثلاثون: در این مسأله بحث شده است از شفاعت. | ||
المسألة الثامنة و الثلاثون: در | المسألة الثامنة و الثلاثون: در این مسأله در مورد يقينى بودن ادلۀ لفظى بحث شده است. | ||
المسألة التاسعة و الثلاثون: در | المسألة التاسعة و الثلاثون: در این مسأله طى 5 فصل بحث شده است از امامت، ادلۀ آن و امام بعد از پيامبر(ص). | ||
المسأله الاربعون: در | المسأله الاربعون: در این مسأله بحث شده است از مقدماتى كه مىشود در مطالب عقلى به آنها رجوع نمود. | ||
اگر كتب كلامى اهل سنت به ويژه اشاعره كه بعد از [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نوشته شده است ملاحظه شود، در موارد متعددى به | اگر كتب كلامى اهل سنت به ويژه اشاعره كه بعد از [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نوشته شده است ملاحظه شود، در موارد متعددى به این كتاب استناد شده است. بلكه از بعضى نقلها چنين استفاده مىشود كه اربعين كتاب درسى بوده و در حوزههاى علميۀ اهل سنت تدريس مىشده است. [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در كتاب العقود الدرية مىگويد: «و لازم الشيخ تقىالدين بن تيمية مدة و قرأ عليه قطعة من الاربعين في اصولالدين للرازى». | ||
در نقلهاى ديگران نيز از سيرۀ [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] چنين برمىآيد كه او | در نقلهاى ديگران نيز از سيرۀ [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] چنين برمىآيد كه او این كتاب را برای طلاب علم تدريس مىكرده است و در بعضى از كتابهایش به عباراتى از این كتاب استشهاد و يا عباراتى از آن را نقد مىكند. | ||
مؤلف در | مؤلف در این كتاب بيشتر به مباحث اختلافى بين اهل سنت، خوارج، معتزله، مرجئه، شيعه و سائر مذاهب اسلامى مىپردازد و كتاب در بيان مباحث بيشتر سبقۀ فلسفى دارد تا نقلى و روايى. | ||
از ويژگىهاى | از ويژگىهاى این كتاب مىتوان بهموارد زير اشاره كرد: | ||
#مسألۀ ولايت در كتاب اربعين: [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] گر چه در بحث از امامت ادلۀ شيعه را رد مىكند و به آنها جواب مىدهد؛ ولى در مسأله آخر امامت از افضل صحابه بعد از نبى(ص) بحث كرده و مىگويد: در نزد اصحاب ما ابوبكر افضل است و | #مسألۀ ولايت در كتاب اربعين: [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] گر چه در بحث از امامت ادلۀ شيعه را رد مىكند و به آنها جواب مىدهد؛ ولى در مسأله آخر امامت از افضل صحابه بعد از نبى(ص) بحث كرده و مىگويد: در نزد اصحاب ما ابوبكر افضل است و برای افضليت او یک آيه و یک روايت از پيامبر ذكر مىكند. | ||
#:سپس مىگويد، در نزد شيعه افضل [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] مىباشد. او ابتداء ادلۀ شيعه را به صورت اجمال در سه حجت بيان مىكند، بعد هر | #:سپس مىگويد، در نزد شيعه افضل [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] مىباشد. او ابتداء ادلۀ شيعه را به صورت اجمال در سه حجت بيان مىكند، بعد هر یک از این 3 حجت را به تفصيل مورد بحث و بررسى قرار مىدهد كه در مجموع بيش از 30 دليل بر افضليت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] ذكر مىكند و به هيچ یک از این ادله نقدى وارد نمىكند، بلكه در مواردى هم كه شبهاتى حول بعضى از ادله ذكر شده است، جواب مىدهد؛ مثلاًیکى از ادلۀ افضليت حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] قول آن حضرت است كه مىگويد: و الله لو كسرت لى الوسادة... لقضيت بين اهل التوراة بتوارتهم و بين اهل الانجيل بانجيلهم و...». ابوهاشم به این قول حضرت ايراد كرده كه این كتب از كتب منسوخه است و طبق آن نمىشود حكم كرد، پس این كلام دلالت بر فضل نمىكند. | ||
#:مؤلف در جواب ابوهاشم چهار دليل مىآورد كه | #: مؤلف در جواب ابوهاشم چهار دليل مىآورد كه این كلام بر فضيلت حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] دلالت دارد. [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در آخر این ادله مىگويد: «و اما بقية الوجوه فهى اخبار ضعيفة و امثالها موجودة في جانب ابىبكر على ما تشتمل عليه الكتب المصنفة في هذا الجنس فهذا تمام الكلام في هذا الباب و الله اعلم». | ||
#معنى «مولى» در «من كنت مولاه فعلى مولاه»: در مورد | #معنى «مولى» در «من كنت مولاه فعلى مولاه»: در مورد این كه معناى مولى در حديث غدير كه به تواتر از شيعه و سنى نقل شده، چه چيزى مقصود، در بين مسلمانان اختلاف در این باره و در این زمينه كتب و رسائل متعددى نوشته شده است. [[شيخ مفيد]] دو رساله در این زمينه نوشته كه نقد كلام بعضى از اهل تسنن مىباشد كه قائلند مولى به معناى دوست و ولايت به معناى دوست داشتن است. | ||
مؤلف | مؤلف یکى از ادلۀ افضليت حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] را روايت پيامبر؛ «من كنت مولاه فعلى مولاه» مىداند. او در ترجمۀ روايت مىگويد: «لفظ المولى في حق محمد(ص) لا شك انه يفيد انه كان مخدوما للكل و صاحب الامر فيهم و اذا كان الامر كذلك وجب ان يقال في على انه ايضا مخدوم لكل الامة و نافذ الحكم فيهم و هذا يوجب كونه افضل الخلق». بلكه مؤلف در تأييد این كه این كلام دلالت بر افضليت آن حضرت مىكند، مىگويد عمر بعد از این واقعه پيش [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] آمده و گفت «بخبخ يا على، اصبحت مولى كل مومن و مومنة الى يوم القيامة». | ||
==نسخه شناسى== | ==نسخه شناسى== | ||
اين كتاب | اين كتاب برای اولین بار در سال 1353ق در حيدرآباد توسط مطبعة مجلس دائرةالمعارف العثمانية، به صورت سنگى در 49 صفحه به چاپ رسيده است. | ||
نسخۀ موجود در برنامه: | نسخۀ موجود در برنامه: این نسخه در سال 1406ق در قاهره توسط مكتبة الكليات الازهرية، با تحقيق و تعليق آقاى احمد حجازى السقا به چاپ رسيده است. این نسخه در دو جلد و یک مجلد(354 و 342 صفحه) به طبع رسيده است. | ||
كتاب حاضر؛ مشتمل است بر فهرست منابع تحقيق و فهرست موضوعات كتاب. | كتاب حاضر؛ مشتمل است بر فهرست منابع تحقيق و فهرست موضوعات كتاب. | ||
==پیوندها== | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[المحصل]] | |||
[[تلخیص المحصل]] | |||
[[تلخيص الأدلة لقواعد التوحيد]] | |||
[[شرح العقيدة الإصفهانية]] | |||
[[شرح المقاصد]] | |||
[[المسائل الخمسون في أصولالدين]] | |||
[[الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية]] | |||
[[شرح كتاب الفقه الأكبر]] | |||
[[الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي]] | |||
[[شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)]] | |||
[[شرح العقائد النسفية (شرح)]] | |||
[[تلخيص الأدلة لقواعد التوحيد]] | |||
[[المسائل الخمسون في أصولالدين]] | |||
[[المطالب العالية من العلم الإلهي]] | |||
[[أصولالدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصولالدين]] | |||
[[المواقف]] | |||
[[شرح العقائد النسفية]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[أساس التقديس]] | |||
[[طوالع الأنوار من مطالع الأنظار]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد]] | |||
[[غاية المرام في علم الكلام]] | |||
[[المواقف في علم الكلام]] | |||
[[القول السديد في شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[شرح العلامة الخيالي علی النونية]] | |||
[[مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين]] | |||
[[أبكار الأفكار في أصولالدين]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] |