۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'يك' به 'یک'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'يك' به 'یک') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
شيوه نويسنده در گزارش رويدادها، همچون ديگر «وقايع نگاران» عهد قاجار است. او سخنان خود را با پرداختن به ايل و تبار قاجاريان به‌ويژه فتحعلى خان قاجار و تلاشهايش برای دستيابى به قدرت آغاز مى‌كند و چكيدهاى از چگونگى رسيدن سلسله قاجار را به قدرت بازمی‌گوید. قصد نويسنده اين است كه محمد ولى ميرزا را از شاه اسماعيل صفوى برتر بنشاند و تصريح می‌كند كه نمى‌خواهد رويدادهاى اين روزگار را به گستردگى شرح دهد. | شيوه نويسنده در گزارش رويدادها، همچون ديگر «وقايع نگاران» عهد قاجار است. او سخنان خود را با پرداختن به ايل و تبار قاجاريان به‌ويژه فتحعلى خان قاجار و تلاشهايش برای دستيابى به قدرت آغاز مى‌كند و چكيدهاى از چگونگى رسيدن سلسله قاجار را به قدرت بازمی‌گوید. قصد نويسنده اين است كه محمد ولى ميرزا را از شاه اسماعيل صفوى برتر بنشاند و تصريح می‌كند كه نمى‌خواهد رويدادهاى اين روزگار را به گستردگى شرح دهد. | ||
او با نظم و نثر ادبيات فارسی | او با نظم و نثر ادبيات فارسی به‌نیکى آشنا بوده و تشبيهات ادبى زيبايى در کتاب خود به كار برده و از شعرها شاعران نيز بسيار بهره گرفته يا شعرهاى خود را به مناسبت‌هايى آورده است. روش تاريخ‌نگارى اين اثر، گزارش سال به سال از رويدادهاست و مؤلف با توجه به هدف خود؛ يعنى نوشتن رويدادهاى خراسان و گزارش دادن درباره رجال آن سامان، با ريزبينى فراوان حتى رويدادهاى خرد آنجا را دنبال و ثبت می‌كند. او كوشيده است كه همچون ديگر مورخان قاجارى كه به نوشتن تاريخ رسمى دست زده‌اند، شوكت پادشاهان اين سلسله را حفظ كند و از اينرو، به چيزهايى مانند تهديدهاى آقا محمد خان به كشتن خادمانش، هرگز اشاره نمى‌كند. تحليل‌هاى تاريخ نگارانه مؤلف نيز از اهميت فراوانى برخوردارند. | ||
اين کتاب برای شاهزادهاى نوشته شده و از اينرو، نويسنده آن از خوش‌آمدگويى مانند وصف كردن شكار وى خوددارى نكرده است. عنوان‌هاى کتاب، نوشته خود نويسنده‌اند و تنها آنجا كه از افزودن واژه يا عبارتى، گريزى نبوده، مصحح محترم كمبود کتاب را جبران كرده است. | اين کتاب برای شاهزادهاى نوشته شده و از اينرو، نويسنده آن از خوش‌آمدگويى مانند وصف كردن شكار وى خوددارى نكرده است. عنوان‌هاى کتاب، نوشته خود نويسنده‌اند و تنها آنجا كه از افزودن واژه يا عبارتى، گريزى نبوده، مصحح محترم كمبود کتاب را جبران كرده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نويسنده پس از ديباچه بلند خود بر کتابش، از تبار و نسب محمد ولى ميرزا ياد مى‌كند. اين نسب‌نامه، نام نياكان وى را از دوره صفويه (شاه قلى | نويسنده پس از ديباچه بلند خود بر کتابش، از تبار و نسب محمد ولى ميرزا ياد مى‌كند. اين نسب‌نامه، نام نياكان وى را از دوره صفويه (شاه قلى بیک) دربردارد. بهگمان، اين نسبت‌ها، ساختگى‌اند؛ زيرا بر پايه منابع قاجارى و خود اين کتاب، شاه قلى بیک در دوره شاه عباس اول (1038 - 996ق / 1629 - 1588م) مى‌زيست، اما نويسنده فتحعلى خان قاجار را پسر او می‌داند و مى‌گويد وى در بخشى از دوران فرمانروايى شاه سلطان حسين (1135 - 1105 ق) از سران سپاه او بود. گمان نمی‌رود كه فردى از چنين عمر درازى برخوردار بوده باشد. | ||
بارى، پس از اين دعوى، مبارزات فتحعلى خان و محمدحسن خان قاجار مى‌آيد و از چگونگى قدرت يافتن آقا محمد خان و رسيدن فتحعلى شاه به پادشاهى، ياد و سپس احوال و ویژگی‌هاى محمد ولى ميرزا گزارش مى‌شود. نويسنده با اينكه از درگيريهاى اميران خراسان با محمد ولى ميرزا و دولت قاجار سخن مى‌گويد، نبردهاى ايران را با عثمانى در بغداد نيز فراموش نمى‌كند. وى همچنين ویژگی‌ها و اوضاع پادشاهان تركستان و حاكمان افغان را شرح مى‌دهد. | بارى، پس از اين دعوى، مبارزات فتحعلى خان و محمدحسن خان قاجار مى‌آيد و از چگونگى قدرت يافتن آقا محمد خان و رسيدن فتحعلى شاه به پادشاهى، ياد و سپس احوال و ویژگی‌هاى محمد ولى ميرزا گزارش مى‌شود. نويسنده با اينكه از درگيريهاى اميران خراسان با محمد ولى ميرزا و دولت قاجار سخن مى‌گويد، نبردهاى ايران را با عثمانى در بغداد نيز فراموش نمى‌كند. وى همچنين ویژگی‌ها و اوضاع پادشاهان تركستان و حاكمان افغان را شرح مى‌دهد. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
اشرف التواريخ در سنجش با منابع همروزگار خود، از ديد درونمايه بسيار ارزشمندتر است و منبعى «دستِ | اشرف التواريخ در سنجش با منابع همروزگار خود، از ديد درونمايه بسيار ارزشمندتر است و منبعى «دستِ یکم» در اين‌باره به شمار مى‌رود. برای نمونه، هيچ‌یک از ديگر کتابهاى تاريخى آن دوران، رويداد دستگيرى نادر ميرزا يا نبرد محمد ولى ميرزا را با صوفى اسلام، به‌خوبىِ اين اثر توصيف نكرده‌اند. البته نويسنده از منابع خود ياد نمى‌كند و خواننده را بدين گمان مى‌اندازد كه نويسنده اشرف التواريخ اين اطلاعات بسيار را از گوشه و كنار گرد آورده است. | ||
مصحح در پيشگفتار خود در اين کتاب، با اشارتى به تاريخ قاجار و كيستى و سرگذشت محمدولى ميرزا، منابع عصر قاجارى را برمى‌شمرد و به ارزيابى اشرف التواريخ و بينش و روش و سبک نوشتارى نويسنده آن مى‌پردازد. اين کتاب چهار نسخه دارد كه اطلاعات نسخه‌شناختى آن در بخش فرجامين همين پيشگفتار آمده است. | مصحح در پيشگفتار خود در اين کتاب، با اشارتى به تاريخ قاجار و كيستى و سرگذشت محمدولى ميرزا، منابع عصر قاجارى را برمى‌شمرد و به ارزيابى اشرف التواريخ و بينش و روش و سبک نوشتارى نويسنده آن مى‌پردازد. اين کتاب چهار نسخه دارد كه اطلاعات نسخه‌شناختى آن در بخش فرجامين همين پيشگفتار آمده است. | ||