اخلاق و خودسازی در مکتب قرآن و اهل‌بیت علیهم‌‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ه‌خ' به 'ه‌خ') |
جز (جایگزینی متن - 'ى‌خ' به 'ى‌خ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
در آیه‌اى که قرآن راجع به صبر دارد مىفرماید: | در آیه‌اى که قرآن راجع به صبر دارد مىفرماید: | ||
'''وَ لَنَبْلُوَنَّكمْ بِشَيءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَ الأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصّابرينَ'''؛ ما امتحانتان مىکنیم. این امتحان، امتحان معلم از شاگرد نیست، بلکه شبیه امتحان مهندس از سنگ معدن است. مهندس، سنگ معدنى را که | '''وَ لَنَبْلُوَنَّكمْ بِشَيءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَ الأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصّابرينَ'''؛ ما امتحانتان مىکنیم. این امتحان، امتحان معلم از شاگرد نیست، بلکه شبیه امتحان مهندس از سنگ معدن است. مهندس، سنگ معدنى را که مى‌خواهد امتحان کند در کوره چندین هزار درجه‌اى مى‌برد تا اینکه سنگ و فضولات آن را از بین ببرد و طلاى آن را به دست بیاورد. قرآن مىفرماید: این براى همه هست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20707/1/242 ر.ک: همان، ص242]</ref>. | ||
قرآن مىفرماید: در دنیا آمدى و باید بدانى که نقص و بلا و مشکل و مصیبت هست. هرکس چه خوب و چه بد در این دنیا بیاید و مصیبت مرگ نبیند، به این معناست که همه آشنایان او زنده بمانند. خوب اگر کسى پدر یا مادر یا برادر یا خویشاوندش بمیرد، آیا بر او مصیبت وارد نمىشود؟ اگر یک سال مرگ در شهرى نباشد، دیگر در آن شهر نمىشود زندگى کرد. اگر یک سال در دنیا مرگ نباشد، انسان‌ها یکدیگر را | قرآن مىفرماید: در دنیا آمدى و باید بدانى که نقص و بلا و مشکل و مصیبت هست. هرکس چه خوب و چه بد در این دنیا بیاید و مصیبت مرگ نبیند، به این معناست که همه آشنایان او زنده بمانند. خوب اگر کسى پدر یا مادر یا برادر یا خویشاوندش بمیرد، آیا بر او مصیبت وارد نمىشود؟ اگر یک سال مرگ در شهرى نباشد، دیگر در آن شهر نمىشود زندگى کرد. اگر یک سال در دنیا مرگ نباشد، انسان‌ها یکدیگر را مى‌خورند. مرگ که یک مصیبت براى مردم است، نمىتواند در این جهان نباشد. | ||
ما اگر بخواهیم در این دنیا باشیم، نمىشود ترس از دشمن نباشد و ترس از کمبودها نداشته باشیم، انسان از نظر خوراک و پوشاک و مسکن و ازدواج نمىتواند صددرصد در رفاه باشد. بالاخره کسى که کسرى مال و ثروت در این دنیا نداشته باشد، پیدا نمىشود. مطالبى که قرآن مىگوید، از باب مثال است و شما باید بر آن قیاس کنید. بدانید انسان نمىتواند در این دنیا، مشکل نداشته باشد و جزر و مد در زندگی‌اش نباشد. نمىشود اختلاف بین زن و شوهر و بین انسان‌ها نباشد و همه سلیقه‌ها یکى باشند؛ معنا ندارد. اگر بین یک زن و شوهر هفتاد درصد توافق اخلاقى باشد، این زن و شوهر از آن زن و شوهرهاى خیلى خوب هستند. اگر بخواهیم اختلاف در خانه نباشد، آن سى درصد اختلاف را باید با صبر و گذشت و ایثار حل کرد. بین دو رفیق، صددرصد توافق اخلاقى محال است. بین یک شاگرد و استاد حتى در سیر و سلوک، صددرصد توافق اخلاقى محال است. | ما اگر بخواهیم در این دنیا باشیم، نمىشود ترس از دشمن نباشد و ترس از کمبودها نداشته باشیم، انسان از نظر خوراک و پوشاک و مسکن و ازدواج نمىتواند صددرصد در رفاه باشد. بالاخره کسى که کسرى مال و ثروت در این دنیا نداشته باشد، پیدا نمىشود. مطالبى که قرآن مىگوید، از باب مثال است و شما باید بر آن قیاس کنید. بدانید انسان نمىتواند در این دنیا، مشکل نداشته باشد و جزر و مد در زندگی‌اش نباشد. نمىشود اختلاف بین زن و شوهر و بین انسان‌ها نباشد و همه سلیقه‌ها یکى باشند؛ معنا ندارد. اگر بین یک زن و شوهر هفتاد درصد توافق اخلاقى باشد، این زن و شوهر از آن زن و شوهرهاى خیلى خوب هستند. اگر بخواهیم اختلاف در خانه نباشد، آن سى درصد اختلاف را باید با صبر و گذشت و ایثار حل کرد. بین دو رفیق، صددرصد توافق اخلاقى محال است. بین یک شاگرد و استاد حتى در سیر و سلوک، صددرصد توافق اخلاقى محال است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
در روایت داریم: «الْمُؤمِنُ كسُنْبُلَة»؛ مؤمن در مقابل مشکلات، مثل خوشه گندم است. جاى دیگر هم مىفرماید: «الْمُؤمِنُ كالْجَبَلِ الرّاسِخِ»؛ مؤمن مثل کوه است؛ یعنى در مقابل بلا، استقامت دارد و هیچ طوفانى نمىتواند به او اذیت برساند. معناى دیگرش این است که در مقابل دشمن، مثل کوه است. در مقابل دشمن و نفس اماره و شیطان و رفیق بد و استثمار، مثل کوه پابرجاست. اما در مقابل حوادث و بلا و مصیبت، مثل سنبله است. | در روایت داریم: «الْمُؤمِنُ كسُنْبُلَة»؛ مؤمن در مقابل مشکلات، مثل خوشه گندم است. جاى دیگر هم مىفرماید: «الْمُؤمِنُ كالْجَبَلِ الرّاسِخِ»؛ مؤمن مثل کوه است؛ یعنى در مقابل بلا، استقامت دارد و هیچ طوفانى نمىتواند به او اذیت برساند. معناى دیگرش این است که در مقابل دشمن، مثل کوه است. در مقابل دشمن و نفس اماره و شیطان و رفیق بد و استثمار، مثل کوه پابرجاست. اما در مقابل حوادث و بلا و مصیبت، مثل سنبله است. | ||
دانه گندم اگر | دانه گندم اگر مى‌خواهد خوشه کند، باید صبر کند. وقتى هم که خوشه کرد، اول بلا و سختى است. باید زیر چرخ جدا کردن گندم از کاه، استقامت کند. بعد زیر سنگ آسیا آرد شود. باید با صبر در مقابل آتش نانوایى، نان شود و برود در دهان یک مؤمن و جویده شود. به معده او برود و در آن دیگ جوشان خرد و هضم شود. بعد برود در روده و جوهرش گرفته شود و مثل سنگ معدنى که در کوره ذوب آهن، فضولات خود را از دست مىدهد باید خالص شود. عاقبت این دانه گندم وارد خون شده و جزئى از بدن مؤمن شود، تا به آن مؤمن بگویند تو بالاتر از کعبه‌اى و بالاتر از ملک مقربى. لذا اگر از شما بپرسند آیا یک دانه گندم از کعبه بالاتر مىشود، مىگویید: بله. اما با صبر و استقامت و با چشیدن بلا روى بلا و الا هرجا استقامت و صبرش تمام شود، آن‌هم تمام شده و از بین رفته است. این عالم تکوین هم به ما مىگوید: صبر. علماى علم اخلاق مىگویند: صبر ام‌الفضایل است؛ یعنى شما هر فضیلتى که مى‌خواهید پیدا کنید، متوقف بر صبر است؛ اگر بخواهید تهذیب نفس کنید، چهل سال خون جگر خوردن و شبانه‌روز زحمت کشیدن مى‌خواهد. | ||
اگر بخواهید صفت حسد را ریشه‌کن کنید، خیلى خون جگر خوردن | اگر بخواهید صفت حسد را ریشه‌کن کنید، خیلى خون جگر خوردن مى‌خواهد. اگر بخواهید به‌جاى حسد، رأفت اسلامى را جایگزین کنید، صبر و فعالیت و استقامت مى‌خواهد. هر فضیلتى استقامت مى‌خواهد. تا صبر نداشته باشید، حتى ملکه صبر هم نمىتوانید پیدا کنید؛ لذا علماى علم اخلاق مىگویند: صبر ام الفضایل است. این ملکه، مادر همه ملکه‌هاست. این حالت، مادر همه حالات است. لذا باید به‌مرور زمان و با حوصله، این حالت صبر در همه پیدا شود؛ مخصوصاًً در جوان‌ها. | ||
رابطه با خدا به شما خیلى کمک مىکند؛ براى اینکه همه حالات خوب را خدا باید بدهد و مقدماتش دست ماست. همه حالات بد را هم خدا باید رفع کند و مقدماتش دست ماست. لذا قرآن مىفرماید که معلم اخلاق واقعاً خداست: '''وَ لَوْ لا فَضْلُ اللهِ عَلَيكمْ و رَحْمَتُهُ ما زَكی مِنْكمْ مِنْ أحَدٍ أبَداً وَ لكنَّ اللهَ يزَكي مَنْ يشاءُ'''؛ اگر فضل و رحمت خدا نباشد، هیچکس نمىتواند خودسازى کند؛ براى اینکه مزکى، یعنى معلم اخلاق خداست. براى کسب هر ملکه‌اى از جمله ملکه صبر، رابطه با خدا لازم است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20707/1/245 ر.ک: همان، ص245-247]</ref>. | رابطه با خدا به شما خیلى کمک مىکند؛ براى اینکه همه حالات خوب را خدا باید بدهد و مقدماتش دست ماست. همه حالات بد را هم خدا باید رفع کند و مقدماتش دست ماست. لذا قرآن مىفرماید که معلم اخلاق واقعاً خداست: '''وَ لَوْ لا فَضْلُ اللهِ عَلَيكمْ و رَحْمَتُهُ ما زَكی مِنْكمْ مِنْ أحَدٍ أبَداً وَ لكنَّ اللهَ يزَكي مَنْ يشاءُ'''؛ اگر فضل و رحمت خدا نباشد، هیچکس نمىتواند خودسازى کند؛ براى اینکه مزکى، یعنى معلم اخلاق خداست. براى کسب هر ملکه‌اى از جمله ملکه صبر، رابطه با خدا لازم است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20707/1/245 ر.ک: همان، ص245-247]</ref>. | ||