اخبار مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی'
جز (جایگزینی متن - 'سيد ' به 'سيد‌‎')
جز (جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی')
خط ۲۶: خط ۲۶:
}}
}}


'''اخبار مدينه'''، ترجمه فارسى «خلاصة الوفاء بأخبار دار المصطفى»، اثر علامه نورالدين سمهودى (844-911ق) در تاريخ مدينه است كه با تصحيح و تعليقات سيد‌‎كمال حاج سيدجوادى، عرضه شده است.
'''اخبار مدينه'''، ترجمه فارسی «خلاصة الوفاء بأخبار دار المصطفى»، اثر علامه نورالدين سمهودى (844-911ق) در تاريخ مدينه است كه با تصحيح و تعليقات سيد‌‎كمال حاج سيدجوادى، عرضه شده است.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۵۸: خط ۵۸:
باب هشتم در دو فصل، درباره وادى‌ها و مرغزارها و خانه‌هاى حومه شهر و كوه‌هاى مدينه با ضبط واژه‌ها يا امكنه و مواضع آن ديار بوده و از ابواب مهم کتاب است و شامل توصيفات جغرافيايى درباره مساجد و مقابر و مشاهد مدينه است كه بعضى از آنها بعدا دستخوش تغيير بسيار شد. همچنين شامل اطلاعاتى است درباره تيره‌ها و طوايف آن منطقه، وادى‌ها و كوه‌ها و به‌ویژه ضبط و شكل درست تلفظ نام‌هاى امكنه مدينه به ترتيب حروف الفبا كه از بهترين فصول کتاب است. باب هشتم فصل اول، درباره مواضع مدينه و حومه آن بوده و فصل دوم، به ضبط الفاظ متعلقه به اماكن پرداخته است.<ref>همان</ref>
باب هشتم در دو فصل، درباره وادى‌ها و مرغزارها و خانه‌هاى حومه شهر و كوه‌هاى مدينه با ضبط واژه‌ها يا امكنه و مواضع آن ديار بوده و از ابواب مهم کتاب است و شامل توصيفات جغرافيايى درباره مساجد و مقابر و مشاهد مدينه است كه بعضى از آنها بعدا دستخوش تغيير بسيار شد. همچنين شامل اطلاعاتى است درباره تيره‌ها و طوايف آن منطقه، وادى‌ها و كوه‌ها و به‌ویژه ضبط و شكل درست تلفظ نام‌هاى امكنه مدينه به ترتيب حروف الفبا كه از بهترين فصول کتاب است. باب هشتم فصل اول، درباره مواضع مدينه و حومه آن بوده و فصل دوم، به ضبط الفاظ متعلقه به اماكن پرداخته است.<ref>همان</ref>


درباره مترجم کتاب كه اين ترجمه را در 969ق، در مكه به انجام رسانيده، اطلاعى در دست نيست. مصحح متن فارسى کتاب با توجه به واژگان و زبان ترجمه، به‌درستى حدس زده كه مترجم بايد از ايرانى‌نژادان شبه قاره هند يا از فارسى‌زبانان اين ديار بوده باشد. اين نكته كه بيشترين نسخه‌هاى متن فارسى اين کتاب در کتابخانه‌هاى شبه قاره يافت مى‌شود نيز مؤيد اين حدس است. مترجم در علت تحرير اين کتاب به فارسى، تصريح كرده كه چون بعضى از دوستان، زبان عربى نمى‌دانستند و شوقى برای اطلاع از تاريخ مدينه داشتند و آن را اظهار مى‌كردند، «در خاطر افتاد... كه تاريخ وسيط عالم فاضل... سيد‌‎على سمهودى به فارسى ترجمه كرده شود». چنان‌كه از اين عبارت برمى‌آيد، کتاب «خلاصة الوفاء»، کتاب وسيط؛ يعنى ميانه و متوسط سمهودى در تاريخ مدينه ناميده شده و اين تعبير، با توجه به کتاب بزرگ سمهودى كه سوخته شد و کتاب ديگرش كه «خلاصة الوفاء» تلخيص آن است، درست به نظر مى‌رسد.<ref>همان، ص14</ref>
درباره مترجم کتاب كه اين ترجمه را در 969ق، در مكه به انجام رسانيده، اطلاعى در دست نيست. مصحح متن فارسی کتاب با توجه به واژگان و زبان ترجمه، به‌درستى حدس زده كه مترجم بايد از ايرانى‌نژادان شبه قاره هند يا از فارسی‌زبانان اين ديار بوده باشد. اين نكته كه بيشترين نسخه‌هاى متن فارسی اين کتاب در کتابخانه‌هاى شبه قاره يافت مى‌شود نيز مؤيد اين حدس است. مترجم در علت تحرير اين کتاب به فارسی، تصريح كرده كه چون بعضى از دوستان، زبان عربى نمى‌دانستند و شوقى برای اطلاع از تاريخ مدينه داشتند و آن را اظهار مى‌كردند، «در خاطر افتاد... كه تاريخ وسيط عالم فاضل... سيد‌‎على سمهودى به فارسی ترجمه كرده شود». چنان‌كه از اين عبارت برمى‌آيد، کتاب «خلاصة الوفاء»، کتاب وسيط؛ يعنى ميانه و متوسط سمهودى در تاريخ مدينه ناميده شده و اين تعبير، با توجه به کتاب بزرگ سمهودى كه سوخته شد و کتاب ديگرش كه «خلاصة الوفاء» تلخيص آن است، درست به نظر مى‌رسد.<ref>همان، ص14</ref>


درباره متن عربى و فارسى کتاب، مصحح محترم آورده است كه سمهودى از «عموم مآخذ مكتوب درباره تاريخ مدينه، همچون آثار ابن زباله، ابن نجار، مدائنى و... استفاده كرده است»؛ اما بايد گفت تنها به استناد منقولاتى كه سمهودى از اين نویسندگان در کتاب خود آورده، نمى‌توان استنباط كرد كه وى مستقيما به اين آثار دسترسى داشته است. چه‌بسا سمهودى اين روايات را به‌واسطه کتاب‌هاى ديگران نقل كرده باشد؛ زيرا شيوه حديثى - خبرى در تاريخ‌نگارى امرى متداول بوده واطلاع ما از بسيارى از آثار كهن تاريخى و مطالب آنها، منحصر در اين‌گونه روايات و اخبار مندرج در آثار متأخرتر است. همچنين مصحح حدس زده كه چون از مترجم برنمى‌آيد كه همه ترجمه در مكه صورت گرفته، بلكه ممكن است ترجمه را مدتى پيش، از جاى ديگر آغاز كرده و به‌گونه‌اى ادامه داده تا آن را تبرکا در مكه به انجام رساند.<ref>همان</ref>
درباره متن عربى و فارسی کتاب، مصحح محترم آورده است كه سمهودى از «عموم مآخذ مكتوب درباره تاريخ مدينه، همچون آثار ابن زباله، ابن نجار، مدائنى و... استفاده كرده است»؛ اما بايد گفت تنها به استناد منقولاتى كه سمهودى از اين نویسندگان در کتاب خود آورده، نمى‌توان استنباط كرد كه وى مستقيما به اين آثار دسترسى داشته است. چه‌بسا سمهودى اين روايات را به‌واسطه کتاب‌هاى ديگران نقل كرده باشد؛ زيرا شيوه حديثى - خبرى در تاريخ‌نگارى امرى متداول بوده واطلاع ما از بسيارى از آثار كهن تاريخى و مطالب آنها، منحصر در اين‌گونه روايات و اخبار مندرج در آثار متأخرتر است. همچنين مصحح حدس زده كه چون از مترجم برنمى‌آيد كه همه ترجمه در مكه صورت گرفته، بلكه ممكن است ترجمه را مدتى پيش، از جاى ديگر آغاز كرده و به‌گونه‌اى ادامه داده تا آن را تبرکا در مكه به انجام رساند.<ref>همان</ref>


شيوه ترجمه با التزام به متن عربى، روشى ميانه ترجمه لفظ به لفظ و ترجمه آزاد و روان است. ساختمان جملات و واژگان به‌كاررفته در کتاب، زمينه مناسبى برای بررسى‌هاى سبک ‌شناسانه زبان فارسى در شبه قاره هند بشمار مى‌رود.<ref>همان، ص15</ref>
شيوه ترجمه با التزام به متن عربى، روشى ميانه ترجمه لفظ به لفظ و ترجمه آزاد و روان است. ساختمان جملات و واژگان به‌كاررفته در کتاب، زمينه مناسبى برای بررسى‌هاى سبک ‌شناسانه زبان فارسی در شبه قاره هند بشمار مى‌رود.<ref>همان، ص15</ref>


اما درباره تصحيح کتاب بايد گفت مصحح محترم زحمتى بر خود هموار كرده و يكى از تواريخ مهم مدينه را در دسترس خوانندگان فارسى‌زبان قرار داده است. اما ذكر چند نكته استحسانى شايد بى‌فايده نباشد. به نظر مى‌آيد كه اگر معانى لغات از اختلاف نسخه‌بدل‌ها جدا مى‌شد و در جاى ديگرى يا باشماره‌هاى متفاوتى از نسخه‌ها مى‌آمد، فايده بيشترى در بر داشت. همچنين درباره بعضى واژه‌ها و تركيبات مانند «شدّ رحال» توضيح روشن‌تر و بيشترى مى‌توان آورد. بسيارى از واژه‌ها نيازمند ضبط و اعراب است و خواننده غير متخصص در خواندن آنها دچار دشوارى مى‌گردد كه متن فاقد آن است. علائم سجاوندى نيز همه جا درست و دقيق نيست، امّا خوشبختانه اغلاط چاپى کتاب اندك است و نيز فهارس مفيد و متعدد مصحح، به فوايد کتاب بسى افزوده، ولى اگر تمام اعلام، امكنه اعم از خانه‌ها، مساجد، كویرها، كوه‌ها و... يكجا گرد مى‌آمد، شايد مراجعه به آن آسان‌تر مى‌شد.<ref>همان</ref>
اما درباره تصحيح کتاب بايد گفت مصحح محترم زحمتى بر خود هموار كرده و يكى از تواريخ مهم مدينه را در دسترس خوانندگان فارسی‌زبان قرار داده است. اما ذكر چند نكته استحسانى شايد بى‌فايده نباشد. به نظر مى‌آيد كه اگر معانى لغات از اختلاف نسخه‌بدل‌ها جدا مى‌شد و در جاى ديگرى يا باشماره‌هاى متفاوتى از نسخه‌ها مى‌آمد، فايده بيشترى در بر داشت. همچنين درباره بعضى واژه‌ها و تركيبات مانند «شدّ رحال» توضيح روشن‌تر و بيشترى مى‌توان آورد. بسيارى از واژه‌ها نيازمند ضبط و اعراب است و خواننده غير متخصص در خواندن آنها دچار دشوارى مى‌گردد كه متن فاقد آن است. علائم سجاوندى نيز همه جا درست و دقيق نيست، امّا خوشبختانه اغلاط چاپى کتاب اندك است و نيز فهارس مفيد و متعدد مصحح، به فوايد کتاب بسى افزوده، ولى اگر تمام اعلام، امكنه اعم از خانه‌ها، مساجد، كویرها، كوه‌ها و... يكجا گرد مى‌آمد، شايد مراجعه به آن آسان‌تر مى‌شد.<ref>همان</ref>


==وضعيت کتاب==
==وضعيت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش