۸۰٬۶۷۲
ویرایش
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم: تفاوت میان نسخه‌ها
←وابسته‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo"> | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00630.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:NUR00630.jpg|بندانگشتی|ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type="authorName" | | ! نام!! data-type="authorName" |ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
| data-type="authorOtherNames" | | | data-type="authorOtherNames" | ابن قتیبه الدینوری | ||
عبدالله بن مسلم بن قتیبه | عبدالله بن مسلم بن قتیبه | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" |828 م | | data-type="authorbirthDate" |213 ق/828 م | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" |ابوحاتم سجستانى؛ رياشى ( | | data-type="authorTeachers" |ابوحاتم سجستانى؛ رياشى (متوفای 257ق / 871م)؛ ابن راهویه؛ ابوعبدالله حمدانى؛ عبدالرحمان بن قريب | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابن قُتَيْبه، ابومحمد عبدالله بن مسلم دينورى''' یا '''ابی‌محمد جبلی'''(213-276ق)، نویسنده، تاریخ‌نگار و دانشمند بزرگ عصر عباسى است. | '''ابن قُتَيْبه، ابومحمد عبدالله بن مسلم دينورى''' یا'''ابی‌محمد جبلی''' (213-276ق)، نویسنده، تاریخ‌نگار و دانشمند بزرگ عصر عباسى است. | ||
== ولادت == | |||
از زندگى وى، به‌رغم شهرت عظيمى كه از زمان حيات كسب كرده بود، اطلاعات بسيار اندكى در دست است و منابع در این باب به گفتارى مختصر و گاه ضد و نقيض بسنده كرده‌اند. در آغاز، سخنى از تاريخ تولد او نيست، اما [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] و نویسندگان پس از وى، 213ق را نقل كرده‌اند، ولى عموم منابع جديدتر كه از روايات گوناگون آگاه بوده‌اند، رجب 276ق را ترجيح داده‌اند. | از زندگى وى، به‌رغم شهرت عظيمى كه از زمان حيات كسب كرده بود، اطلاعات بسيار اندكى در دست است و منابع در این باب به گفتارى مختصر و گاه ضد و نقيض بسنده كرده‌اند. در آغاز، سخنى از تاريخ تولد او نيست، اما [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] و نویسندگان پس از وى، 213ق را نقل كرده‌اند، ولى عموم منابع جديدتر كه از روايات گوناگون آگاه بوده‌اند، رجب 276ق را ترجيح داده‌اند. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
درهرحال، اقامت او در دينور طولانى شد و او در همین دوره بيشتر آثارش را تأليف كرد، زيرا به تأييد اكثر منابع، وى در بغداد بيشتر به تدريس آثار خود اشتغال داشته تا به تأليف، اما تعيين تاريخ انتقال از دينور به بغداد، آسان نيست. | درهرحال، اقامت او در دينور طولانى شد و او در همین دوره بيشتر آثارش را تأليف كرد، زيرا به تأييد اكثر منابع، وى در بغداد بيشتر به تدريس آثار خود اشتغال داشته تا به تأليف، اما تعيين تاريخ انتقال از دينور به بغداد، آسان نيست. | ||
== وفات == | |||
ابن قتيبه، به احتمال قوى در 276ق درگذشته، اما محل وفات او نيز مبهم است. از آنجا كه وى پيوسته در بغداد مى‌زيسته است، ولى همه منابع با این نظر موافق نيستند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] كه تاريخ مرگش را 270ق دانسته، محل درگذشت او را كوفه مى‌داند. | ابن قتيبه، به احتمال قوى در 276ق درگذشته، اما محل وفات او نيز مبهم است. از آنجا كه وى پيوسته در بغداد مى‌زيسته است، ولى همه منابع با این نظر موافق نيستند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] كه تاريخ مرگش را 270ق دانسته، محل درگذشت او را كوفه مى‌داند. | ||
در چگونگى مرگ او نيز دو روايت مختصر در دست است: از قول شاگردش ابن صائغ آورده‌اند كه «وى هريسه(نوعی حلیم) خورد و حرارت بر وى غالب آمد، آنگاه بانگى سخت كشيد و تا نماز ظهر بى‌هوش افتاد، سپس ساعتى به خود پيچيد و باز آرام يافت و همچنان تشهد مى‌خواند تا سحرگاهان درگذشت». [[ | در چگونگى مرگ او نيز دو روايت مختصر در دست است: از قول شاگردش ابن صائغ آورده‌اند كه «وى هريسه(نوعی حلیم) خورد و حرارت بر وى غالب آمد، آنگاه بانگى سخت كشيد و تا نماز ظهر بى‌هوش افتاد، سپس ساعتى به خود پيچيد و باز آرام يافت و همچنان تشهد مى‌خواند تا سحرگاهان درگذشت». [[خطیب بغدادى]] در روايتى ديگر كه اندكى با روايت بالا اختلاف دارد، مرگ او را ناگهانى ذكر كرده است. | ||
از ظاهر ابن قتيبه جز آنچه از قول شاگردش، قاسم بن اصبغ، در حاشيه یکى از نسخ خطى «ادب الكاتب» آمده، چيزى نمى‌دانيم؛ بنا بر این روايت، وى خوش‌لباس بود، محاسن سفيد بلندى داشت، خوش‌رنگ و روى بود. بى‌گمان زندگى او را سراپا آرامشى عالمانه فراگرفته بود و اگرچه در اظهار عقايد خود و رد نظر مخالفان ترديد به خود راه نمى‌داد، این كار جز در دايره علم و کتاب صورت نمى‌پذيرفت. گویى از كشمكش‌هاى سياسى، سخت دورى مى‌گزيد و ترجيح مى‌داد عمر را به تأليف کتاب‌هاى علمى | از ظاهر ابن قتيبه جز آنچه از قول شاگردش، قاسم بن اصبغ، در حاشيه یکى از نسخ خطى «ادب الكاتب» آمده، چيزى نمى‌دانيم؛ بنا بر این روايت، وى خوش‌لباس بود، محاسن سفيد بلندى داشت، خوش‌رنگ و روى بود. بى‌گمان زندگى او را سراپا آرامشى عالمانه فراگرفته بود و اگرچه در اظهار عقايد خود و رد نظر مخالفان ترديد به خود راه نمى‌داد، این كار جز در دايره علم و کتاب صورت نمى‌پذيرفت. گویى از كشمكش‌هاى سياسى، سخت دورى مى‌گزيد و ترجيح مى‌داد عمر را به تأليف کتاب‌هاى علمى سنگین كه به‌آسانى دستاویز این و آن نمى‌شد، بگذراند؛ چنان‌كه به شغل قضا در شهر كوچكى چون دينور قناعت كرد و از هر كار ديگرى كه موجب جنجال و هياهو باشد، پرهيز نمود. شايد همین امر سبب شده باشد كه نویسندگان معاصرش درباره او يا ساكت بمانند يا به اشاراتى مختصر بسنده كنند و زمانى هم كه وى به يمن کتاب‌هایش، بيشتر مورد توجه قرار گرفت، ديگر از زندگى او سال‌ها گذشته و جزئيات زندگى‌اش از خاطره‌ها رفته بود. | ||
از ابن قتيبه، یک پسر به نام احمد به جاى ماند كه اهل علم بود و در 322ق / 935م وفات يافت. این احمد را نيز پسرى به نام عبدالواحد بود كه كار پدر را دنبال كرد. | از ابن قتيبه، یک پسر به نام احمد به جاى ماند كه اهل علم بود و در 322ق / 935م وفات يافت. این احمد را نيز پسرى به نام عبدالواحد بود كه كار پدر را دنبال كرد. | ||
== اساتید == | |||
مهم‌ترين استادان وى اينانند: | مهم‌ترين استادان وى اينانند: | ||
#ابوحاتم سجستانى ( | #ابوحاتم سجستانى (متوفای 248ق / 862م)؛ | ||
#رياشى ( | #رياشى (متوفای 257ق / 871م)؛ | ||
#ابن راهویه (238ق / 852م)؛ | #ابن راهویه (238ق / 852م)؛ | ||
#ابوعبدالله حمدانى؛ | #ابوعبدالله حمدانى؛ | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۶: | ||
#کتاب النحو يا جامع النحو الكبير؛ | #کتاب النحو يا جامع النحو الكبير؛ | ||
و...<ref>آذرنوش، آذرتاش، ج 4، ص447</ref> | و...<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2741 آذرنوش، آذرتاش، ج 4، ص447]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
آذرنوش، آذرتاش، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2741 آذرنوش، آذرتاش، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۳۱: | ||
[[الإمامة و السياسة المعروف بتاريخ الخلفاء]] | [[الإمامة و السياسة المعروف بتاريخ الخلفاء]] | ||
[[الإمامة و السياسة]] | |||
[[امامت و سیاست (تاریخ خلفاء)]] | [[امامت و سیاست (تاریخ خلفاء)]] | ||
[[عقائد السلف]] | [[عقائد السلف]] | ||
[[الميسر و القداح]] | |||
[[المعارف (ابن قتیبه دینوری)]] | [[المعارف (ابن قتیبه دینوری)]] | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۵۵: | ||
[[أدب الكاتب]] | [[أدب الكاتب]] | ||
[[الجراثيم]] | |||
[[القرطین لإبن مطرف الکنا‌ني]] | |||
[[إصلاح غلط أبي‌عبيد في غريب الحديث]] | |||
[[ترجمه تأويل مشكل القرآن]] | [[ترجمه تأويل مشكل القرآن]] | ||
[[ | [[المعجم الجامع لغريب مفردات القرآن الكريم]] | ||
[[ | [[غريب الحديث (ابن قتیبه)]] | ||
[[رسالة الخط و القلم]] | |||
[[تأويل مختلف الحديث]] | |||
[[المسائل و الأجوبة في الحديث و التفسير]] | |||
[[مقدمه کتاب الشعر و الشعرای ابن قتيبه در آيين نقد ادبی]] | [[مقدمه کتاب الشعر و الشعرای ابن قتيبه در آيين نقد ادبی]] | ||
[[غريب الحديث (ابن قتیبه با تحقیق جبوری)]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده: | [[رده:مورّخان]] | ||
[[رده:ادیبان]] | |||