۸۱٬۶۷۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'رحمه الله' به 'رحمه‌الله'
جز (جایگزینی متن - 'ن‌گ' به 'ن‌گ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'رحمه الله' به 'رحمه‌الله') |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
| data-type="authorOtherNames" |ابن ع‍ق‍ي‍ل ال‍ب‍غ‍دادي، اب‍وال‍وف‍ا ع‍ل‍ي بن ع‍ق‍ي‍ل | | data-type="authorOtherNames" |ابن ع‍ق‍ي‍ل ال‍ب‍غ‍دادي، اب‍وال‍وف‍ا ع‍ل‍ي بن ع‍ق‍ي‍ل | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۹: | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" |[[الواضح في أصول الفقه]] | | data-type="authorWritings" |[[الواضح في أصول الفقه]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۴: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن عقیل (ابهام زدایی)}} | |||
'''ابوالوفاء علی بن عقیل''' (حدود 431 - 513ق) فقیه بغداد و متکلم حنبلی. | '''ابوالوفاء علی بن عقیل''' (حدود 431 - 513ق) فقیه بغداد و متکلم حنبلی. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۳: | ||
ابن عقیل با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کرد که به آموختن علم پرداخت؛ او تنگدست بود و از شدت احتیاج استنساخ می‌کرد و اجرت می‌گرفت. وی این‌گونه سپری می‌کرد تا اینکه شیخ ابومنصور عبدالملک بن یوسف متکفل رزقش شد تا ابن عقیل فقط به علم بپردازد. | ابن عقیل با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کرد که به آموختن علم پرداخت؛ او تنگدست بود و از شدت احتیاج استنساخ می‌کرد و اجرت می‌گرفت. وی این‌گونه سپری می‌کرد تا اینکه شیخ ابومنصور عبدالملک بن یوسف متکفل رزقش شد تا ابن عقیل فقط به علم بپردازد. | ||
ابن عقیل نشئت علمی‌اش را در بغداد داشت که در آن زمان سرشار از علما و فقهای مذاهب مختلف بود. این امر او را یاری کرد که در علوم مختلف و معارف گوناگون خوشه بچیند. این است که ابن رجب درباره وی گفته: «کان ابن عقیل | ابن عقیل نشئت علمی‌اش را در بغداد داشت که در آن زمان سرشار از علما و فقهای مذاهب مختلف بود. این امر او را یاری کرد که در علوم مختلف و معارف گوناگون خوشه بچیند. این است که ابن رجب درباره وی گفته: «کان ابن عقیل رحمه‌الله من افاضل العلماء، و اذکیاء بنی آدم، مفرط الذکاء، متسع الدائرة فی العلوم.»<ref>ر.ک: همان، ص9</ref> | ||
خود ابن عقیل در مقدمه کتاب «الفنون» می‌نویسد: «اما بعد، فان خیر ما قطع به الوقت و شغلت له النفس فتقرب به الی الرب جلت عظمته، طلب علم أخرج من ظلمة الجهل الی نور الشرع، و اطلع به علی عاقبة محمودة یعمل لها و غائلة مذمومة یتجنب ما یوصل الیها» و در جای دیگر درباره ارزش وقت می‌نویسد: «انی لا یحل لی ان اضیع ساعة من عمری حتی اذا تعطل لسانی عن مذاکرة و مناظرة و بصری عن مطالعة أعمل فکری فی حال راحتی و أنا مستطرح، فلا أنهض إلا و قد خطر لی ما أسطره» یعنی در زمانی که زبانم به مناظره و مذاکره مشغول نبود به طرح چیزهایی که قرار بود بنویسم می‌اندیشیدم.<ref>ر.ک: همان، ص10</ref> | خود ابن عقیل در مقدمه کتاب «الفنون» می‌نویسد: «اما بعد، فان خیر ما قطع به الوقت و شغلت له النفس فتقرب به الی الرب جلت عظمته، طلب علم أخرج من ظلمة الجهل الی نور الشرع، و اطلع به علی عاقبة محمودة یعمل لها و غائلة مذمومة یتجنب ما یوصل الیها» و در جای دیگر درباره ارزش وقت می‌نویسد: «انی لا یحل لی ان اضیع ساعة من عمری حتی اذا تعطل لسانی عن مذاکرة و مناظرة و بصری عن مطالعة أعمل فکری فی حال راحتی و أنا مستطرح، فلا أنهض إلا و قد خطر لی ما أسطره» یعنی در زمانی که زبانم به مناظره و مذاکره مشغول نبود به طرح چیزهایی که قرار بود بنویسم می‌اندیشیدم.<ref>ر.ک: همان، ص10</ref> | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۵: | ||
ابن عقیل، چنانکه اشاره شد، مورد توجه ابومنصور بن یوسف بود، چنانکه در فتاوی او را مقدم مىداشت و معاش او را تأمین مى‌کرد و این امر انگیزه‌ای گردید برای دشمنى مخالفان او به رهبری شریف ابوجعفر عبدالخالق بن عیسى که مسنتر از او بود و پس از مرگ ابومنصور در اوایل 460ق دشمنى شدت یافت و سرانجام کار آنچنان بر ابن عقیل سخت شد که وی در 15 ربیع‌الاول 461ق با جامه مبدل به خانه ابوالقاسم بن رضوان، داماد ابومنصور، در باب المراتب رفت. مقدسى به استناد سخنى از خود ابن عقیل قائل به دو دوره تعقیب برای او شده است: یکى پیش از وزارت نظام‌الملک در 456ق که مورد آزار حنبلیان قرار گرفت و از معاشرت با شیوخ معتزله ممنوع گردید و دیگر پس از وزارت نظام‌الملک، براساس تحلیل وقایع؛ دوره دوم پس از درگذشت ابومنصور در 14 محرم 460ق آغاز و در 10 محرم 465ق که ابن عقیل در ملأعام توبه خویش را از عقاید پیشین اعلام کرد، پایان مىیابد. | ابن عقیل، چنانکه اشاره شد، مورد توجه ابومنصور بن یوسف بود، چنانکه در فتاوی او را مقدم مىداشت و معاش او را تأمین مى‌کرد و این امر انگیزه‌ای گردید برای دشمنى مخالفان او به رهبری شریف ابوجعفر عبدالخالق بن عیسى که مسنتر از او بود و پس از مرگ ابومنصور در اوایل 460ق دشمنى شدت یافت و سرانجام کار آنچنان بر ابن عقیل سخت شد که وی در 15 ربیع‌الاول 461ق با جامه مبدل به خانه ابوالقاسم بن رضوان، داماد ابومنصور، در باب المراتب رفت. مقدسى به استناد سخنى از خود ابن عقیل قائل به دو دوره تعقیب برای او شده است: یکى پیش از وزارت نظام‌الملک در 456ق که مورد آزار حنبلیان قرار گرفت و از معاشرت با شیوخ معتزله ممنوع گردید و دیگر پس از وزارت نظام‌الملک، براساس تحلیل وقایع؛ دوره دوم پس از درگذشت ابومنصور در 14 محرم 460ق آغاز و در 10 محرم 465ق که ابن عقیل در ملأعام توبه خویش را از عقاید پیشین اعلام کرد، پایان مىیابد. | ||
در این تاریخ ابن عقیل متنى نوشت که در آن از عقاید خاص خود برائت جست. متن این | در این تاریخ ابن عقیل متنى نوشت که در آن از عقاید خاص خود برائت جست. متن این توبه‌نامه را ابوجعفر دیده است. در این سند او از مذهب اعتزال و پیروان آن برائت جست و عقیده خود را در مورد حلاج رد نمود و قتل او را درست خواند و شریف ابوجعفر و همراهان او را در انکار خویش مصیب دانست و اذعان کرد که این سخنان را بدون اجبار نوشته است. به‌هرحال چنانکه ابن قدامه، ابن رجب و ابن کثیر معتقد بوده‌اند، ابن عقیل از تمایلات معتزلى خویش هرگز کاملاً دست بر نداشته است. وی پس از توبه مجدداً به فتوا و تدریس و مناظره مشغول شد و در زمان قائم به افتاء در دیوان پرداخت. او مدتى بر منبر وعظ نشست تا آنکه در 475ق به دنبال برخورد بین حنبلیان و اشاعره وعظ را ترک گفت و به تدریس بسنده کرد<ref>مؤذن جامی، محمدهادی، ج4، ص322</ref> | ||
== وفات == | == وفات == | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۲۸: | ||
# «رؤرس المسائل» در فقه؛ | # «رؤرس المسائل» در فقه؛ | ||
# مسائل مشكلة في آیات من القرآن؛ | # مسائل مشكلة في آیات من القرآن؛ | ||
# الكفایة في | # الكفایة في أصول‌الدين؛ | ||
# تفضيل العبادات علی نعيم الجنات؛ | # تفضيل العبادات علی نعيم الجنات؛ | ||
# الواضح في أصول الفقه؛ | # الواضح في أصول الفقه؛ | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۴: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
== | ==منابع مقاله== | ||
# ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن، الواضح في أصول الفقه، تألیف علی بن عقیل بغدادی حنبلی، مؤسسه الرساله، بیروت، 1420ق / 1999م. | # ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن، الواضح في أصول الفقه، تألیف علی بن عقیل بغدادی حنبلی، مؤسسه الرساله، بیروت، 1420ق / 1999م. | ||
# مؤذن جامی، محمدهادی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377ش | # مؤذن جامی، محمدهادی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377ش | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الواضح في أصول الفقه]] | [[الواضح في أصول الفقه]] | ||
[[الجدل (على طريقة الفقهاء)]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||