ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق

ابویوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «إصلاح المنطق».

یعقوب بن اسحاق اهوازی
NUR14948.jpg
نام کاملبعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
نام پدراسحاق
ولادت186ق
محل تولددورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان، ایران
محل زندگی
  • پرچم ایران ایران
  • Flag of Iraq.svg بغداد
شهادتپنجم رجب سال 244ق
طول عمر58سال
دیناسلام
مذهبتشیع
اطلاعات علمی
اساتید
برخی آثاراصلاح المنطق

ولادت

ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او ‌دانسته‌اند[۱].

تحصیلات

ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ ابوعمرو شیبانی‌، فرّاء، ابن‌ اعرابی‌، اثرم‌ و نصران‌ خراسانی‌ که‌ همه‌ از مشاهیر علم و ادب آن‌ روز بودند، بهره‌ برد. وی مدتی‌ را نیز به‌‌منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد. سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌. وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ بازنایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌‌عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد[۲]. ابن‌ سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند[۳].

شهادت

سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد[۴].

آثار

  1. القلب و الإبدال؛
  2. إصلاح المنطق؛
  3. الأضداد؛
  4. الألفاظ؛
  5. شرح ديوان الخنساء؛
  6. شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
  7. المقصور و الممدود؛
  8. شرح‌ ديوان‌ الحطيئة؛
  9. منطق الطير و منطق الرياحين؛

و...[۵].

پانویس

  1. ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص127
  2. ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص696
  3. ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، ص44
  4. ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص129
  5. ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص697-698

منابع مقاله

  1. اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- ‌شماره 72 (‎12 صفحه- ‌از 123 تا 134).
  2. فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- ‌شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - ‌از 39 تا 60).
  3. فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.


وابسته‌ها