۱۳٬۶۱۵
ویرایش
ابن حیان، حیان بن خلف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |'
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class="wikiInfo"> بندانگشتی| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:R...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |') |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo"> | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR03978.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:NUR03978.jpg|بندانگشتی|]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type="authorName" | | ! نام!! data-type="authorName" | | ||
|-حیان بن خلف | |- حیان بن خلف | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
| data-type="authorOtherNames" | | | data-type="authorOtherNames" | | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |خلف | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |377ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |اندلس | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" |469ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |ابوحفص عمر بن حسین بن محمد بن نابل اموی قرطبی | ||
ابن ابی‌الحُباب ابوعمر قرطبی | |||
ابوالعلاء صاعد بن حسن بن عیسی ربعی بغدادی | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |السفر الثاني من كتاب المقتبس | ||
المقتبس من أنباء أهل الأندلس | |||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابن حیان، حیان بن خلف''' (377-469ق/987-1076م)، از بزرگ‌ترین مورخان اندلس و کتاب | '''ابن حیان، حیان بن خلف''' (377-469ق/987-1076م)، از بزرگ‌ترین مورخان اندلس و کتاب «[[المقتبس من أنباء أهل الأندلس|المُقتبس في تاريخ الأندلس]]»، از آثار منسوب به اوست. | ||
==نسب ابن حیان== | ==نسب ابن حیان== | ||
ابومروان حیان بن خلف بن حسین بن محمد بن حیان بن وَهْب بن حیان قُرْطُبی، نیای بزرگ او، حیان پدر وهب، مولای امیر عبدالرحمان بن معاویه بود. هرچند قدیم‌ترین نویسنده شرح حال او، ابن بشکوال (متوفی 578ق)، نسب و ولای جد حیان را از روی نوشته خود ابن حیان نقل کرده است، اما شرح حالی از ابن حیان که به قلم خود او باشد، در دست نیست. مختصر اطلاعاتی هم که در کتب تراجم آمده، عمدتاً مأخوذ از ابن بشکوال است و نوشته او مستند به نوشته‌های شاگرد ابن حیان، ابوعلی حسین غَسانی یا جَیانی (متوفی 498ق) و ابوجعفر احمد انصاری (متوفی 489ق) است. از حدود 40 سال پیش به این‌سو، به علت دستیابی به بعضی قسمت‌های نوشته تاریخی ابن حیان، آگاهی بیشتری نسبت به زندگانی او و گذشته خانواده‌اش به دست آمده است. گمان می‌رود خانواده او از دودمان‌های کهن اصیل اسپانیا بوده باشد که به هنگام استیلای عبدالرحمان اموی بر آنجا به هواداری از او برخاسته و از طریق «ولاء اصطناع» به امویان اندلس پیوند یافته است. خود ابن حیان این ولاء را مایه مباهات و بزرگی پدران خود تلقی می‌کند. این پیوند دیرینه را گاه علت اساسی مخالفت ابن حیان با ملوک‌الطوایف اندلس دانسته‌اند. با وجود این پیوند و هواداری، خاندان ابن حیان از صاحبان مناصب و جاه در دولت نبوده و از مراتب پایین کارکنان دستگاه حکومتی محسوب می‌شده‌اند و با این وصف زندگی نسبتاً مرفهی در زمره طبقه متوسط مردم اندلس داشته‌اند. | ابومروان حیان بن خلف بن حسین بن محمد بن حیان بن وَهْب بن حیان قُرْطُبی، نیای بزرگ او، حیان پدر وهب، مولای امیر عبدالرحمان بن معاویه بود. هرچند قدیم‌ترین نویسنده شرح حال او، ابن بشکوال (متوفی 578ق)، نسب و ولای جد حیان را از روی نوشته خود ابن حیان نقل کرده است، اما شرح حالی از ابن حیان که به قلم خود او باشد، در دست نیست. مختصر اطلاعاتی هم که در کتب تراجم آمده، عمدتاً مأخوذ از [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشکوال]] است و نوشته او مستند به نوشته‌های شاگرد ابن حیان، ابوعلی حسین غَسانی یا جَیانی (متوفی 498ق) و ابوجعفر احمد انصاری (متوفی 489ق) است. از حدود 40 سال پیش به این‌سو، به علت دستیابی به بعضی قسمت‌های نوشته تاریخی ابن حیان، آگاهی بیشتری نسبت به زندگانی او و گذشته خانواده‌اش به دست آمده است. گمان می‌رود خانواده او از دودمان‌های کهن اصیل اسپانیا بوده باشد که به هنگام استیلای عبدالرحمان اموی بر آنجا به هواداری از او برخاسته و از طریق «ولاء اصطناع» به امویان اندلس پیوند یافته است. خود ابن حیان این ولاء را مایه مباهات و بزرگی پدران خود تلقی می‌کند. این پیوند دیرینه را گاه علت اساسی مخالفت ابن حیان با ملوک‌الطوایف اندلس دانسته‌اند. با وجود این پیوند و هواداری، خاندان ابن حیان از صاحبان مناصب و جاه در دولت نبوده و از مراتب پایین کارکنان دستگاه حکومتی محسوب می‌شده‌اند و با این وصف زندگی نسبتاً مرفهی در زمره طبقه متوسط مردم اندلس داشته‌اند. | ||
==تحصیلات و فعالیت‌های علمی== | ==تحصیلات و فعالیت‌های علمی== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۵: | ||
==اساتید و شیوخ== | ==اساتید و شیوخ== | ||
ابن بشکوال سه تن از استادان ابن حیان را نام برده است: ابوحفص عمر بن حسین بن محمد بن نابل اموی قرطبی (متوفی 401ق)، فقیه و محدث مشهور به صدق و عفت؛ ابن ابی‌الحُباب ابوعمر قرطبی (متوفی 400ق)، عالم لغوی و نحوی که از عوامل نشر علوم مشرق در اندلس شمرده می‌شود و ابوالعلاء صاعد بن حسن بن عیسی ربعی بغدادی (متوفی 417ق)، صاحب «كتاب الفصوص» در لغت و اخبار که ابن حیان این کتاب را به خط خود نوشت و از راویان آن شد. جز این 3 تن، می‌توان گفت که وی از دیگر دانشمندان زمان خود نیز اخذ حدیث و علم کرده است؛ مانند: قاضی ابوالولید عبدالله معروف به ابن الفرضی (متوفی 403ق)، مورخ، محدث و مؤلف «تاريخ علماء الأندلس» و ابوالقاسم عبدالرحمان بن محمد مصری (متوفی 410ق)، محدث و نسب‌شناس. | [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشکوال]] سه تن از استادان ابن حیان را نام برده است: ابوحفص عمر بن حسین بن محمد بن نابل اموی قرطبی (متوفی 401ق)، فقیه و محدث مشهور به صدق و عفت؛ ابن ابی‌الحُباب ابوعمر قرطبی (متوفی 400ق)، عالم لغوی و نحوی که از عوامل نشر علوم مشرق در اندلس شمرده می‌شود و ابوالعلاء صاعد بن حسن بن عیسی ربعی بغدادی (متوفی 417ق)، صاحب «كتاب الفصوص» در لغت و اخبار که ابن حیان این کتاب را به خط خود نوشت و از راویان آن شد. جز این 3 تن، می‌توان گفت که وی از دیگر دانشمندان زمان خود نیز اخذ حدیث و علم کرده است؛ مانند: قاضی ابوالولید عبدالله معروف به ابن الفرضی (متوفی 403ق)، مورخ، محدث و مؤلف «تاريخ علماء الأندلس» و ابوالقاسم عبدالرحمان بن محمد مصری (متوفی 410ق)، محدث و نسب‌شناس. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
شمار شاگردان او در سنجش با تعداد شاگردان علمای آن زمان زیاد نیست و احتمالاً آنچه ذکر شده مربوط به شاگردان خاص حیان است و معلوم نیست که وی در مساجد قرطبه حلقه درس تشکیل می‌داده است یا نه. به‌جز پسرش عمر، که اطلاع زیادی از زندگانی او در دست نیست و در 474ق، به دستور مأمون بن معتمد عبادی کشته شد، شناخته‌ترین شاگرد او، ابوعلی حسین بن محمد غسانی، معروف به جَیانی، بزرگ‌ترین محدث قرطبه در زمان خود بوده است. ابن بشکوال اطلاعات مربوط به احوال ابن حیان را به نقل از همین ابوعلی یاد کرده است. طاهر بن مفوز مَعافِری شاطبی (متوفی 484ق)، احمد بن سلیمان بن خلف باجی (متوفی 493ق) پسر فقیه مالکی معروف ابوالولید باجی، مالک بن عبدالله عتبی سهلی (متوفی 507ق)، عبدالله بن محمد تجیبی (متوفی 513ق)، عبدالرحمان بن محمد بن عتاب (متوفی 531ق) و نیز ابومروان عبدالملک بن سراج (متوفی 489ق) از شاگردان او بوده‌اند. | شمار شاگردان او در سنجش با تعداد شاگردان علمای آن زمان زیاد نیست و احتمالاً آنچه ذکر شده مربوط به شاگردان خاص حیان است و معلوم نیست که وی در مساجد قرطبه حلقه درس تشکیل می‌داده است یا نه. به‌جز پسرش عمر، که اطلاع زیادی از زندگانی او در دست نیست و در 474ق، به دستور مأمون بن معتمد عبادی کشته شد، شناخته‌ترین شاگرد او، ابوعلی حسین بن محمد غسانی، معروف به جَیانی، بزرگ‌ترین محدث قرطبه در زمان خود بوده است. [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشکوال]] اطلاعات مربوط به احوال ابن حیان را به نقل از همین ابوعلی یاد کرده است. طاهر بن مفوز مَعافِری شاطبی (متوفی 484ق)، احمد بن سلیمان بن خلف باجی (متوفی 493ق) پسر فقیه مالکی معروف ابوالولید باجی، مالک بن عبدالله عتبی سهلی (متوفی 507ق)، عبدالله بن محمد تجیبی (متوفی 513ق)، عبدالرحمان بن محمد بن عتاب (متوفی 531ق) و نیز ابومروان عبدالملک بن سراج (متوفی 489ق) از شاگردان او بوده‌اند. | ||
ابوالولید احمد بن عبدالله بن طریف بن سعد (متوفی 520ق) احتمالاً از بهترین شاگردان ابن حیان و راوی تاریخ او بود و آن را به خط خود نوشته بود. ابن بشکوال بیشترین منقولات خود از ابن حیان را از این نسخه برداشته است. جغرافی‌نویس بزرگ اندلسی، ابوعبید عبدالله بن عبدالعزیز بکری (متوفی 487ق)، از شاگردان ابن حیان و در توجه به دانش جغرافیا احتمالاً تحت تأثیر او بوده است. ابوعبدالله محمد بن ابی‌نصر حمیدی (متوفی 488ق) را اگرچه بعضی شاگرد ابن حیان گفته‌اند، اما خود او در عین اذعان به هم‌زمانی با ابن حیان، احوال و اوصاف او را از ابن حزم (متوفی 456ق) یاد می‌کند. | ابوالولید احمد بن عبدالله بن طریف بن سعد (متوفی 520ق) احتمالاً از بهترین شاگردان ابن حیان و راوی تاریخ او بود و آن را به خط خود نوشته بود. [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشکوال]] بیشترین منقولات خود از ابن حیان را از این نسخه برداشته است. جغرافی‌نویس بزرگ اندلسی، [[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز|ابوعبید عبدالله بن عبدالعزیز بکری]] (متوفی 487ق)، از شاگردان ابن حیان و در توجه به دانش جغرافیا احتمالاً تحت تأثیر او بوده است. ابوعبدالله محمد بن ابی‌نصر حمیدی (متوفی 488ق) را اگرچه بعضی شاگرد ابن حیان گفته‌اند، اما خود او در عین اذعان به هم‌زمانی با ابن حیان، احوال و اوصاف او را از ابن حزم (متوفی 456ق) یاد می‌کند. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۵: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
رحیم‌لو، یوسف، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374ش. | رحیم‌لو، یوسف، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374ش. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[السفر الثاني من كتاب المقتبس]] | |||
[[المقتبس من أنباء أهل الأندلس]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||