۱۳٬۷۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌و' به 'ه‌و') |
جز (جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| مکان نشر =قم - ایران | | مکان نشر =قم - ایران | ||
| سال نشر = 1374 ش یا 1416 ق | | سال نشر = 1374 ش یا 1416 ق | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01975AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01975AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =3 | | چاپ =3 | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01975 | ||
| کتابخوان همراه نور =01975 | | کتابخوان همراه نور =01975 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|إعراب القرآن (ابهام زدایی)}} | |||
'''إعراب القرآن المنسوب إلى الزجاج'''، تأليف [[زجاج، ابراهیم بن سری|ابواسحاق، ابراهیم بن سرى]] ملقب به [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (متوفى 311ق)، از نحویان و آگاهان به لغت عربى مى‌باشد كه با تحقيق [[ابیاری، ابراهیم|ابراهیم الابيارى]] منتشر شده است. نویسنده در این کتاب مباحث نحوى در قرآن را بررسى كرده است. | '''إعراب القرآن المنسوب إلى الزجاج'''، تأليف [[زجاج، ابراهیم بن سری|ابواسحاق، ابراهیم بن سرى]] ملقب به [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (متوفى 311ق)، از نحویان و آگاهان به لغت عربى مى‌باشد كه با تحقيق [[ابیاری، ابراهیم|ابراهیم الابيارى]] منتشر شده است. نویسنده در این کتاب مباحث نحوى در قرآن را بررسى كرده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب در سه جلد و نود باب تدوین شده است. در جلد اول کتاب، مقدمه مؤلف و نوزده باب و در جلد دوم تا باب 44 و باقى ابواب نيز در جلد سوم کتاب آمده است. در هریک از ابواب کتاب یکى از مباحث نحوى با توجه به آيات قرآن كريم مطرح شده است. | کتاب در سه جلد و نود باب تدوین شده است. در جلد اول کتاب، مقدمه مؤلف و نوزده باب و در جلد دوم تا باب 44 و باقى ابواب نيز در جلد سوم کتاب آمده است. در هریک از ابواب کتاب یکى از مباحث نحوى با توجه به آيات قرآن كريم مطرح شده است. | ||
شيوه تفسيری او اين است که با انتخاب کلمات آيه موردنظر و اشتقاقات آن، به بحث و بررسی لغوی پرداخته و سپس اعراب آيه، و مباحث نحوی آن را مطرح کرده است. او هر آيه را با آيه ديگر تفسير کرده و آرای مفسران را نيز آورده است. او در تفسير آيه، شأن نزول آن، وقايع تاريخی و همچنين احاديث مطرح در ذيل آيه را بيان کرده است. اين کتاب به لحاظ لغوی و نحوی ارزشمند است و در زمان حيات زجاج و پس از وی نيز از آن استفاده شده است. زمخشری نه‌تنها در مباحث لغوی که در مباحث تفسيری نيز به آن اعتماد کرده است با اشاره به کتاب از آرای مطرح شده در آن بهره گرفته و عبدالقادر بن عمر بغدادی برای تأليف کتاب خود از آن استفاده کرده است<ref>نهاوندی، زهرا، ج21، ص292</ref>. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
پاره‌اى از مباحث مطرح‌شده در این کتاب عبارت است از: | پاره‌اى از مباحث مطرح‌شده در این کتاب عبارت است از: | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها جمله‌اى مقدر است؛ مثلاًدر آيه ''' «فقلنا اضرب بعصاك الحجر فانفجرت» '''، پيش از «انفجرت» جمله «ضرب» مقدر است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها جمله‌اى مقدر است؛ مثلاًدر آيه''' «فقلنا اضرب بعصاك الحجر فانفجرت»'''، پيش از «انفجرت» جمله «ضرب» مقدر است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها مضاف حذف شده است؛ مثلاًدر آيه ''' «مالك يوم‌الدين» '''، پيش از كلمه «الدين» كلمه «أحكام» حذف شده است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها مضاف حذف شده است؛ مثلاًدر آيه''' «مالك يوم‌الدين»'''، پيش از كلمه «الدين» كلمه «أحكام» حذف شده است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها عطف با «واو» و «فاء» و «ثم» صورت گرفته، بى‌آنكه دومى بر اولى مترتب باشد؛ مثلاًدر آيه ''' «إياك نعبدو إياك نستعين» '''، با آنكه استعانت بر عبادت پيش از عبادت است، نه مترتب بر آن، ولى بر آن عطف شده است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها عطف با «واو» و «فاء» و «ثم» صورت گرفته، بى‌آنكه دومى بر اولى مترتب باشد؛ مثلاًدر آيه''' «إياك نعبدو إياك نستعين»'''، با آنكه استعانت بر عبادت پيش از عبادت است، نه مترتب بر آن، ولى بر آن عطف شده است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها حرف جر حذف شده است؛ مثلاًدر آيه ''' «اهدنا الصرط المستقيم» '''، قبل از «الصراط» حرف «إلى» حذف شده است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها حرف جر حذف شده است؛ مثلاًدر آيه''' «اهدنا الصرط المستقيم»'''، قبل از «الصراط» حرف «إلى» حذف شده است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها «لا» و «ما» زايد واقع شده است؛ مثلاًدر آيه ''' «و لا الضالين» '''، حرف «لا» زايد است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها «لا» و «ما» زايد واقع شده است؛ مثلاًدر آيه''' «و لا الضالين»'''، حرف «لا» زايد است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها ظرف، مابعد خود را رفع داده است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها ظرف، مابعد خود را رفع داده است. | ||
#آياتى از قرآن كه در هریک از آنها چيزى بر ضمیر مرفوع عطف شده است. | #آياتى از قرآن كه در هریک از آنها چيزى بر ضمیر مرفوع عطف شده است. | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۰: | ||
[[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] در ضمن برشمردن آثار زجاج، از این کتاب نامى نبرده است، اما به کتاب «معاني القرآن» وى اشاره مى‌كند. «معاني القرآن» از منابع [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در تأليف كشّاف بوده است. | [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] در ضمن برشمردن آثار زجاج، از این کتاب نامى نبرده است، اما به کتاب «معاني القرآن» وى اشاره مى‌كند. «معاني القرآن» از منابع [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در تأليف كشّاف بوده است. | ||
[[سزگین، فؤاد|فؤاد | [[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگین]] اشاره مى‌كند كه «إعراب القرآن» زجاج به «معاني القرآن و إعرابه» نيز شهرت دارد، اما [[زرکلی، خیرالدین|زركلى]] به هنگام برشمردن آثار زجاج از هر دو کتاب نام مى‌برد و اشاره دارد كه «معاني القرآن» مخطوط است و «إعراب القرآن» به چاپ رسيده است. نسخ خطى متعددى از هر دو کتاب، به‌ویژه «معاني القرآن» در کتابخانه‌هاى معتبر جهان وجود دارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/45954/164 فرشچيان، رضا، 164]</ref> | ||
گفتنى است كه علامه احمد راتب طى دو مقاله كه در مجله «مجمع اللغة العربية» منتشر كرده است، کتاب را از آن زجاج ندانسته است، بلكه آن را «الجواهر» اثر على بن حسین باقولى، معروف به «جامع العلوم» (متوفى 543ق) دانسته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/45954/165 همان، ص165]</ref> | گفتنى است كه علامه احمد راتب طى دو مقاله كه در مجله «مجمع اللغة العربية» منتشر كرده است، کتاب را از آن زجاج ندانسته است، بلكه آن را «الجواهر» اثر على بن حسین باقولى، معروف به «جامع العلوم» (متوفى 543ق) دانسته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/45954/165 همان، ص165]</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۹: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۶: | ||
#[[:noormags:864505|فرشچيان، رضا، تدوین اعراب القرآن تا پایان سده هفتم هجرى، مجله پژوهش‌هاى اسلامى، تابستان 1389، شماره 6]]. | #[[:noormags:864505|فرشچيان، رضا، تدوین اعراب القرآن تا پایان سده هفتم هجرى، مجله پژوهش‌هاى اسلامى، تابستان 1389، شماره 6]]. | ||
#[[:noormags:31978|علينقيان، حسین، اعراب القرآن، مجله آينه پژوهش، مهر و آبان 1382، شماره 82]]. | #[[:noormags:31978|علينقيان، حسین، اعراب القرآن، مجله آينه پژوهش، مهر و آبان 1382، شماره 82]]. | ||
# نهاوندی، زهرا، دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1395ش. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
| خط ۷۹: | خط ۸۷: | ||
[[رده:علوم قرآنی]] | [[رده:علوم قرآنی]] | ||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | [[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | ||