أسماء سور القرآن و فضائلها: تفاوت میان نسخه‌ها

[[رومي، فهد بن عبد الرحمن]] (مقدمه‎نويس )

| موضوع =قرآن - سوره‎ها و آيه‎ها

قرآن - سوره‏ها و آيه‏ها - اهداف  

| ناشر =دار ابن الجوزي

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

کتاب با دو مقدمه از [[رومي، فهد بن عبد الرحمن|فهد رومی]] و نویسنده آغاز و مطالب در یک تمهید، دو قسمت اصلی و خاتمه، ارائه شده است.

نویسنده در مورد هر سوره‌ای، مقدمه‌ای ذکر نموده که در آن، به شرح مکی یا مدنی بودن سوره و تعداد آیات پرداخته و سپس، با اعتماد بر کتب حدیثی معتبر، بحث اغراض و مقاصد سوره را مطرح نموده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص11</ref>.

در مقدمه نخست، ضمن اشاره به نورانیت قرآن و لزوم پرداختن به علوم آن، به موضوع اثر حاضر و اهمیت علمی آن، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه اول، ص7-‌8</ref>.

در مقدمه مؤلف، ابتدا به بیان سابقه تحقیق و نوشته شدن کتب فراوان پیرامون علوم قرآنی پرداخته شده و پس از اشاره به موضوع مطالب مطرح‌شده در کتاب، به بیان برخی از ویژگی‌های آن، همت نهاده شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص9-‌13</ref>.

در تمهید، به تعریف قرآن، سوره و آیه در لغت و اصطلاح، پرداخته شده است. در تعریف لغوی سوره، به معانی مختلفی همچون: رفعت، منزلت و شرف، دیوار دور شهر و تصاعد و ترکب، اشاره شده است و در اصطلاح، به طایفه مستقلی از آیات قرآن کریم اطلاق گردیده که دارای مطلع و مقطع می‌باشند. آیه نیز در لغت، به معانی مختلفی همچون معجزه، علامت و نشانه، شخص، عبرت، امر عجیب، برهان و دلیل و جماعت آمده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15-‌25</ref>.

در مبحث نخست، به معرفی معروف‌ترین اسامی و اوصاف قرآن، پرداخته شده است و در هر موردی، به آیه یا روایتی درباره آن نام، اشاره شده است. این اسامی عبارتند از: قرآن، فرقان، کتاب، تنزیل و ذکر. اوصاف ذکرشده نیز به‌ترتیب عبارتند از: نور، هدی، رحمت، شفاء، موعظه، کریم، علی، حکیم، مهیمن، مبارک، قیم، فصل، احسن الحدیث، متشابه، مثانی، وحی، عربی، بصائر، حق، صدق، عدل، بشری، مجید، مبین، عزیز و بلاغ<ref>ر.ک: همان، ص29-‌46</ref>.

در مبحث دوم، به روایات و احادیثی که در فضایل قرآن آمده، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص47-‌61</ref>.

# تسمیه و تعدد اسامی سور و توقیفی یا اجتهادی بودن آنها: هر سوره‌ای از قرآن کریم، دارای نام خاصی بوده که آن را از دیگر سوره‌ها، متمایز می‌سازد. بیشتر سوره‌های قرآن کریم، دارای یک نام می‌باشند، مانند سوره نساء، اعراف، هود، فرقان، حدید، نوح، قارعه و... برخی نیز دارای دو اسم هستند، مانند سوره نحل که «النعم» و سوره فاطر که «الملائكة» نیز نامیده شده است. برخی نیز دارای سه اسم هستند، مانند سوره مائده که «العقود» و «المنقذة» و سوره اسراء که «بني‌إسرائيل» و «سبحان» هم نامیده شده است. برخی از سوره‌ها نیز دارای چندین نام هستند، مانند سوره فاتحه که به نام‌های «الحمد لله رب العالمين»، «أم‌القرآن»، «أم‌الكتاب»، «السبع المثاني»، «الصلاة»، «الحمد»، «الشكر»، «الشافية»، «الأساس» و... خوانده شده است تا جایی که [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] برای آن 15 نام ذکر کرده و متذکر گردیده که اسامی آن بیش از این می‌باشد. همچنین سوره التوبة به نام‌های «براءة»، «الفاضحة»، «البحوث»، «الحافرة»، «العذاب» و... نامیده شده و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] برای آن، 14 اسم ذکر کرده است. گاهی چند سوره در یک اسم مشترک شده‌اند، مانند سوره بقره و آل عمران در نام «الزهراوين» و سوره برائت، کافرون، فلق و ناس در نام «المقشقشة»<ref>ر.ک: همان، ص62-‌68</ref>.

# اشکال بر تسمیه سور: برخی از علما به نام‌گذاری برای سوره‌های قرآن اشکال کرده و آن را مکروه دانسته‌اند، درحالی‌که جمهور علما، با استدلال به احادیث واردشده پیرامون فضایل سوره‌ها، آن را جایز شمرده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص70</ref>.

# کتابت اسامی سوره‌ها در مصاحف مختلف: در ابتدای امر، نسخ مصاحف قرآن، خالی از نقطه و حرکات و اسامی سور بود و علما به دلیل محافظت از قرآن دربرابر تحریف و دست‌کاری، از گذاشتن نقطه و حرکت و... در آن خودداری می‌کردند، تااینکه در زمان اسلام آوردن اقوام دیگری غیر از اعراب، ضرورت این امر حس شده و در زمان حجاج بن یوسف ثقفی، والی عراق در زمان عبدالملک بن مروان، به این امر مبادرت گردید<ref>ر.ک: همان، ص74-‌79</ref>.

قسمت دوم، به ذکر اسامی سوره‌ها و فضایل آنها، از سوره حمد تا ناس، اختصاص یافته است. در ابتدای این قسمت، مقدمه‌ای در بیان اقسام سوره‌ها آورده شده و سوره‌ها به‌حسب طول و جایگاهشان نسبت به مصحف به اقسام چهارگانه «الطوال»، «المئون»، «المثاني» و «المفصل» (که خود بر سه قسم است: الطوال، الأوساط و القصار) تقسیم شده است. در ادامه، به معرفی اسامی سوره‌ها، از سوره حمد تا آخر قرآن، پرداخته شده است. در هر مورد، ابتدا به ذکر اغراض و مقاصد هر سوره پرداخته شده و در ادامه، اسامی توقیفی و اجتهادی آن، معرفی شده است<ref>ر.ک: همان، ص81-‌597</ref>.

در خاتمه، به خلاصه مطالب و مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده در کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص600</ref>.

# تشریح و تبیین معنای کلمات مشکل و دیریاب واردشده در اثنای مباحث<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص11-‌12</ref>.

<references />

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]