أخبار مكة في قديم الدهر و حديثه (فاكهی): تفاوت میان نسخه‌ها

| پدیدآوران =  

[[فاکهی، محمد بن اسحاق]] (نویسنده)

[[ابن دهیش، عبدالملک]] (محقق)

| زبان =عربی

| مکان نشر =مکه مکرمه - عربستان

| سال نشر = 1424 ‌‎ق  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10702AUTOMATIONCODE

| چاپ =4

{{کاربردهای دیگر|أخبار مكة (ابهام زدایی)}}

'''أخبار مکة في قدیم الدهر و حدیثه''' نوشته [[ابوعبدالله محمد بن اسحاق فاكهی|ابوعبدالله محمد بن اسحاق فاکهی]] (متوفی بین سال‌های 272-279ق)، با تحقیق [[ابن دهیش، عبدالملک|عبدالملک ابن دهیش]]، کتابی در تاریخ محلی مکه

با تأسف جزء اوّل کتاب مفقود شده و نسخه موجود؛ شامل جزو دوم کتاب و بخش‌هایی از جزو اول است که در ضمن کتاب‌های دیگر نقل شده بوده و با تلاش مصحّح محترم گردآوری گردیده است.

[[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] با [[ارزقی، محمد بن عبدالله|اَزرقى]] معاصر بود. مهم‌ترین اثر ارزشمند او اخبار مکه است که [[فاسی، محمد بن احمد|فاسى]] درباره او گفته: کتاب اخبار مکه بسیار خوب است و فواید زیادى در آن وجود دارد و ما را از کتاب ازرقى بى‌نیاز کرده است.

==ساختار==

کتاب، شامل مطالب کتاب در شش جلد بیان شده است.

==گزارش محتوا==

در این کتاب نصوص فراوانى از کتاب‌هایى که به دست ما نرسیده، یافت مى‌شود، به طور مثال، مى‌توان از کتاب عروة بن زبیر و مغازى موسى بن عقبه نام برد. [[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] از کتاب عروه پنج روایت، و از کتاب مغازى موسى بن عقبه، سیزده روایت آورده است. وى از قول ابن عقبه، بیعت کنندگان در عقبه را نیز یادآور شده است. به عنوان نمونه، وى از موسى بن عقبه عن ابن‌ شهاب آورده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10702?volumeNumber=3&pageNumber=214&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ج3، ص214]</ref>، هفتاد و دو تن از افرادى که از قبایل گوناگون در عَقَبه حضور داشته‌اند، یاد کرده است. به عنوان نمونه، وى از موسى بن عقبه از ابن‌ شهاب آورده است.

محدث و تاریخ‌نگار معاصر [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] نیز کتابى با عنوان اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه نگاشته که به لحاظ قدمت، پس از کتاب [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] جاى دارد. مباحث مشترک فروانى میان دو کتاب هست؛ ولى او از [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] یاد نکرده است. [[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] اهل مکه و سال‌ها پس از [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] زنده بوده و [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] و کتابش در روزگار او شهرتى داشته‌اند. با این حال، [[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] تنها از جدّ [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]]، احمد بن محمد، یاد کرده و گزارش‌هایى را بى‌واسط نواده‌اش از او آورده است. ممکن است هر دو نویسنده از منبع یا منابعى مشترک سود برده باشند؛ ولى احتمال اقتباس [[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] از [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] منتفى نیست. پس از [[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)|اخبار مکه‌ى ازرقى]] و [[فاکهی، محمد بن اسحاق|فاکهى]] مهم‌ترین اثر، کتاب [[شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام]]، نوشت [[فاسی، محمد بن احمد|تقى‌الدین الفاسى المکّى]] (م. 832ق.) است که بسیارى از مطالب آن به گفت مؤلف، برگرفته از کتاب [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ازرقى]] است.

مشابهت مطالب این کتاب با [[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)|اخبار مکه ازرقی]] قابل انکار، ولی می‌توان نزدیکی دوران دو نویسنده و بهره‌گیری از منقولات مشابه را از مهم‌ترین عوامل این تقارب به شمار آورد.

مباحثی که در تعیین مصداق ارکان می‌تواند مورد تمسک قرار گیرد، عبارتند از:

#جایگاه مقام ابراهیم(ع)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10702?pageNumber=455&viewType=html ر.ک: همان، ج1، ص455]</ref>  

#:فاکهی، جایگاه مقام را در جوار کعبه، با عبارتی مشابه ازرقی نقل کرده و تنها تفاوتش این است آن را به جای جدّ ازرقی، به برخی از مکّیان اسناد داده است. مشابهت عبارت و حتی تردید میان دو عددِ هفتم و نهم، احتمال اقتباس فاکهی از ازرقی را تقویت می‌کند.

#فاصله رکن شامی تا باب بنی‌شیبه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10702?volumeNumber=2&pageNumber=186&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص186]</ref>  

#:عبارت فاکهی در این مورد؛ همانند عبارت ازرقی است.

==پانويس ==

<references />

==منابع مقاله==

متن و مقدمه کتاب.

==وابسته‌ها==

{{وابسته‌ها}}

[[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)]]

[[شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام]]

[[الجامع اللطيف في فضل مكة و أهلها و بناء البيت الشريف]]

[[كتاب الإعلام بأعلام بيت‌الله الحرام]]

[[العقد الثمين في تاريخ البلد الأمين]]

[[الدر الكمين بذيل العقد الثمين في تاريخ البلد الأمين]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده: تاریخ (عمومی)]]