۸۱٬۸۱۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '↵↵' به ' ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '= ' به '=') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
{{کاربردهای دیگر|آبی (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|آبی (ابهام زدایی)}} | ||
'''ابوسعد منصور بن حسن بن حسین آوى (آبى)''' (متوفی ۴۲۱ یا ۴۲۲ق و به گمان قویتر ۴۳۲ق)، معروف به وزیر ذوالمعالی و زین الکفاه'''،''' فقيه، محدّث، شاعر، تاريخنگار و دولتمرد شيعى، وزیر آل بویه در اوايل قرن پنجم هجرى است. تنها کتابی که از او باقی مانده، نُزْهة الأدب است که خودش آن را در ۷ جلد خلاصه کرده و [[نثر الدر في المحاضرات]] نامیده است. | '''ابوسعد منصور بن حسن بن حسین آوى (آبى)''' (متوفی ۴۲۱ یا ۴۲۲ق و به گمان قویتر ۴۳۲ق)، معروف به وزیر ذوالمعالی و زین الکفاه'''،''' فقيه، محدّث، شاعر، تاريخنگار و دولتمرد شيعى، وزیر آل بویه در اوايل قرن پنجم هجرى است. تنها کتابی که از او باقی مانده، نُزْهة الأدب است که خودش آن را در ۷ جلد خلاصه کرده و [[نثر الدر في المحاضرات]] نامیده است. | ||
== ولادت == | ==ولادت == | ||
تاريخ دقيق ولادت او را نمىدانيم، امّا براساس برخى قراين بايستى حدود نيمه اول قرن چهارم هجرى قمرى، يعنى حدود سالهاى 345-350ق بوده باشد. ابوسعد در آوه ساوه زاده شده، اوايل عمر را در همانجا زيسته و مقدمات علوم را هم در آنجا فراگرفته است. پدر او حسن آوى و جدّش حسین آوى، ظاهرا شهرت چندانى نداشتهاند. امّا برادرش ابومنصور آوى، از دانشمندان عصر بوده و مدّتها عهدهدار وزارت ملوك طبرستان بوده است. | تاريخ دقيق ولادت او را نمىدانيم، امّا براساس برخى قراين بايستى حدود نيمه اول قرن چهارم هجرى قمرى، يعنى حدود سالهاى 345-350ق بوده باشد. ابوسعد در آوه ساوه زاده شده، اوايل عمر را در همانجا زيسته و مقدمات علوم را هم در آنجا فراگرفته است. پدر او حسن آوى و جدّش حسین آوى، ظاهرا شهرت چندانى نداشتهاند. امّا برادرش ابومنصور آوى، از دانشمندان عصر بوده و مدّتها عهدهدار وزارت ملوك طبرستان بوده است. | ||
چنين مىنمايد خاندانى كه ابوسعد و ابومنصور آبى در آن زاده شدهاند، از خانوادههاى كوچك و كم نام آوه نبوده است. خانوادهاى كه دو وزير را در خود بپروراند، بايستى از اعتبار و منزلتى در خور برخوردار باشد. | چنين مىنمايد خاندانى كه ابوسعد و ابومنصور آبى در آن زاده شدهاند، از خانوادههاى كوچك و كم نام آوه نبوده است. خانوادهاى كه دو وزير را در خود بپروراند، بايستى از اعتبار و منزلتى در خور برخوردار باشد. | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
وى یک وزير شيعه مذهب بوده است، امّا در دوران وزارت خود فعاليت مهم سياسى كه باعث شهرت وى شود، انجام نداده است. مورّخان و زيستنگاران معاصر آوى و ديگران، وجهه مهم و برجسته زندگى او را در وزارت او ندانستهاند، بلكه از وى به عنوان یک دانشمند و اديب ياد كردهاند. مورّخان بزرگى چون [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] وقايع سياسى دوران حكومت آل بویه را نگاشتهاند، بدون اينكه حتى اسمى از او برده باشند، همین دلالت مىكند كه در این سالها فعالیتهای سياسى و اجتماعى مهم و برجستهاى كه ابوسعد منشأ آن باشد، انجام نگرفته و اگر هم انجام گرفته، كم و بىاهمیّت بوده است. | وى یک وزير شيعه مذهب بوده است، امّا در دوران وزارت خود فعاليت مهم سياسى كه باعث شهرت وى شود، انجام نداده است. مورّخان و زيستنگاران معاصر آوى و ديگران، وجهه مهم و برجسته زندگى او را در وزارت او ندانستهاند، بلكه از وى به عنوان یک دانشمند و اديب ياد كردهاند. مورّخان بزرگى چون [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] وقايع سياسى دوران حكومت آل بویه را نگاشتهاند، بدون اينكه حتى اسمى از او برده باشند، همین دلالت مىكند كه در این سالها فعالیتهای سياسى و اجتماعى مهم و برجستهاى كه ابوسعد منشأ آن باشد، انجام نگرفته و اگر هم انجام گرفته، كم و بىاهمیّت بوده است. | ||
سلطان غزنوى با خلع وى از وزارت، او را به سمت استيفاى بعضى از اموال حكومتى گماشت. وى مدتى هم در این مقام مشغول بوده و ظاهرا تا هنگام مرگ نيز بر این منصب باقى مانده است. | سلطان غزنوى با خلع وى از وزارت، او را به سمت استيفاى بعضى از اموال حكومتى گماشت. وى مدتى هم در این مقام مشغول بوده و ظاهرا تا هنگام مرگ نيز بر این منصب باقى مانده است. | ||
== وفات == | ==وفات == | ||
درباره تاريخ مرگ او میان مورّخان و محقّقان، اختلاف وجود دارد و محققانى چون [[زرکلی، خیرالدین|خيرالدّين زركلى]]، عمررضا كحّاله و بروكلمان تاريخ مرگ او را 421ق نگاشتهاند. حاجى خليفه در کتاب [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]] تاريخ مرگ آوى را 422ق گفته است. برخى از محققان هم سال مرگ او را 432ق دانستهاند. مثلاً[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقا بزرگ طهرانى]] در «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» همین تاريخ را برای مرگ او ذكر كرده است. مدرک ى كه اينان بر آن استناد كردهاند، روايتى است كه یکى از شاگردان آوى، موسوم به عبدالرحمان مفيد نيشابورى در سال 432ق از ابوسعد نقل كرده است. این روايت را مرحوم [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدّث نورى]] در فايده سوم از خاتمه [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] آورده است. | درباره تاريخ مرگ او میان مورّخان و محقّقان، اختلاف وجود دارد و محققانى چون [[زرکلی، خیرالدین|خيرالدّين زركلى]]، عمررضا كحّاله و بروكلمان تاريخ مرگ او را 421ق نگاشتهاند. حاجى خليفه در کتاب [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]] تاريخ مرگ آوى را 422ق گفته است. برخى از محققان هم سال مرگ او را 432ق دانستهاند. مثلاً[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقا بزرگ طهرانى]] در «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» همین تاريخ را برای مرگ او ذكر كرده است. مدرک ى كه اينان بر آن استناد كردهاند، روايتى است كه یکى از شاگردان آوى، موسوم به عبدالرحمان مفيد نيشابورى در سال 432ق از ابوسعد نقل كرده است. این روايت را مرحوم [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدّث نورى]] در فايده سوم از خاتمه [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] آورده است. | ||
از روايت [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] چنين برمىآيد كه ابوسعد در سال 432ق زنده بوده امّا اينكه در چه تاريخى وفات يافته، دقيقا دانسته نيست. | از روايت [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] چنين برمىآيد كه ابوسعد در سال 432ق زنده بوده امّا اينكه در چه تاريخى وفات يافته، دقيقا دانسته نيست. | ||
منابع دست یکم درباره استادان او چيزى ننوشتهاند. امّا آوى در نوشتههاى خود از افرادى نام برده است. مثلاًوى از [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] (160-255ق) فراوان نقل كرده و او را به لقب مشهورش، ابوعثمان ياد كرده است. آوى همچنين گفتههاى عباس بن عبدالمطلب را از احمد بن طيفور ابىطاهر مروزى (240-280 ق) در کتاب المنثور و المنظوم نقل كرده است. در نثر الدرّ آوى، عبارت «حدثنى الصّاحب» فراوان به چشم مىآيد كه مقصود همان صاحب بن عبّاد (326-385ق) است. | منابع دست یکم درباره استادان او چيزى ننوشتهاند. امّا آوى در نوشتههاى خود از افرادى نام برده است. مثلاًوى از [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] (160-255ق) فراوان نقل كرده و او را به لقب مشهورش، ابوعثمان ياد كرده است. آوى همچنين گفتههاى عباس بن عبدالمطلب را از احمد بن طيفور ابىطاهر مروزى (240-280 ق) در کتاب المنثور و المنظوم نقل كرده است. در نثر الدرّ آوى، عبارت «حدثنى الصّاحب» فراوان به چشم مىآيد كه مقصود همان صاحب بن عبّاد (326-385ق) است. | ||
ابوالعباس مبرّد و سيّد ابوجعفر علوى، صاحب کتاب «مواسم الادب»، نيز كسانى هستند كه آوى از آنها نقل كرده است. شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] نيز روايت ابوسعد آوى از [[شيخ صدوق]] را نقل كرده است. | ابوالعباس مبرّد و سيّد ابوجعفر علوى، صاحب کتاب «مواسم الادب»، نيز كسانى هستند كه آوى از آنها نقل كرده است. شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] نيز روايت ابوسعد آوى از [[شيخ صدوق]] را نقل كرده است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
تنها کتاب باقى مانده از او «[[نثر الدر في المحاضرات|نثر الدّرّ]] است كه در آغاز «نزهة الادب» نام داشته كه گویا بسيار مفصلتر از نثر الدر بوده و نثر الدر خلاصه آن کتاب است كه توسط خود آبى تهيه گرديده است. | تنها کتاب باقى مانده از او «[[نثر الدر في المحاضرات|نثر الدّرّ]] است كه در آغاز «نزهة الادب» نام داشته كه گویا بسيار مفصلتر از نثر الدر بوده و نثر الدر خلاصه آن کتاب است كه توسط خود آبى تهيه گرديده است. | ||
دو کتاب ديگر با عناوین «تاريخ رى» و «الانس و العُرس» نيز به وى منسوب است. از اولى فقط ياقوت در معجم الادباء صفحاتى را نقل كرده و دومى نيز معلوم نيست ازآن وى باشد. | دو کتاب ديگر با عناوین «تاريخ رى» و «الانس و العُرس» نيز به وى منسوب است. از اولى فقط ياقوت در معجم الادباء صفحاتى را نقل كرده و دومى نيز معلوم نيست ازآن وى باشد. | ||
آوى شعر هم مىسروده؛ هرچند ديوان شعر جداگانهاى از وى در دست نيست و تنها چندين بيت از او در منابع مختلف پراكنده است كه بيشتر در لطيفهسرايى است. شعر وى بيشتر به هزل و مطايبت گرايش دارد. | آوى شعر هم مىسروده؛ هرچند ديوان شعر جداگانهاى از وى در دست نيست و تنها چندين بيت از او در منابع مختلف پراكنده است كه بيشتر در لطيفهسرايى است. شعر وى بيشتر به هزل و مطايبت گرايش دارد. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[نثر الدر في المحاضرات]] | [[نثر الدر في المحاضرات]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مورّخان]] | [[رده:مورّخان]] |