الكفاية في الطب
| نام کتاب | الکفایة في الطب |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب الکفایة في الطب
کفایه الطبیب، فیما صح لدی من التجاریب |
| پدیدآورندگان | قطایه، سلمان (محقق)
ابن رضوان، علی بن رضوان (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | R 128/3 /الف2ک7 |
| موضوع | پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14
پزشکی اسلامی |
| ناشر | دار الرشيد للنشر |
| مکان نشر | بغداد - عراق |
| سال نشر | 1981 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12616AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«الكفاية فى الطب» يا «كفاية الطبيب فيما صح لدىّ من التجاريب» منسوب به على بن رضوان بن على بن جعفر (376-460ق) است. البته ابن اصيبعه اسم اين كتاب را در فهرست نگاشته‌هاى او نقل نكرده است؛ ولى از آنجا كه بعضى ديگر از آثار ابن رضوان هم در اين فهرست نقل نشده، عدم ذكر نام اين كتاب در عيون الأنباء چندان مشكل‌ساز نخواهد شد. به هر حال چه اين اثر از ابن رضوان باشد و يا از تأليفات شخص ديگرى، نگاشته‌اى سودمند براى پژوهش‌گران طب سنتى است.
ساختار:
«كفاية الطب» مشتمل بر يك مقدمه تحقيقى به قلم محقق كتاب و متن اثر است كه داراى تبويب و فصل‌بندى خاصى نيست، بلكه گويا مجموعه‌اى از مقالات است. مؤلف در مقاله اول بعد از بيان كلياتى در درمان بيمارى‌ها به بيان معالجه اعضاى بدن پرداخته است. همچنين از اقسام داروها و نيز خواص و كيفيت عمل آن‌ها در درمان بيمارى‌ها سخن مى‌گويد. در مقالات ديگر كتاب نيز به ترتيب درباره نبض و دلائل و انواع آن، نفس، تفسره، دلائل نفث و براز سخن رفته است.
گزارش محتوا:
كتاب با مقدمه تحقيقى نسبتاً مفصلى آغاز شده است. در اين بخش از كتاب مطالبى درباره آثار نويسنده، كتاب مورد بحث، منابع آن، سيره نويسنده و مؤلف در نگارش مطالب پزشكى اين اثر بيشتر بر تجربيات خود تكيه دارد تا نقل اقوال ديگران. البته وى در بخش ادويه‌شناسى از سه كتاب: «حلية البرء» تأليف جالينوس، «الادوية المفردة» تأليف جالينوس، و «الادوية المفردة» تأليف ديسيقوريدس بهره‌مند شده است، ولى با اين حال در اين بخش هم تنها به نقل اقوال اكتفا نمى‌كند، بلكه بيشتر آنچه را كه مى‌نويسد، تحقيقات و تجربيات خود اوست.
نويسنده در بخش‌هاى بعدى اين نگاشته، تنها به تحقيقات خود بسنده كرده و سخنى از ديگران نقل نكرده است. علاوه بر تحقيقات و تجربيات مؤلف كه خود حائز اهميت است، نحوه بيان مطالب در اين نگاشته خالى از پيچيدگى و اغلاق است. مثلاً در مبحث نبض كه به قول ابن سينا مبحثى نظرى و مشكل است، عبارت مؤلف بسيار واضح و قابل فهم و در عين حال مختصر و دقيق است.
وضعيت كتاب:
اين كتاب براى اولين بار بر اساس نسخه‌اى خطى كه در كتابخانه غوطاى آلمان وجود داشته و به همت دكتر سلمان قطايه به سال 1979م تحقيق شده است.
محقق كتاب در ابتداى اثر مقدمه‌اى مفصل درباره زندگى و آثار مؤلف و نيز شيوه بحث مؤلف در اين كتاب نوشته است. در پايان كتاب نيز فهرست‌هايى را به اسماء ادويه گياهى، داروهاى مركب، اوزان و مقاييس عربى، داروهاى حيوانى، داروهاى معدنى، غذاها و مصطلحات طبى اختصاص داده است. وى در اين فهرست‌ها علاوه بر ذكر اين موارد، معادل لاتين و گاه فرانسوى اصطلاحات كتاب را ذكر كرده است. فهرست مطالب كتاب نيز در انتهاى اثر آمده است.
كتاب فاقد پاورقى است.
منابع مقاله:
مقدمه محقق و متن كتاب
پیوندها