دروس تمهیدية في الفقه الاستدلالي علی المذهب الجعفري
| نام کتاب | دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ایروانی، باقر (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 183/5 /الف9د4 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 14 |
| ناشر | موسسة الفقه، للطباعة والنشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1427 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE607AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
"دروس تمهيدية في الفقه الاستدلالي" نگارش اين كتاب كه دربردارنده يك دوره كامل فقه اماميه به شيوه آموزشى براى طلاب علوم دينى است، توسط جناب استاد آقاى محمد باقر ايروانى (1328-) در سال 1417 ه-.ق. به اتمام رسيده است.
در نگارش اين كتاب دو ويژگى مدنظر بوده يكى جامعيت كه همه ابواب فقه را دربرگيرد. و دوم سادگى بيان و دور بودن از الفاظ پيچيده و مغلق.
نويسنده به درستى دريافته كه استوارى متون درسى، نه در سختى عبارت، بلكه در استوارى محتواى آن است.
او در هر مبحث كوشيده تا ميان فتاوى و مستند آن فرق روشنى ارائه كند. در ابتداى هر بحث ادعاها و گزاره‌هاى مورد نظر خود را بيان مى‌كند؛ سپس در تك‌تك آن دعاوى، به بيان دليل‌ها و مستند آنها مى‌پردازد و اين كار را با تعيين شماره و رقم انجام مى‌دهد كه هم استاد و هم دانش‌پژوه به راحتى مى‌تواند تك‌تك دعاوى را فراگيرد؛ همچنين در برابر هر ادعا دليل آن ذكر مى‌شود.
انگيزه تأليف
مؤلف در مقدمه توضيحاتى درباره اشكالات متون درسى حوزه ارائه مى‌كند و بر آن است كه اين اشكالات را برطرف كند و طرح جديدى براى آموزش مهم‌ترين درس حوزه‌هاى علميه ارائه نمايد.
البته متذكر مى‌شوند كه اين كتاب را پس از مقدارى آشنايى با متون و اصطلاحات فقه بايد مطالعه و تدريس كرد.
ساختار
كتاب در 3 بخش كلى ارائه شده است: 1- عبادات 2- عقود و ايقاعات 3- احكام.
در هر بخش ابواب مختلف فقهى ارائه شده و در هر باب اصطلاحات مهم آن به ترتيب كتاب‌هاى مشهور فقهى چينش مى‌شود. در تقسيم‌بندى ابواب فقهى او تابع علامه حلى بوده است؛ البته تقسيم‌بندى ايشان را كامل نمى‌داند و به اصلاح نواقص آن مى‌پردازد.
اين كتاب به شيوه آموزشى و به طرز كلاسيك براى آموزش طلاب ارائه مى‌گردد ولى از استدلال‌هاى فقهى نيز بى‌بهره نمى‌باشد.
گزارش محتوا
پيش از كتاب «طهارت» كه به عنوان اولين كتاب فقهى شناخته مى‌شود، دو بحث مطرح مى‌شود:1- شرايط تكليف، 2- مباحث اجتهاد و تقليد. در اين بحث مقدماتى 3 شرط اساسى را براى بلوغ بيان مى‌شود: 1- عقل. 2- قدرت انجام تكليف. 3- مسلمان بودن.
مؤلف اين شرط را خلاف قول مشهور مى‌داند. پس از آن علامات و نشانه‌هاى بلوغ بيان مى‌گردد.
پس از اين مقدمه، 6 باب فقهى را كه قصد قربت در آن شرط است و به عبادات شناخته مى‌شوند در جلد اول مطرح مى‌شود: 1- طهارت 2- صلات 3- صوم 4- زكات 5- خمس 6- حج.
در جلد دوم مباحث عقود و ايقاعات را به ترتيب زير ارائه مى‌كند:
1- البيع 2- الإجارة 3- المزارعة 4- المساقاة 5- الشركة 6- الضمان 7- الحوالة و الكفالة 8- الصلح 9- الوكالة 10- المضاربة 11- القرض 12- الرهن 13- الهبة 14- الوديعة 15- العارية 16- السبق الرماية 17- النكاح
در جلد سوم تحت عنوان الاحكام به بحث درباره اين ابواب پرداخته است:
1- القضاء 2- الشهادات 3- الإقرار 4- اللقطة 5- الأطعمة و الأشربة 6- الصيد و الذباحه 7- الأنفال و المشتركات 8- الإرث 9- الحدود 10- القصاص 11- الديات.
مؤلف محترم در ابتداى هر كتاب فقهى موضوعات اساسى آن را بيان مى‌كند و بدون اين‌كه خود را درگير مباحث بسيار ريز و فرعى و اقوال مختلف كند به توضيح مطالب مى‌پردازد.
اين كتاب چون به عنوان جايگزين كتاب درسى حوزه علميه يعنى "البهجة المرضية في شرح اللمعة الدمشقية" نگاشته شده است، از طرح آراى فقيهان پرهيز مى‌جويد و ذهن دانش‌پژوه نوآموز را در عرصه اختلافات فقهى خسته و رنجور نمى‌كند.
نويسنده در بسيارى از جاها به آراى خلاف مشهور گرايش يافته و اين جسارت را داشته است كه مخالفت خود را بازگو كند.
به عنوان نمونه در شرايط مرجع تقليد مى‌نويسند: مشهور شرايط بلوغ، ايمان، عدالت، مرد بودن، طهارت مولد و زنده بودن را در مرجعيت شرط مى‌دانند؛ ولى پس از آن به نقد و ردّ برخى از آنها مى‌پردازد.
او تلاش كرده هيچ حكم فقهى بدون استدلال رها نشود و از استدلال‌هاى فقهى كه دستاوردهاى فقهى فقهاى متأخر و معاصر است بهره گرفته شده است.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور