جامع الفتاوی
| نام کتاب | جامع الفتاوی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | عمره مفرده مطابق با فتاوای ده تن از مراجع عظام تقلید |
| پدیدآورندگان | موسوی شاهرودی، مرتضی (گردآورنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 188/92 /م8ج2 |
| موضوع | حج عمره - رساله عملیه
فتواهای شیعه - قرن 14 فقه جعفری - رساله عملیه |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE534AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
جامع الفتاوى، مطابق با فتاواى ده تن از مراجع عظام تقليد، اثر سيّد مرتضى موسوى شاهرودى است كه در آن، نظرات و فتاواى ده نفر از مراجع بزرگوار تقليد (امام خمینى و حضرات آيات: خوئى، گلپايگانى، بهجت، تبریزى، سیستانى، صافى، فاضل لنکرانى، خامنه‌اى ومکارم) را تحقيق و تنظيم كرده است.
ساختار
كتاب حاضر، از مقدمه محقق و متن اصلى (شامل 8 فصل) تشكيل شده است. روش نويسنده در اين كتاب، پژوهش فقهى غير استدلالى است و از ذكر ادله احكام خوددارى ورزيده و احتياطات واجب را حذف كرده و فقط فتاوا را آورده است؛ جز در موارد اندكى كه فتوايى وجود نداشته و احتياطات ذكر شده است.
در اين اثر، همه مسائل مرتبط با عمره بيان شده و در مجموع به تعداد 513 مسئله و استفتاى شرعى پاسخ داده شده است.
گزارش محتوا
درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است:
- محقق در مقدمه‌اش كه آن را در تاريخ نيمه شعبان 1426 نوشته، با يادآورى كثرت مسائل حجّ و اختلافاتى كه در بين مراجع وجود دارد، چند نكته را مطرح كرده است: «... با مطالعه دقيق مناسك حج سرانجام به اين نتيجه رسيديم كه اگر بتوانيم احتياطات را از مناسك جدا كنيم و تنها فتاوى را در اختيار قرار دهيم، كه با اين كار شايد بيش از نيمى از راه را پيموده باشيم... با استعانت از خداوند، چند نفر از فضلا را دعوت به همكارى نمودم، آنها نيز با داشتن مشاغل زياد درسى، بذل محبّت كرده، آماد همكارى شدند كه بدين وسيله با ذكر نام آنها از همه اين عزيزان تقدير و تشكر مى‌نمايم:
- حجج اسلام آقايان مسيح‌الله آصفى، قديرعلى شمس، محمد عسكرى و رضا محققيان... در اين اثر، احتياط واجب با توجّه به اينكه قابل رجوع به فتواى فالأعلم است، جمع‌آورى شده و فتواى مشهور بين اين ده مرجع ذكر شده است؛ زيرا يا فتوا در مسئله دارند يا احتياطى كه قابل رجوع به فتوى است. بنابراين، مقلدين مراجع فوق‌الذكر مى‌توانند به متن اين جزوه با ملاحظه پاورقى عمل نمايند يا از جهت اينكه فتواى مرجع تقليد آنان است و يا از اين جهت كه مرجع تقليد آنان در مسئله فتوا ندارد و احتياط كرده و متن موجود، فتواى مرجعى است كه مقلّد آنان مى‌تواند به آن عمل نمايد... [۱].
- در مورد نگاه كردن در آينه كه يكى از محرمات احرام است، چنين آمده است: نگاه كردن در آينه، به جهت زينت، حرام است و به غير اين جهت اشكال ندارد و در اين حكم تفاوتى ميان زن و مرد نيست. نگاه كردن به آب صاف و اجسام صيقلى كه خاصيت آينه را دارد، اشكال ندارد. تفاوت فتاوا در اين مسئله به اين قرار است:
- آيت‌الله گلپايگانى و آيت‌الله صافى: نظر در آينه مطلقاً جايز نيست، چه به قصد زينت باشد و چه نباشد.
- آيت‌الله سيستانى: نگاه به اجسام صيقلى كه خاصيت آينه را دارد، مثل نگاه در آينه است.
- آيت‌الله خامنه‌اى: به قصد زينت جايز نيست [۲].
- ازدواج در حال احرام جايز نيست؛ خواه خودش صيغه عقد را بخواند يا به ديگرى وكالت دهد، خواه عقد دائم باشد يا موقت و در اين حال اگر عقد بخواند عقد او باطل است. همچنين است اگر محرم براى ديگرى صيغه عقد بخواند، گرچه او محرم نباشد. اگر زنى را در حال احرام براى خود عقد كند، با علم به مُحرم بودن، آن زن بر او حرام ابدى مى‌شود [۳].
- مراعات موالات عرفيه در طواف لازم است؛ يعنى بايد هفت دور آن، پشت سر هم آورده شود و در بين آن به‌قدرى فاصله نشود كه از صورت يك طواف خارج گردد. تفاوت فتاوا در اين مسئله به اين قرار است: آيت‌الله مكارم و آيت‌الله فاضل: اين شرط در طواف مستحب لازم نيست [۴].
- از واجبات عمره، نماز طواف است. واجب است بعد از تمام شدن طواف عمره دو ركعت نماز طواف، مانند نماز صبح بخواند. در اين نماز، سوره خاصى واجب نيست، گرچه مستحب است در ركعت اول بعد از حمد، سوره توحيد («قُلْ هُوَ الله أَحَدٌ») و در ركعت دوم، سوره «قُلْ يا أَيُّهَا اَلْكافِرُونَ» بخواند. نماز طواف را مى‌توان مثل نماز صبح، بلند يا مثل نماز ظهر، آهسته خواند [۵].
- از واجبات عمره مفرده طواف نساء و نماز آن است. چگونگى طواف نساء و نماز آن و احكام و شرايط آنها مانند طواف عمره و نماز آن است، ولى بايد به نيت طواف نساء و نماز آن، به‌جا آورده شود. طواف نساء را در عمره مفرده بايد بعد از تقصير و يا سرتراشيدن به‌جا آورد و اگر به جهت فراموشى و يا به هر دليل ديگرى آن را مقدم كرد بايد بعد از تقصير يا سرتراشيدن آن را اعاده كند و اگر خودش نمى‌تواند آن را انجام دهد، مثل اينكه به وطن برگشته، بايد براى طواف نائب بگيرد. تفاوت فتاوا در اين مسئله به اين قرار است: آيت‌الله بهجت: در صورت ضرورت يا نسيان و يا جهل، اعاده طواف لازم نيست [۶].
- هرچند محقق محترم، احتياطات واجب را حذف كرده، ولى در هر مسئله‌اى كه فتوايى در مورد آن نبوده، احتياطهاى مربوط به آن را در پايان كتاب به‌صورت جداگانه آورده است [۷].
وضعيت كتاب
در آغاز اين كتاب، فهرست تفصيلى مطالب آمده، ولى متأسفانه فهرست منابع و فهرست‌هاى فنى تنظيم نشده است.
كتاب حاضر، مستند است و محقق محترم توضيحات و ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى آورده است.
محقق، تصاويرى از نسخه خطى تأييديه دفاتر حضرات آيات تبريزى، سيستانى، صافى گلپايگانى، فاضل لنكرانى، خوئى و همچنين دست‌نوشته تأييديه آيت‌الله مكارم شيرازى را در آغاز اين اثر آورده است [۸]. او همچنين براى تسهيل امر آموزش، از شكل نيز استفاده كرده است [۹].
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.