كتاب فتوح الغيب
| نام کتاب | کتاب فتوح الغیب |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب فتوح الغیب |
| پدیدآورندگان | درویش، عبدالعلیم محمد (محقق)
عبدالقادر جیلانی، عبدالقادر بن ابی‌صالح (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 282/7 /ع2ف2 |
| موضوع | اخلاق عرفانی
عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دار الهادي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1428 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14874AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«فتوح الغيب»، به زبان عربى، اثرى ارزش‌مند در زمينه عرفان عملى است كه توسط شيخ عبدالقادر گيلانى به رشته‌ى تحرير درآمده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و 78 مقاله است.
گزارش محتوا
در اين رساله، در باره‌ى موت معنوى، فناى از خلق، تقرب به خداوند متعال، كشف و مشاهده، نفس و احوال آن، تسليم در برابر اوامر الهى، خوف و رجاء، توكل و مقامات آن، كيفيت وصول به حق تعالى به‌واسطه‌ى مرشد، نهى از شكوى، احوال مريد، ورع، مذمت حسد و امر به ترك آن، نعمت و ابتلاء، مذمت نوم، ترك حظوظ، عدم منازعه در باره قدر الهى، بدايت و نهايت، محبت و محبوب، معرفت، امر به دعا و نهى از ترك آن، جهادِ با نفس و اهل مجاهده و محاسبه بحث مى‌شود و در تكمله آن، وصاياى شيخ عبدالقادر نسبت به اولادش بيان مى‌گردد؛ وصايايى از قبيل اينكه همواره تقواى الهى را پيشه خود سازند و از احدى غير از حق تعالى خوف نداشته باشند و بر كسى و چيزى غير از ذات مقدس الهى تكيه نكنند.
نمونه‌هايى از مطالب مطرح شده در پاره‌اى از مقالات كتاب:
1. هر مؤمنى در احوال خويش، ناگزير از سه چيز است: امرى كه آن را امتثال نمايد؛ نهى‌اى كه از آن اجتناب كند و قدرى كه به آن راضى شود.
2. هر گاه بنده به بليه‌اى دچار شود، نخست، به خويش تكيه مى‌كند؛ اگر خلاصى نيافت، از كسانى همچون سلاطين و صاحب‌منصبان و دنياداران و... يارى مى‌جويد؛ اگر رهايى نيافت، با دعا و زارى و ثنا، به پروردگار خويش رجوع مى‌كند. وى تا زمانى كه خود بتواند گرفتاريش را رفع كند، به خلق مراجعه نمى‌كند و تا زمانى كه خلق را ياور خود بيابد، به خالق رجوع نمى‌نمايد.
آن‌گاه اگر در نزد خالق نصرتى نيابد، خود را در پيش روى او مى‌افكند و پيوسته با بيم و اميد، درخواست و تضرع و زارى مى‌كند، سپس خالق دعاى وى را اجابت نمى‌كند تا از همه اسباب بريده شود... تا جايى كه جز فعل حق را نبيند و موحدى داراى يقين گردد...
3. اهل مجاهده را ده خصلت بايد كه اگر استوارش دارند، به مراتب عالى دست مى‌يابند: سوگند نخوردن به خدا، خواه راست و خواه دروغ؛ اجتناب از دروغ، خواه شوخى و خواه جدى؛ اجتناب از خلف وعده؛ اجتناب از لعنت كردن هر كسى؛ اجتناب از نفرين نمودن هر كسى، حتى كسى كه به وى ستم كرده و...
نمونه‌اى از وصاياى شيخ به فرزندان خويش:
وصيت به فرزندش، عبدالوهاب: بر تو باد تقواى الهى، از هيچ‌كس جز خدا نترس، به هيچ‌كس جز خدا اميدوار مباش، همه حوائج را به خدا واگذار و جز بر او تكيه مكن و...
لازم به ذكر است كه در تتمه‌ى اين رساله، قصيده‌ى عينيه شيخ و ساير قصايد منسوب به وى آورده شده است تا براى طالبان معارف عرفانى مفيد واقع گردد
وضعيت كتاب
كتاب، توسط عبدالعليم محمد الدرويش، تحقيق و تصحيح شده است. وى، در مقدمه، از عملياتى كه بر روى كتاب انجام داده و نسخه‌هاى خطى و چاپى كتاب و شرح حال مؤلف و شرح حال شيخ الاسلام ابن تيميه ، سخن گفته است و نيز مقاله‌اى را در باره شيخ عبدالقادر، به قلم استاد ابوالحسن على حسنى ندوى، در همان مقدمه درج نموده است.
ايشان، آيات قرآنى و احاديث شريف نبوى و آثار صحابه و تابعين را كه در متن مورد اشاره و استناد واقع شده، تخريج نموده و همراه با برخى از فوايد برگرفته از كتب بعضى از بزرگان، در پاورقى‌ها ثبت كرده است.
تعليقات شيخ الاسلام ابن تيميه نيز در پاورقى‌ها درج گرديده است.
فهرست موضوعات كتاب و اصدارات جديد در آخر كتاب ذكر شده است.