تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی
| نام کتاب | تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ایازی، محمدعلی (مقدمه نویس و مصحح)
خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (نويسنده) معرفت، محمدهادی (ناظر) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DSR 1574/5 /ق4ت7 |
| موضوع | تاویل - جنبههای مذهبی - اسلام
تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ تفاسیر عرفانی تفسیر - فن خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 - معلومات - قرآن - نقد و تفسیر خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 - نظریه درباره تفسیر خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 - نظریه درباره قرآن |
| ناشر | موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينی (ره)، موسسه چاپ و نشر عروج |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11538AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«تفسير قرآن مجيد برگرفته از آثار امام خمينى(ره)»، اثر محمدعلى ايازى مى‌باشد كه نويسنده در آن، مجموعه‌اى از آثار، دست‌نوشته‌ها و سخنان امام خمينى(ره) را از ميان ده‌ها كتاب، رساله، سخنرانى و تقرير كه به مناسبت از آيه‌اى صحبت نموده يا آن را تفسير كرده و يا با استناد و استشهاد به آيات، موضوعى را مورد بررسى قرار داده، گردآورده است (مقدمه، ص 21).
كتاب، به زبان فارسى و در سال 1383ش، نوشته شده است.
ساختار
كتاب، با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز و مطالب در پنج جلد، تنظيم شده است.
سبك طرح مباحث در آثار تفسيرى يك‌سان نيست. برخى از مباحث به‌صورت موضوعى آمده و برخى به‌صورت استناد و استشهاد و برخى در تحليل آيه و ذكر احتمالات گوناگون و اقوال در آيه مى‌باشد. بخش اخير بيشتر نسبت به كتاب‌هاى فقهى صادق است كه آن‌ها از عربى به فارسى ترجمه شده و آنچه در مباحث فقهى عرضه شده، مانند برخى مباحث عرفانى مانند «مصباح الهداية»، ترجمه نوشته‌هاى امام است (همان، ص 24).
مطالب امام(ره) در تفسير آيات، به‌طور عمده با چهار جهت‌گيرى متناسب با آثار ايشان، تفسير شده است. اين چهار جهت يا از قبيل عرفانيات است يا فقهيات، يا از قبيل مباحث فلسفى است كه بيشتر از تقريرات فلسفه گزيده شده و يا مباحث سياسى و اجتماعى است كه به‌طور عمده از كتاب «صحيفه امام» انتخاب شده است. فهرست اين آثار و مشخصات هركدام، به هنگام معرفى آثار و در فهرست منابع، در پايان جلد پنجم آمده است (همان).
اثر پيش روى، نمونه‌اى است از ده‌ها اثر پژوهشى كه توسط نويسندگان و پژوهشگران محترم در مباحث مختلف با فراخوان و نظارت و پيگيرى‌هاى «ستاد شناخت و ترويج انديشه‌هاى امام خمينى(ره)» به انجام رسيده است (مقدمه مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ص 19).
گزارش محتوا
در مقدمات، به اهميت كتاب و نكاتى پيرامون آن، اشاره گرديده است.
مفسرين هركدام با جهت‌گيرى و ديدگاه خاصى به قرآن روى آورده و همين ديدگاه‌هاى گوناگون آنان موجب شده تا تفاسير قرآن نيز بر اساس روش‌ها و گرايش‌هاى تفسيرى، چندگانه و گوناگون تلقى شوند. بدين جهت نويسنده، معتقد است شناخت هر تفسيرى و از آن جمله تفسير حاضر، در گرو شناخت روش‌هاى تفسيرى و شناخت روش‌ها، در گرو شناخت شخصيت مفسر، دانش و گرايشات فكرى و اعتقادى و مبانى تفسير و تأيل‌پژوهى اوست (مقدمه، ص 21).
ازاين‌رو به نظر وى، در آغاز ارائه آثار گردآورى‌شده امام(ره)، بايسته بود كه چنين پژوهشى انجام گيرد و بر پايه اين، دانش و تجربيات متراكم اين رشته در ابعاد مختلف آن، بحث و بررسى شود، لذا مقدمه و جلد اول كتاب، با چنين هدف و انگيزه‌اى نگارش يافته است (مقدمه، ص 22).
در سرآغاز اين مقدمه، از زندگى‌نامه و موقعيت فرهنگى و اجتماعى و پژوهش‌هاى علمى و آثار و تأليفات امام(ره)، شروع گرديده و در نوبتى پسين، از جايگاه قرآن در انديشه و نگرش و مباحث علوم قرآن، به‌ويژه در امورى بنيادى، چون اهداف و مقاصد، جامعيت، صيانت و اعجاز و زبان قرآن، سخن گفته شده و سپس در انديشه‌هاى كلى ايشان در حوزه تفسير و به‌ويژه تفسير عرفانى در فصل سوم توضيح داده شده و در فصل چهارم، از شيوه طرح و تنظيم مباحث تفسيرى و روش استنباط و استخراج معانى از نگاه ايشان كنكاش شده و گرايش‌هاى اجتماعى، كلامى، فلسفى، هدايتى و فقهى معرفى گرديده است (همان).
فصل پنجم اين مقدمه اختصاص به شناخت مبانى تفسير اين آثار دارد و در اين زمينه، كشف مبانى مد نظر بوده است كه به‌عنوان مفروضات و اصول مسلم تفسيرى ايشان تلقى مى‌گردد و از همين منظر، مورد مداقه واقع شده است (همان).
بخش بزرگى از مباحث تفسيرپژوهى امام(ره) را پژوهش‌هاى تأويل‌گرايانه در مكتب عرفانى و جايگاه آن در تفسير و بررسى‌هاى موضوعى تشكيل مى‌دهد. اين بخش به دليل اهميت، گستردگى، پيچيدگى و حساسيت‌هاى خاص اين دانش و چند و چون‌هايى كه در ميان دانشوران انجام شده، بيشتر مورد توجه قرار گرفته و از آنجا كه در پژوهش‌هاى پيشين كمتر تحليل و بررسى شده‌اند، به گستردگى و ترتيب مقدمات و توضيح واژگان و سير تطور انديشه و آشنايى با نام‌آوران اين گرايش و عوامل پيدايش و نسبت ميان تفسير و تأويل و مبانى و روش‌ها و شبهات و اشكالات تأويل، پژوهش ويژه اختصاص يافته است (همان).
ازهمين‌رو مباحث اين بخش، در پنج فصل تنظيم شده است. در فصل اول اين بخش كه فصل ششم مقدمه را تشكيل مى‌دهد، مباحث مقدماتى واژه‌شناسى و تاريخى و تطبيقى بحث شده و در فصل هفتم، سير تطور و تحول در تأويلات عرفانى و طبقات تأويل‌گران اين گرايش از آغاز تا امام خمينى(ره) بازگو شده است. در فصل هشتم، ويژگى‌هاى تأيل عرفانى امام همراه با ويژگى‌هاى تأويل عرفانى آمده و در فصل نهم، مسائل بنيادى در تأويلات عرفانى امام و مبانى عرفا در تطبيق با نظر ايشان، بازگو شده است. در فصل آخر، به امورى اشاره گرديده كه به فهم تأويل عارفان، به‌ويژه در تأويلات امام خمينى كمك مى‌كند و به‌عنوان رهيافت تأويل عرفانى تلقى مى‌گردد (همان).
فهرست مجموعه اين مباحث نشان مى‌دهد كه چگونه همانند هر تفسيرپژوهى در اينجا در جهت توضيح و تحليل و فهم اين مجموعه از آيات گردآورى‌شده، تحقيق شده و هر آنچه كه مى‌توانسته در تبيين انديشه قرآنى امام(ره) كمك كند، كاوش شده است؛ هرچند كه در بخش‌هايى به نظر مى‌رسد كه به عنوان‌هاى مختلف بازگو شده، اما از جنبه‌هاى گوناگونى چون بررسى با زاويه‌هاى مختلف، تأكيد و استشهاد آمده است (همان، ص 23).
چهار جلد ديگر اين مجموعه، اختصاص به متن آثار تفسيرى قرآنى امام(ره) داشته كه به ترتيب مصحف، از سوره «حمد» تا سوره «الناس» تنظيم شده است. اين آثار هرچند به‌صورت محدود در آغاز در مجله بينات به‌طور تدريجى چاپ و نشر شده و پس از آن در يك جلد با عنوان «تفسير و شواهد قرآنى» نشر يافته است، اما مجموعه حاضر، تنها آن آثار نيست و افزون بر اينكه از همان آثار انتخاب شده، همانند كتاب «آداب الصلاة» و «سر الصلاة» و كتاب‌هاى ديگر اخلاقى، عرفانى و كلامى، فرازهاى ديگرى نيز انتخاب شده است. همچنين كتاب‌هاى ديگر امام(ره) براى اولين بار مانند كتاب‌هاى فقهى و آيات الاحكام و تقريرات فلسفه ايشان، آثار تفسيرى برگزيده شده است (همان).
در تنظيم اين مجموعه كوشش شده آنچه حضرت امام(ره) پيرامون آيه‌اى از قرآن شرح، تفسير، استشهاد و اقتباس كرده كه بر آن فايده‌اى قرآنى مترتب بود، گردآورى شود و در ذيل آيه، همراه با ترجمه از سوى محقق، آورده شود (همان).
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد در ابتدا و فهرست آيات، احاديث و مأثورات عرفانى، اشخاص، كتاب‌ها، موضوعات و اماكن هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور