تغییر جنسیت از منظر فقه و حقوق
| تغییر جنسیت از منظر فقه و حقوق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کریمینیا، محمدمهدی (نويسنده) |
| ناشر | مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1389ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-5694-08-6 |
| موضوع | پزشکی - فتواها - تغییر جنسیت (فقه) - تغییر جنسیت (فقه) - مطالعات تطبیقی - مسایل مستحدثه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ت7ک4 198/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تغییر جنسیت از منظر فقه و حقوق، نوشته محمد مهدی کریمینیا (متولد 1344ش) در بررسی و تحلیل موضوع تغییر جنسیت و مسائل فقهی و حقوقی نوظهور پس از انجام عمل تغییر جنسیت از دیدگاه فقه اسلامی و حقوق است.
ساختار کتاب
ساختار این کتاب شامل مقدمه معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، پیشگفتار، مقدمه نویسنده، چهار بخش اصلی در ۱۹ فصل و ضمائم، سازماندهی شده است.
محتوای کتاب
در مقدمه معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و پیشگفتار مطالب مختصری پیرامون موضوع بحث و کتاب ذکر شده است[۱]. مقدمه نویسنده نیز به مباحث مقدماتی مربوط به بررسی فقهی- حقوقی تغییر جنسیت پرداخته است[۲].
بخش اول کتاب به تعاریف و کلیات اختصاص یافته است[۳].
در فصل اول، پس از تعریف لغوی، تعریف پزشکی تغییر جنسیت به معنای تغییر یا تبدیل اعضای تناسلی و یا برعکس آن، اشاره میشوددر تعریف فقهی، تغییر جنسیت به تبدیل جنس فرد از زن به مرد یا مرد به زن تعریف میشود[۴]. فصل دوم تاریخچهای از تغییر جنسیت در ایران و کشورهای خارجی مانند انگلستان و آمریکا و مصر را ارائه میدهد[۵]. فصل سوم به تقسیم بندی اقسام تغییر جنسیت میپردازد، شامل تغییر جنسیت اختصاص یافته است[۶]. تغییر جنسیت در افراد سالم، خنثیها، افراد ممسوح، تراجنسیتیها، و همچنین در حیوانات و گیاهان از مباحث مطرح شده در این فصل است [۷]. فصل چهارم به اختلال تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) اختصاص یافته است. نویسنده در این فضل ضمن طرح مساله و اهمیت آن به موضوع هویت جنسی و تعریف آن پرداخته و به نقش هویت جنسی و گرایش جنسی و تفاوت میان آنها اشاره کرده است. در ادامه درباره میل جنسی کنترل و پاسخ به آن با تکیه بر آیات و روایات مطالبی ذکر کرده و در بحثی به علت شناسی پدیده تراجنسیتی و عوامل متعدد آن اعم از عوامل زیستی، عصبی و روانی شناسی پرداخته است[۸].موضوع تراجنسیتی از دیگر مباحث فصل است که در آن مفهوم تراجسیتی بیان شده و درباره واژه ترانس سکشوال سخن به میان آمده است. سپس ضمن اشاره به این خصوصیت در میان کودکان، نوجوانان، و بزرگسالان، چند علامت و نشانه این بیماری ذکر شده است[۹]. اقسام تراجنسیتی و میزان این بیماری باضافه راهکار درمان اختلال در هویت جنسی و...از دیگر مباحث فصل است[۱۰]. فصل پنجم، به اختلال هویت جنسی و دو جنسیها(خنثیها) پرداخته است[۱۱]. بررسی علت بروز دو جنسیتی باضافه بیان لغوی مفهوم خنثی با ذکر معنای مشهور و غیر مشهور آن و اشاره به تاریخچه خنثیها در جوامع به همراه مطالبی پیرامون مساله جنس سوم و ذکر نظرات و دیگاههای مختلف مشهور و غیر مشهور پیرامون آن و... بخش زیادی از مباحث تشکیل داده است[۱۲]. نویسنده در ادامه به اقسام خنثی پرداخته و آن را از نظر فقه اسلامی و پزشکی مورد بررسی قرار داده، سپس برای تعیین جنسیت و رفع ابهام جنسی در مورد دو جنسیتیها معیارهایی را ذکر کرده است[۱۳]. وی همچنین به مساله تعیین جسیت از منظر روایات و احکام ویژه خنثای مشکل اشاره کرده و برخی از احکام آنان را نظیر پوشش و نماز و ارث، ذکر کرده است. [۱۴] فصل ششم وضعیت تغییر جنسیت در حقوق ایران را بررسی کرده است، به ویژه دیدگاههای حقوقی و فتاوای امام خمینی (ره) در خصوص جواز تغییر جنسیت، همچنین مقررات پزشکی قانونی و اداری حقوقی جمهوری اسلامی ایران در مورد صدور شناسنامه جدید پس از تغییر جنسیت تشریح شده است[۱۵].
بخش دوم در ضمن چهار فصل جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت را مطرح کرده است. در فصل اول، جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در خنثی(دو جنسیتی) مطرح شده و نظر فقها پیرامون آن بیان گردیده [۱۶]و دیدگاه فقهای اهل سنت که اغلب مبنی بر حرمت تغییر جنسیت مگر در افراد خنثی است، ذکر شده است. همچنین به نظر برخی فقهای شیعه مبنی جواز تغییر جنسیت برای افراد خنثای با شرایط گفته شده، اشاره شده است[۱۷]. ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای مشکل[۱۸].به همراه ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای غیر مشکل،[۱۹] از مباحث این فصل است. فصل دوم بحث تغییر جنسیت به منظور کشف جنسیت را مطرح میکند و ضمن مطرح کردن مساله بطلان و حرمت تغییر جنسیت ظاهری از منظر فقهاء به انجام تکالیف بر اساس جنسیت واقعی و به این پرسش پاسخ میدهد که آیا عمل جراحی برای کشف جنسیت واقعی واجب است یا خیر؟ و در این راستا به سخنان فقهاء استناد کرده و علاوه بر اشاره به تکلیف شرعی قبل از عمل به جمع بندی وبیان نظریه گزیده شده پرداخته است[۲۰]. فصل سوم به جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در افراد سالم و تراجنسیتی در دو مبحث جداگانه پرداخته است. نویسنده جهت تمرکز بحث و پرهیز از پرکندگی اقوال و دلایل مساله جواز تغییر جنسیت افراد سالم را در ضمن بحث از تغییر جنسیت در افراد ترانس(تراجنسیتی) بیان کرده است. نویسنده ابتدا به دیدگاه امام خمینی(ره) در باره جواز تغییر جنسیت اشاره کرده[۲۱]. سپس دیدگاه موافقان تغییر جنسیت و دلایل آنان را که از سوی فقهای اسلامی بیان شده مطرح کرده و مورد بررسی و تحلیل قرار داده است[۲۲]. در ادامه ادله مخالفان تغییر جنسیت با ذکر نظرات فقهای اهل سنت و نظرات برخی فقیهان شیعه در حرمت تغییر جنسیت به دلیل حرمت تغییر خلق خدا، بیان شده[۲۳]. همچنین به دلایل دیگر مخالفان نظیر تشبّه مرد به زن، رواج همجنسبازی، از بین رفت اعضای اصلی و ایجاد نقص و...پرداخته شده است[۲۴]. فصل چهارم نیز به جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در حیوانات اختصاص دارد و به دیدگاه فقیهان شیعه و اهل سنت اشاره شده و ضمن تحلیل روایات اسلامی از دلایل جواز تغییر جنسیت حیوانات از منظر علمای شیعه سخن گفته شده است[۲۵].
بخش سوم: روابط زوجین پس از تغییر جنسیت است[۲۶].
فصل اول این بخش آثار حقوقی تغییر جنسیت بر مسائل خانواده را بررسی میکند. نویسنده ضمن اشاره به به مسائلی همچون بطلان ازدواج و سقوط نفقه در صورت تبدیل مرد به زن یا زن به مرد در اثر تغییر جنسیت از منظر فقهای اسلامی[۲۷] به جمعبندی و بیان نظریه مختار در این خصوص پرداخته است[۲۸]. فصل دوم و سوم به صورت تحلیلی به مسائل نفقه زوجه و مهریه پس از تغییر جنسیت میپردازند و حالاتی مانند تبدیل فرد خنثی به مرد یا زن و تأثیر آن بر بقای ازدواج و استمرار نفقه را تشریح میکند[۲۹]. فصل چهارم نیز به بررسی حکم عده پس از تغییر جنسیت زوجین اختصاص یافته است[۳۰].
بخش چهارم: روابط نسبی پس از تغییر جنسیت نسبت به اولاد را بررسی کرده است[۳۱]فصل اول تغییر جنسیت و متاثیر بر عناوین نسبی را به بحث گذاشته است[۳۲]. فصل دوم درباره تغییر جنسیت و مساله نفقه فرزندان و والدین است. نخست مساله نفقه فرزندان و تامین مخارج آنان پس از تغییر جنسیت بررسی شده و در ادامه به نفقه والدین پرداخته شده است.[۳۳]. و فصل سوم مسائل مربوط به ولایت و حضانت کودکان پس از تغییر جنسیت را پوشش میدهد. [۳۴] فصل چهارم نیز مجدداً به طور مفصل به احکام ارث میپردازد[۳۵].
علاوه بر خاتمه که در آن نتایج مباحث مطرح شده[۳۶] ضمائمی شامل گفتوگو با برخی بیماران اختلال هویت جنسی، گزارش تفصیلی از اولین تغییر جنسیت در ایران، گفتگو با اولین کسی که فتوای تغییر جنسیت را از امام خمینی(ره) دریافت کرد، فتاوی و دیدگاههای مراجع و فقیهان شیعه و ....در پایان کتاب آمده است[۳۷].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه معاونت پژوهشی، ص19-20؛ پیشگفتار، ص21- 23
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص25- 38
- ↑ ر.ک: متن، ص 39
- ↑ ر.ک: متن کتاب ص41- 47
- ↑ ر.ک: همان، ص 49- ۵6
- ↑ ر.ک: همان، ص۵۷
- ↑ ر.ک: همان، ص57- ۶۲
- ↑ ر.ک: همان، ص63- 71
- ↑ ر.ک: همان، ص72- 80
- ↑ ر.ک: همان، ص81- 95
- ↑ ر.ک: ر.ک: همان، ص۹۷
- ↑ ر.ک: همان، ص97- 114
- ↑ ر.ک: همان، ص115- 125
- ↑ ر.ک: همان، ص 125- 129
- ↑ ر.ک: همان، ص131- ۱۴۰
- ↑ ر.ک: همان، ص143- ۱۵۱
- ↑ ر.ک: همان، ص151- 164
- ↑ ر.ک: همان، ص165– 175
- ↑ ر.ک: همان، ص175- 186
- ↑ ر.ک: همان، ص187- 191
- ↑ ر.ک: همان، ص197- 203
- ↑ ر.ک: همان، ص203- 214
- ↑ ر.ک: همان، ص214- 232
- ↑ ر.ک: همان، ص232- 250
- ↑ ر.ک: همان، ص251- 255
- ↑ ر.ک: همان، ص۲5۷
- ↑ ر.ک: همان، ص259- 274
- ↑ ر.ک: همان، ص274- 280
- ↑ ر.ک: همان، ص281- 308
- ↑ ر.ک: همان، ص۳۰۹
- ↑ ر.ک: همان، ص۳۱۷
- ↑ ر.ک: همان، ص319- 326
- ↑ ر.ک: همان، ص328- 334
- ↑ ر.ک: همان، ص335- 343
- ↑ ر.ک: همان، ص345- 356
- ↑ ر.ک: همان، ص357- 369
- ↑ ر.ک: همان، ص۳۷۱ ، 373، 387، 393، 415
منابع مقاله
متن کتاب