ترجمه صحيفه سجاديه (بلاغی)
صحيفه کامله سجاديه، از آثار سخنور، مترجم و نویسنده معروف شیعه، سيد صدرالدين بلاغى مشهور به صدر بلاغى (1290-1373ش)، ترجمهای به نثر شیرین فارسی است که پیامهای عالی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه را ترسیم میکند. مترجم در اثر حاضر، متن کامل همه دعاها را نیز آورده است.
| ترجمه صحيفه سجاديه (بلاغی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بلاغی، صدرالدین (نويسنده) علی بن حسین (ع)، امام چهارم (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | ترجمه (بلاغی) |
| ناشر | دار الکتب الإسلامیة |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1381ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-440-276-6 |
| موضوع | دعاها |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1381 3041ص8ع 267/1 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- صدر بلاغى یادآور شده است:
- پس از آنكه به توفيق الهى و بر حسب خواهش جناب محمّد آخوندى كتاب شريف صحيفۀ كاملۀ سجّاديّه را به نثر فارسى ترجمه كردم، در نظر داشتم كه مقدّمهاى زيبندۀ آن كتاب ترتيب دهم ولى خوشبختانه در همين موقع مقدّمهاى كه به قلم علّامه سيّد محمّد مشكوة و استدراكهاى سودمند علّامۀ آيتالله سيّد شهابالدین حسينى مرعشى (يكى از اساتيد اجازۀ نگارنده) فراهم آمده بود، در دسترس من قرار گرفت كه قسمت اعظم مطالبى را كه من در نظر آورده بودم به احسن وجه پرورده و قسمتهاى حسّاس و مفيدى بر آن افزوده بود. ازاینرو براى اكمال فايده آن را با اندك تصرّفى به فارسى ترجمه كردم و در آغاز كتاب قرار دادم تا خوانندۀ صحيفۀ شريفه با بصیرت و معرفت بيشترى به لطايف روحى و حقايق الهى آن توجه نمايد.
- ترجمۀ صحیفه سجادیه بهمراتب از ترجمۀ نهجالبلاغه مشكلتر و دست مترجم در برابر آن بستهتر است، و از طرفى در اثر فقر زبان فارسى، منعکسکردن رقايق تعبيرات و دقايق نكات آن ممكن نيست و حال مترجم چنين كتابى درست مانند حال كاسب تنكمايهاى است كه بخواهد با ثروتمندان بزرگ و سرمايهداران عظيم، مبارزۀ اقتصادى و رقابت بازرگانى كند. گذشته از اينها هيچ يك از شاهكارهاى ادبى جهان مسخّر قلم مترجم نشده و نخواهد شد و ازاینرو پس از ترجمه، قسمت اعظم زيبايى و شكوه خود را از كف خواهد داد و... [۱].
- در پايان ترجمۀ سند صحيفه، آنجا كه سلسلۀ سند به دو شاخه قسمت مىشود، چون عبارت اصل مشتمل بر اصطلاحى فنّى بود كه در نظر غير اهلفن پيچيده مىنمود، براى آسانشدن مطلب، در نظم عبارت اندك تصرّفى شده ولى بههیچوجه چيزى از آن كاسته نشده است.
- ما در ترجمۀ صحيفه دو وظيفۀ خطير بر عهده داشتيم: يكى آنكه تاحدامکان ترجمه با متن برابر و مطابق باشد و کوچکترین انحرافى رخ ندهد و ديگر آنكه تا آنجا كه ممكن است عبارات، فارسى روان و جملهبندیها بر اصول دستور آن زبان باشد. ازاینجهت گاهى ناچار شديم كه براى انجام و تحسين جمله، كلمهاى بر آن بيفزاييم، ولى براى رعايت امانت، آن كلمات را بين قلّاب قرار داديم، تا از كلمات برابر با متن جدا باشد، و مسلّم است كه اگر قلم آزاد مىبود و ملتزم نبوديم كه مطابقۀ كامل با اصل را رعايت كنيم، جملهها زيباتر و روانتر مىشد. ولى رعايت مصلحت امانت و مطابقۀ ترجمه با متن از زيبايى جمله مهمتر مىنمود.
- ما در ترجمه غالبا متّكى به شرح صحيفۀ علّامه سيّد علی خان كبير بودهايم، بنابراين هر كجا در ترجمۀ عبارتى اخذ به معنى يا خلاصهگيرى شده، با اتكا به رياض السالكين في شرح صحيفة سيد الساجدين صلواتاللهعليه و استفاده از درياى علم و فضل آن جناب بوده است.
- در خلال بعضى از دعاهاى صحيفه عباراتى خارج از عنوان دعا يافت مىشود، مثلا در اوايل دعاى «استكشاف هموم» اين عبارت ديده مىشود: «و آیةالکرسی و معوّذتين و قل هو الله احد را بخوان و بگو...». بايد در نظر داشت كه اين عبارات از انشاى ابوعبدالله حسنى است كه سرلوحههاى دعا نيز به قلم اوست و در سند صحیفه نیز به آن اشاره شده است. [۲]
ساختار و محتوا
- کتاب حاضر شامل این موارد است:
- مقدمه مترجم (هدف، روش و چگونگی ترجمه)
- مقدمه علّامه سيّد محمّد مشكوة (اهمیت دعا، اسناد صحیفه سجادیه و ویژگیها و برتریهای آن)
- استدراکهای علّامۀ آيتالله سيّد شهابالدین حسينى مرعشى (اسامی و مشخصات برخی از شروح و تعلیقات بر صحیفه سجادیه، متواتر بودن صحیفه سجادیه در نزد شیعیان، اسامی و مشخصات تعدادی از مستدرکها بر صحیفه سجادیه و معنای کامله بودن صحیفه سجادیه)
- متن اصلی و عربی ادعیه و ترجمه منثور که بهاینترتیب آمده است: یک صفحه متن عربی، یک صفحه ترجمه فارسی و شماره صفحات این دو (متن و ترجمه) یکسان و مطابق هم است.
- مؤخّره (توضیح و تکمیل بحث از روش و چگونگی ترجمه).
نمونه مباحث
- «الدعاء الرابع و الخمسون (وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فِي اِسْتِكْشَافِ اَلْهُمُومِ): يَا فَارِجَ اَلْهَمِّ، وَ كَاشِفَ اَلْغَمِّ، يَا رَحْمَانَ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ افْرُجْ هَمِّي، وَ اكْشِفْ غَمِّي.»
- «دعاى پنجاه و چهارم دعاى حضرت در طلب گشايش اندوهها: اى زدايندۀ اندوه و بر دارنده غم، اى بخشندۀ در دنيا و آخرت و مهربان در هر دو سرا، بر محمّد و آل محمّد رحمت فرست و اندوه مرا برطرف كن، و غمم را بزداى.» [۳].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.