باقولی، علی بن حسین
ابوالحسن علی بن حسین باقولی (درگذشته 542 یا 543ق)، مفسر، نحوی و ادیب برجسته قرن ششم هجری است که به دلیل جامعیت در دانش، به «جامع العلوم» شهرت یافت. وی نابینا بود و آثاری ماندگار در تفسیر، علوم قرآنی و نحو عربی از خود به جای گذاشت.
| علی بن حسین باقولی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوالحسن علی بن حسین باقولی |
| نامهای دیگر | باقولی، نورالدین ابوالحسن علی - جامع باقولی، علی بن حسین - جامع العلوم باقولى، علی بن حسین - باقولی اصفهانی، علی بن حسین - جامعه باقولی، علی بن حسین - الجامع، علی بن حسین - جامع العلوم النحوی، علی بن حسین |
| لقب | جامع العلوم - جوامع العلوم - ضریر |
| نام پدر | حسین |
| محل تولد | اصفهان، ایران |
| محل زندگی | اصفهان |
| رحلت | 542 یا 543 یا 545 قمری |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| پیشه | ادیب، مفسر، نحوی |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | تفسیر، علوم قرآن، نحو عربی |
| برخی آثار | کشف المشکلات و إيضاح المعضلات في إعراب القرآن و علل القراءات - کتاب شرح اللمع في النحو - الجواهر في شرح جمل عبدالقاهر - شرح الجمل |
ولادت
ابوالحسن علی بن حسین باقولی در اصفهان متولد شد. از تاریخ دقیق تولد و جزئیات زندگی خانوادگی او اطلاعات چندانی در دست نیست. پدرش حسین نام داشت. لقب «باقولی» یا «باقولی اصفهانی» نشاندهنده نسبت او به شهر اصفهان است.
تحصیلات
درباره دوران تحصیل و اساتید باقولی اطلاع دقیقی در منابع موجود نیست. اما با توجه به تسلط عمیق او بر علوم ادبی عربی، به ویژه نحو و تفسیر، میتوان دریافت که از محضر استادان بزرگی در این عرصهها بهره برده است. شهرت علمی او در دوران حیاتش، گواه بر تحصیلات عالی و دانش گستردهاش میباشد.
فعالیتها
باقولی به عنوان یک دانشمند جامعالعلوم در عصر خود شناخته میشد. بیهقی در کتاب «وشاح الدمی» او را در علم نحو به کعبه تشبیه کرده که فضلای زمانش پردهدار آن بودند. وی علاوه بر تدریس و پژوهش، گاه شعر نیز میسروده است. باقولی با دانشمندان خراسان نیز ارتباط علمی داشت، چنانکه در سال 535ق نامهای به علماي خراسان نوشت و در آن شرح بیتی از فرزدق را خواستار شد که نشاندهنده جایگاه علمی و احترام او در میان معاصرانش است. روحیه پژوهشگری و تلاش طاقتفرسای او در تالیف آثارش مشهود است.
وفات
ابوالحسن باقولی سرانجام در سال 542 یا 543 یا بنا بر قولی 545 هجری قمری درگذشت. محل دقیق وفات و مدفن او مشخص نیست.
آثار
از آثار متعدد و ارزشمند باقولی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: کشف المشکلات و إيضاح المعضلات في إعراب القرآن و علل القراءات کتاب شرح اللمع في النحو الجواهر في شرح جمل عبدالقاهر (شرح الجمل) المجمل الاستدراك (بر ابوعلی فارسی) البيان في شواهد القرآن علل القراآت تفسير جامع العلوم (تفسير القرآن)
پانويس