سعد بن ابی‌وقاص بازخوانی یک ریزش

سعد بن ابی وقاص باز خوانی یک ریزش
پدیدآوران	طبسی، محمدمحسن (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	پژوهشی تحلیلی، تاریخی درباره زندگانی سعد بن ابی وقاص
ناشر	برگ فردوس
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1386ش
چاپ	1
شابک	‎964-96704-4-5
موضوع	سعدبن‌ابی وقاص، 23 قبل از هجرت - 55 ق - سرگذشتنامه - صحابه - سرگذشت‌نامه - اسلام - تاریخ - از آغاز تا قرن 41ق
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س7ط2 33 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سعد بن ابی‌وقاص بازخوانی یک ریزش، نوشته محمدمحسن طبسی(متولد 1360ش)، پژوهشی تحلیلی، تاریخی پیرامون زندگی سعد بن ابی وقاص و بازشناسی چهره واقعی اوست.

انگیزه نگارش

نویسنده با هدف نگارش تاریخ واقع‌بینانه از زندگی و مواضع سعد، براساس منابع تاریخی اهل سنت، این کتاب را تدوین کرده است.

سبک نگارش

نقل وقایع و جریان‌ها از متون اولیه تاریخ و حدیث، بررسی انعکاس آن در کتب تراجم و صحابه‌نگاری، نقد و ارزیابی انعکاس و بازتاب وقایع در کتب یاد شده شیوه نویسنده در نگارش کتاب است.

ساختار

کتاب از یک مقدمه، پیشگفتار، درآمد، سه بخش اصلی با فصل‌های مختلف، خاتمه و فهرست‌های فنی تشکیل شده است.

گزارش محتوا

در قسمت درآمد، نویسنده به ضروت تحقیق که رمزگشایی از چهره سعد و دفع ادعای واهی برخی جریانات نظیر وهابیت مبنی بر حسن روابط خلفا و برخی صحابه با اهل بیت(ع) است، اشاره کرده و در ادامه به پیشینه تحقیق و روش نگارش کتاب پرداخته است.

بخش نخست به دوران پیامبر اکرم(ص) اختصاص یافته و در دو فصل فعالیتهای سعد در دوران پیامبر(ص) تا سال دهم هجرت بیان شده، همچنین فضایلی که برای سعد نقل شده از نظر محتوا و سند بررسی شده و سستی آنها روشن گردیده است. نخستین فصل مربوط به پیش از هجرت است و در آن به اطلاعاتی چون نسب سعد، اسلام آوردن او و موضع خانواده نسبت به آن، و همچنین درگیری او با مشرکین اشاره شده است. در فصل دوم، به شرح حال سعد پس ازهجرت پرداخته شده که شامل حوادث و وقایع مختلفی از آغاز هجرت به مدینه تا سال دهم هجرت است. نویسنده نخست به جریان عقد اخوت سعد و عمار یاسر اشاره کرده سپس نخستین فعالیت‌های رزمی و شرکت او در غزوات و حوادث مورد بررسی قرار گرفته است. به طور خاص، در بحث جنگ بدر، به طمع سعد در تقسیم غنایم و نزول آیه انفال اشاره شده که بیانگر جنبه‌ای منفی در شخصیت اوست. در وقایع سال سوم هجرت، گریختن سعد از میدان جنگ احد و نیز روایت‌های منتسب به دعای پیامبر(ص) در حق او به تفصیل نقد و ضعف سندی آن‌ها بیان می‌شود. همچنین حوادثی مانند نزول آیه تحریم خمر به سبب رفتار سعد، نگهبانی و محافظت وی از پیامبر در نبرد خندق، نگارش نامه پیامبر(ص) به یهود خیبر مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه پیرامون نزول آیه نجوی و ادعای سعد در شان نزول آن مورد بررسی شده و از واقعه غدیر خم و تایید و نقل آن توسط وی سخن به میان آمده است. در قسمتی از این فصل به وقایعی که تاریخ آن مشخص نبود مانند بی‌احترامی وی به پیامبر(ص)، بدگویی‌اش از امام علی(ع)، و نهی پیامبر(ص) از اسراف او در وضو و... اشاره شده است. در پایان این بخش، احادیثی که سعد را اهل بهشت معرفی می‌کنند، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و از لحاظ سندی و دلالی مخدوش شمرده شده است.

بخش دوم مربوط به دوران خلفاء است. این بخش به چهار فصل تقسیم شده و به نقش و جایگاه سعد در دوره خلفای سه‌گانه و نیز امیرالمؤمنین علی(ع) ومواضع او نسبت به آنها می‌پردازد. فصل اول به دوران ابوبکر اختصاص یافته و نخست بیعت سعد و شرکت او در سقیفه بررسی می‌شود. فصل دوم در دوران خلیفه دوم است و در آن نقش سعد در فتوحات و ولایت او بر کوفه و همچنین عزل وی به دلیل شکایت اهل کوفه از ستم او و... تشریح شده است . در ادامه، نقش او در شورای شش نفره(شورای فرمایشی)، انتقاد امام علی(ع) از سعد، کینه‌توزی سعد نسبت به امام علی(ع) و انحراف او که به انتخاب عثمان انجامید، به تفصیل بررسی و تحلیل شده است. در فصل سوم به زندگانی سعد در دوران عثمان پرداخته شده است. بازگشت سعد به امارت کوفه و سبب آن، لجاجت او در بازگرداندن سهمی از بیت‌المال به خلیفه، همچنین افشای اسراری توسط سعد که در نهایت موجب عزل کامل وی شد، مورد بحث قرار گرفته است . مساله ثروت‌اندوزی کلان سعد در این دوره، مواضع وی در جریان محاصره خلیفه سوم و آنچه میان او و حضرت علی(ع) گذشته باضافه موضع وی نسبت به قاتلان خلیفه سوم از مباحث این فصل است .

در فصل چهارم و پایانی این بخش، مساله خلافت پس از کشته شدن عثمان و رویگردانی مردم از سعد، موضع سعد نسبت به امام علی(ع)، تاخیر در بیعت با ایشان و عدم همکاری با حضرت در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان، و همچنین توجیهاتی که برای کناره‌گیری خود مطرح کرده، مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان احادیثی(حدیث غدیر، منزلت، کساء و...) در فضایل امام علی(ع) از زبان سعد همراه با نکاتی مرتبط با آنها مطرح شده است.

بخش سوم فرجام سعد است و شامل دو فصل است. فصل اول به دوران معاویه اختصاص دارد و در آن مساله بیعت سعد با معاویه و برخوردهای متقابل آن‌ها، پیشنهاد امارت به سعد توسط معاویه و همچنین مخالفت سعد با سنت‌های خلیفه دوم بررسی می‌شود. در فصل دوم، موضوعات مربوط به پایان زندگی سعد شامل تاریخ وفات او و دفنش، و نیز نقد بر روایاتی مانند اقامه نماز مروان بر جنازه سعد مورد اشاره قرار گرفته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.