حاکم و حکومت در نظام سياسی اسلام
حاکم و حکومت در نظام سیاسی اسلام، اثر احمد عابدی (متولد: 1339ش- نجف آباد)، محقق، استاد سطح عالی حوزه و دانشگاه، دکترای فلسفه است. این کتاب به نقد و بررسی موضوع حاکم و حکومت در نظام سیاسی اسلام میپردازد و مبانی نظری، شروط و ویژگیهای اصلی نظام حکومت اسلامی را با تأکید ویژه بر نظریه ولایت فقیه تبیین میکند. این مجموعه حاصل بحثهایی است که در حرم مطهر حضرت معصومه (س) در سال 1391-1390 شمسی ارائه شده است و با قلم آقای علیجانزاده تدوین شده است.
| حاکم و حکومت در نظام سياسي اسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عابدی، احمد (نويسنده) علیجانزاده، محمدحسین (گردآورنده) |
| عنوانهای دیگر | بازجویی در اسلام: بایدها و نبایدها ** حاکم و حکومت در نظام سیاسی اسلام: به ضمیمه کتاب بازجویی در اسلام |
| ناشر | نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها. دفتر نشر معارف |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1399ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-531-922-7 |
| موضوع | ولایت فقیه - ولایت فقیه - احادیث - اسلام و دولت - اسلام و سیاست - بازجویی (آیین دادرسی جزایی) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2ح2ع 223/8 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در دو بخش اصلی شامل «درونمایههای حکومت دینی» و «برخی اختیارات حاکم و حکومت اسلامی» و هر بخش با فصلهای متعدد، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
مقدمه نویسنده و پیشگفتار: این بخشها به تبیین هدف و انگیزه نویسنده از تدوین کتاب اختصاص دارند که همان نقد و بررسی دقیق موضوع حاکم و حکومت در نظام سیاسی اسلام است عابدی مینویسد: «آنچه در این مباحث آمده، آمیختهای از مباحث فقهی و نیز فلسفه سیاسی در موضوع حکومت اسلامی است. لازم بهذکر است که مباحث تئوری و اندیشه حکومت غیر از سائل اجرایی است و هرگز نباید مشکلات اجرایی را با اصل اندیشه و فکر مخوط کرد و یک را بهدیگری نسبت داد»[۱].
بخش اول: درونمایههای حکومت دینی: این بخش در یازده فصل، مبانی و ابعاد مختلف حکومت دینی را بررسی میکند. فصل اول: مفاهیم و کلیات به تعریف جامع واژه «ولایت» در ابعاد لغوی، عرفانی، کلامی و فقهی میپردازد و رابطه آن با نبوت و انواع اقسام ولایت را تشریح میکند[۲].
فصل دوم: حکومت دینی یا غیردینی؛ ضرورت حکومت را از منظر فلسفه سیاسی تبیین کرده، به معرفی انواع حکومتها و تاریخچه حکومت دینی میپردازد و شرایط آن را شرح میدهد[۳].
فصل سوم: حکومت دینی از نظر آیات و روایات؛ این موضوع را از دیدگاه آیات قرآن و روایات اهلبیت(ع) موردبررسی قرار میدهد و احادیث متعدد مرتبط با ضرورت و شرایط حکومت دینی و بیعت را تحلیل میکند[۴].
فصل چهارم: حکومت دینی در عبارات فقها، به جمعآوری و تحلیل دیدگاههای فقهای برجستهای چون شیخ کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و علامه حلی در مورد حکومت دینی میپردازد[۵].
فصل پنجم: شرایط حاکم دینی؛ به بررسی شرایط حاکم و حکومت دینی از دیدگاه برخی مانند: علامه طباطبایی، نائینی و شیخالرئیس بوعلی سینا، قابلیت حکومت برای ادیان مختلف، مسائل اساسی حاکم دینی و مفهوم عدالت حاکم و عدالت اجتماعی میپردازد[۶].
فصل ششم: بررسی و نقد برخی آرا در باب ولایتفقیه؛ به نقد آرای منتسب به آخوند خراسانی و اظهارات مختلف درباره حکومت اسلامی و ولایتفقیه میپردازد[۷].
فصل هفتم: روایات حرمت قیام در زمان غیبت؛ احادیث مرتبط با منع قیام در دوران غیبت امامزمان(عج) را در کتاب «وسائل الشیعه» کاوش میکند[۸].
بخش دوم با عنوان «برخی از اختیارات حاکم و حکومت اسلامی» به بررسی دامنه و ماهیت اختیارات و وظایف حاکم و دولت اسلامی میپردازد. محتوای این بخش شامل سه گفتار اصلی است:
- گفتار اول: قدرت: این قسمت به تحلیل و تبیین ماهیت و قلمرو قدرت حاکم در نظام حکومتی اسلامی اختصاص دارد.
- گفتار دوم: امنیت: در این گفتار، نقش حاکم و دولت اسلامی در برقراری و حفظ امنیت جامعهمحور بحث است.
- گفتار سوم: حکم عناوین ثانویه: این بخش به یکی از مفاهیم مهم فقهی در حوزه حکمرانی، یعنی «عناوین ثانویه» میپردازد. عناوین ثانویه به احکامی اطلاق میشود که به دلیل شرایط اضطراری، ضرورتها، یا مصلحتهای مهم، حکم اولیه یک موضوع را به طور موقت تغییر میدهند یا متوقف میکنند. در این گفتار، اختیارات حاکم اسلامی برای اعمال این احکام ثانویه، مانند جواز تغییر موقت برخی مقررات برای حفظ مصالح عالیه، موردبحث قرار میگیرد[۹].
در انتهای کتاب، در بخشی با عنوان «ضمیمه»، به بررسی مبحث بازجویی در حکومت اسلامی و بایدها و نبایدهای آن پرداخته شده است. در این بخش، پس از واژهشناسی بازجویی و جایگاهشناسی آن، در بیست و یک فصل به مباحث و موضوعاتی همچون: بازجویی در آینه قرآن و روایات، هدف از بازجویی، بررسی حکم فقهی بازجویی، اقسام، اصول و بایدونبایدهای بازجویی، مسائل اخلاقی، مسائل بازجویی، بررسی سؤالات بازجویی، از حیث حلال و حرام و...[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.