العقل الأخلاقي العربي
| العقل الأخلاقي العربي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جابری، محمد عابد (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | دراسة تحليلية نقدية لنظم القيم في الثقافة العربية |
| ناشر | مرکز دراسات الوحدة العربية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2006م |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | اخلاق - فلسفه - ارزشها - ارزشها - کشورهای عربی - فرهنگ عربی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ج2ع7 36/8 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
العقل الأخلاقي العربي: دراسة تحليلية نقدية لنظم القيم في الثقافة العربية، اثر محمد عابد الجابری (1935-2010م) مطالعهای تحلیلی انتقادی بر نظامهای ارزشی در فرهنگ عربی است که با نقد وضعیت کنونی اندیشه اخلاقی در تمدن عربی، به بررسی چگونگی شکلگیری این نظامها بر اساس میراثهای فرهنگی متعددی میپردازد.
ساختار
کتاب متشکل از مقدمه و یک مدخل است، سپس مطالب در دو بخش اصلی که بخش اول دارای چهار فصل و بخش دوم شامل نوزده فصل در پنج باب، ارائه شده است.
سبک نگارش
شیوه نگارش بر مبنای نقدوتحلیل جدی است که در آن مؤلف صرفاً به توصیف بسنده نکرده، بلکه به ارزیابی و شکافتن مبانی فکری تفکر اخلاقی در فرهنگ عربی پرداخته است[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه، نویسنده ضمن بیان تاریخچهای از تالیفات درباره اخلاق و روش آنها، این پژوهش را حلقهای در مجموعه طولانیتر نقد عقل عربی معرفی کرده[۲] و در مدخل، با عنوان حدیث المنهج والرؤیة (گفتگویی درباره روش و دیدگاه)، روش کار معرفی میشود که بر نقد عقل اخلاقی عربی بر اساس پنج سنت فرهنگی دخیل متمرکز است[۳].
القسم الأول: المسألة الأخلاقية في التراث العربي (مسئله اخلاقی در میراث عربی): این بخش چهارچوب نظری و مفاهیم بنیادی مانند اخلاق، ادب (حسن رفتار) و نظام القیم (نظام ارزشها) را تعریف میکند. این قسمت با تمرکز بر مسئله اختیار و مسئولیت، به بررسی دیدگاههای کلامی در مورد آزادی میپردازد و با پرسشمحوری پایان مییابد که آیا عقل مبنای اخلاق است یا متون دینی (نقل)؟. همچنین روشن میکند که میراث عربی فاقد یک علم اخلاق مستقل فلسفی است[۴].
القسم الثاني: نظم القيم في الثقافة العربية: أصولها وفصولها (نظامهای ارزشی در فرهنگ عربی: ریشهها و ابعاد): این بخش بزرگترین قسمت کتاب است که در دو باب نخست آن، بهتفصیل، به معرفی دو میراث اصلی غیرعربی مؤثر بر نظامهای ارزشی میپردازد: الباب الأول: الموروث الفارسي أو أخلاق الطاعة (میراث فارسی یا اخلاق اطاعت): این میراث بر اخلاق اطاعت و مفاهیم سیاسی-اخلاقی تمرکز دارد که بر ارزشهای ساسانی (القيم الكسروية) مبتنی است[۵].
الباب الثاني: الموروث اليوناني: أخلاق السعادة (میراث یونانی: اخلاق سعادت): این میراث که از طریق ترجمهها وارد فرهنگ عربی شد، بر هدف سعادت تمرکز دارد و بر دو گرایش فکری تأکید میکند: النزعة العلمیة (گرایش علمی) و النزعة الفلسفیة (گرایش فلسفی)[۶].
الباب الثالث: الموروث الصوفي: أخلاق الفناء و فناء الأخلاق! (میراث صوفی: اخلاق فنا و فنای اخلاق!): این بخش به بررسی اخلاق تصوف میپردازد که هدف آن پاکسازی نفس و رسیدن به فضائل از طریق ریاضت است. این میراث بر مفاهیمی چون الشیخ و المريد (پیر و مرید) و اهمیت محبت و دلبستگی (الحب والعشق) در سلوک اخلاقی تأکید دارد[۷].
الباب الرابع: الموروث العربي الخالص: أخلاق المروءة (میراث عربی خالص: اخلاق مروت): این بخش به بررسی آن دسته از ارزشهای عربی میپردازد که خالص بوده و از میراثهای وارداتی متمایز هستند، مانند مروت (جوانمردی). این سنت بر شجاعت، وفاداری، بخشش و کرم تأکید دارد و نماینده نظام ارزشی است که در اعماق فرهنگ عربی ریشه دارد[۸].
الباب الخامس: الموروث الإسلامي في البحث عن أخلاق إسلامية (میراث اسلامی در جستجوی اخلاق اسلامی): این بخش به نقد تلاشهای معاصر برای تدوین اخلاق اسلامی میپردازد و مفهوم أخلاق الدین (اخلاق دین) و بحران ارزشها را تحلیل میکند[۹].
خاتمة و فهارس: کتاب با یک خاتمه که جمعبندی مطالب است[۱۰] و فهارس منابع و اعلام، پایان مییابد[۱۱].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.