معانی حروف: با شواهد از قرآن و حدیث
معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث، اثر سید محمد رادمنش (1306-1399ش)، استاد زبان و ادبیات فارسی در شرح و تبیین معانی، تقسیمات و کارکردهای گوناگون حروف (ادات) در زبان عربی، با تاکید ویژه بر استخراج و تحلیل شواهد این معانی از آیات قرآن کریم و احادیث است.
| معانی حروف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رادمنش، سید محمد (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | با شواهد از قرآن و حدیث |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1371ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - نحو - قرآن - صرف و نحو - قرآن -- مسائل لغوی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ر8م6 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
==ساختار==کتاب در یک مقدمه (مدخل)، پیشگفتار مؤلف و چهار فصل اصلی تنظیم شده است که به ترتیب به حروف مختص به اسم، حروف مختص به فعل، حروف مشترک میان اسم و فعل و حروف مفرده اختصاص دارند.
سبک نگارش
سبک نگارش کتاب دارای سه ویژگی کلیدی اصلی است:
- تحلیل دقیق صرفی و نحوی: برای اغلب آیات و جملات بهکاررفته بهعنوان شاهد، ترکیب گرامری (اعراب) کلمات به صورت جزء به جزء ارائه شده است تا نقش و جایگاه هر حرف در جمله کاملاً مشخص شود[۱].
- استناد گسترده به نصوص دینی: تأکید اصلی بر استفاده از شواهد فراوان از قرآن و احادیث برای توضیح معانی مختلف حروف است که نشاندهنده رویکرد تخصصی نویسنده در حوزه علوم اسلامی است[۲].
- کاربرد آموزشی: هر مبحث اصلی با تمریناتی همراه است که خواننده را ملزم به تجزیه و ترکیب جملات میکند، و در ادامه پاسخهای مفصلی برای این تمرینات ارائه شده است[۳].
گزارش محتوا
در مدخل به اهمیت توجه به قرآن اشاره شده[۴] و در پیشگفتار با تاکید بر اهمیت قرآن بهعنوان یک برنامه روشن و کامل برای زندگی بشری آغاز شده و لزوم فراگیری زبان عربی و فنون آن برای درک حقایق دین بیان گردیده و به نکاتی پیرامون موضوع کتاب، اشاره شده است[۵]. در ادامه، نویسنده پس از تقسیم کلمات در زبان عربی، به تقسیمبندی عوامل (عوامل لفظی مانند افعال و حروف، و عوامل معنوی) میپردازد. سپس تقسیمات حروف معانی را بر اساس اختصاص آنها به اسم، فعل، یا اشتراک میان آن دو، به همراه حروف مفرده بیان میکند[۶].
فصل اول: حروف مختص به اسم؛ این فصل به حروف و ادواتی میپردازد که تنها بر سر اسم وارد میشوند و شامل مباحثی چون حروف جَر (مانند باء، تاء، کاف، لام، مُنذ، مُذ، و علی)، حروف قسم (مانند باء قسم، تاء قسم و واو قسم) و ادوات استثنا (مانند إلّا، غیر، سوی، خَلا، عَدَا، حاشا، لیس و لایکون) است. همچنین، حروف ندا (مانند أی، یا، و وا) و حروف تنبیه (مانند أَلا، أما و ها) نیز در این فصل موردبررسی قرار گرفتهاند، با ذکر معانی و کاربردهای متنوع هر یک در آیات و احادیث[۷].
فصل دوم: حروف مختص به فعل؛ این بخش شامل حروف و ادواتی است که تنها بر سر فعل وارد میشوند و کارکرد نحوی و معنایی خاصی را ایفا میکنند. مباحث این فصل شامل حروف ناصبه (مانند أَن، لَن، کَی و إذَن) که فعل مضارع را منصوب میکنند، حروف جازمه (مانند لَم، لَمّا، لام امر و لاء نهی) که فعل مضارع را مجزوم میکنند، و حروف مصدری (مانند ما، أن، لَو و کَی) هستند. بحث مفصلی نیز به حروف شرط (مانند إن، امّا، لَو و لَولا) اختصاصیافته است که حالتهای شرط و جواب آن را شرح میدهد[۸].
فصل سوم: حروف مشترک میان اسم و فعل؛ در این فصل، حروفی معرفی میشوند که ورود آنها بر اسم و فعل مشترک است. این حروف شامل حروف عطف (مانند واو، فاء، ثُمَّ و حتّی) هستند که هر کدام برای ترتیب، تعقیب یا مطلق مشارکت به کار میروند. مباحث دیگر شامل حروف استفهام (مانند همزه و هل) و حروف تفسیر (مانند أی و أن) هستند. همچنین، حروف استفتاح (آغاز کلام) (الا و اما) و نفی (مانند ما، إن، لا، و لات) نیز بررسی شدهاند که در متون دینی کاربرد زیادی دارند[۹].
فصل چهارم: حروف مفرده؛ این فصل به حروفی اختصاص دارد که به صورت مفرده (تک کلمه) در کلام به کار میروند و معنای خاصی را افاده میکنند[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.