شرح دعای سمات (لمعات في شرح دعاء السمات)
لمعات في شرح دعاء السمات، اثر سید ابوالقاسم دهکردی اصفهانی (1353-1272ق)، در شرح دعای سمات است.
| شرح دعای سمات(دهکردی، ابوالقاسم) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دهکردی، ابوالقاسم (نويسنده)
زاد هوش، محمد رضا (محقق) نظامالدین، محمد ( مصحح) |
| عنوانهای دیگر | دعای سمات. شرح ** لمعات فی شرح دعاء السمات |
| ناشر | مهر قائم |
| مکان نشر | ایران - اصفهان |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ویژگیهای کتاب
- بخشهای این شرح، زیر عنوان «لمعه» آمده؛ لذا شارح آن را «لمعات...» نام نهاده است.
- مؤلف، مطالب خویش را گاه به زبان فارسی و گاه به زبان عربی به قلم آورده و نقلقولها و احادیث را نیز به همان زبان عربی و بدون ترجمه باقی گذارده است. در حقیقت، نثر او را بهخاطر اختلاط این دو زبان، باید «ملمع» بدانیم. سبب انتخاب این روش توسط او علاوه بر طبعآزمایی در زمینه عربینویسی، پنهان داشتن رموز و اسراری است که در زمینههای عرفانی بر آن دست یافته و در رساله خویش درج کرده است[۱].
- تحلیل لغوی و نحوی: اهتمام ویژهای به تجزیه و ترکیب صرفی و نحوی کلمات و عبارات دعا، بهمنظور تبیین دقیق معانی کلمات صورت گرفته است.
- تفسیر و تبیین مضامین: پس از تحلیل لغوی، مؤلف به شرح و تبیین عمیقتر مضامین و معانی فقرات دعا میپردازد. این تبیینها شامل مباحث مختلفی از جمله اسماء الهی، صفات خداوند، وقایع تاریخی مرتبط با انبیا و سایر نکات اعتقادی و عرفانی مرتبط با دعاست.
- ذکر اقوال مختلف: مؤلف در شرح خود، اقوال و دیدگاههای مختلفی را در مورد معانی و تفاسیر مطرحشده در دعا نقل میکند؛ گاهی اوقات بهصورت آشکار و گاهی بدون ذکر نام قائل یا منبع خاص، دیدگاهها را بیان کرده است.
- درج مشاهدات و نکات شخصی: در مواردی، مؤلف به اشراقات عرفانی و خاطرات شهودى و مکاشفات شخصی خویش نیز اشاره کرده است.
ساختار و محتوا== کتاب، مشتمل است بر:
- مقدمه مصحح: این بخش، شامل «شیوههای نیایش»، «آشنایی با دعای سمات»، «مطالبی درباره مؤلف (دهکردی)»، «مطالبی درباره این کتاب»، «نسخههای خطی لمعات» و «درباره چاپ حاضر» است[۲].
- مقدمه مؤلف: مؤلف در این بخش، پس از حمد و ستایش خداوند و درود فرستادن بر پیامبر(ص) و خاندان او – که البته همگی را به زبان عربی و با عباراتی مسجع و ذکر اوصاف آن حضرات نوشته – روایتی را از امام صادق(ع) که بخشی از آن چنین است: «من أعطي الدعاء لم يحرم الإجابة» نقل کرده و از انگیزه خویش برای نگارش این شرح سخن گفته است[۳].
- مباحث مقدماتی: در این بخش، مؤلف به بررسی سند و اسامی دعای سمات و احوال راویان آن پرداخته است[۴].
- شرح دعا: شارح در این بخش، نخست، عباراتی از دعا را ذکر میکند و به شرح فقرات آن میپردازد. وی معمولا مطالب خود را در ذیل عنوان «لمعه» میآورد؛ مثلا در شرح عبارت «اللهم إني أسالك باسمك العظيم الأعظم الأجل الأكرم»، در ذیل عنوان «لمعه»، مطالبی را به زبان عربی عرضه میکند که خلاصه مضمون آن چنین است: تعلیم همه اسما به حضرت آدم، به معنای آن است که خداوند از هر چیزی یک نمونه از آن را در وجود آدم به ودیعه نهاد که آن نمونه در واقع، وجه و راه آگاهی یافتن آدم به اشیاء با تعلیم الهی بود؛ چراکه خداوند وی را جانشین در زمین قرار داد و خلافت و جانشینی تنها برای کسی میسر است که از مقام جمعیت برخوردار باشد؛ لذا خداوند هیچیک از فرشتگان را خلیفه نخوانده است؛ چراکه هویت بسیط آنها تنها همان چیزی را میتواند تحمل کند که خداوند از راه ذوات بسیط و صفات وحدانی آنها به ایشان آموخته است[۵].
در این بخش غالبا مؤلف عنوان خاصی را برای مباحث خویش برنمیگزیند، ولی مصحح با توجه به عبارات متن، عناوینی را برای مباحث او ابداع کرده و آنها را در فهرست آغاز کتاب ذکر نموده است؛ عناوینی همچون: «امتیاز اسم «الله»»، «معنای سؤال از خلق»، «معانی اسم»، «تعلیم اسماء حسنی به حضرت آدم(ع)»، «ذکر معنای عظیم»، «اسماء حسنای الهی واسطههای اجابت دعا هستند»، «بیان گفتارهایی درباره اسم اعظم»، «ابواب آسمان»، «اثبات حشر و معاد»، «از ختوم مجرب برای گشایش در کارها»، «معانی وجه و اطلاقات آن»، «مقدم بودن مشیت بر اراده»، «معانی و اطلاقات کلمه»، «چگونگی آفرینش آسمانها»، «معانی عجایب»، «خلقت نور و ظلمت»، «تعیین اوقات روز و شب و بینالطلوعین»، «بیان تفاوت میان صانع و خالق»، «منشأ روشنایی ماه»، «تحقیق در معانی نجوم و بروج، مصابیح و رجوم» و...[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه، فهرست مطالب و متن کتاب.