تاريخ تحليلی اسلام از آغاز تا واقعه طف
تاریخ تحلیلی اسلام (از آغاز تا واقعه طف) اثر محمد ابراهیمی ورکیانی (متولد 1323ش- روستای ورکیان دامغان)، است. موضوع کتاب، تاریخ تحلیلی اسلام از آغاز بعثت تا واقعه کربلا (طف) است که بر اساس سرفصلهای مصوب درس تاریخ اسلام تهیه شده و برای استفاده در محیط دانشگاهی تدوین گردیده است.
| تاريخ تحليلی اسلام از آغاز تا واقعه طف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیمی ورکیانی، محمد (نويسنده) نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها (گردآورنده) |
| ناشر | نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها. دفتر نشر معارف |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-531-350-8 |
| موضوع | اسلام - تاریخ - چهارده معصوم - سرگذشت نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1390 /الف2ت2 14 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پیشینه کتاب
این اثر تلخیص دو اثر نویسنده به نام «تاریخ اسلام؛ از بعثت نبوی تا حکومت علوی» و «تاریخ اسلام؛ از صلح مجتبوی تا غیبت مهدوی» بر اساس سرفصلهای مصوب درس تاریخ اسلام گروه معارف دانشگاهها است که با تغییراتی عرضه میشود. [۱].
ساختار کتاب
کتاب در یک جلد، شامل سه بخش اصلی و ده فصل است؛ بخش اول (شامل سه فصل) به بررسی اوضاع پیش از اسلام میپردازد، بخش دوم (شامل پنج فصل) وقایع دوران بعثت رسول اکرم(ص) تا رحلت ایشان را در بر میگیرد و بخش سوم (شامل چهار فصل) به حوادث دوران خلفا تا شهادت امام حسین(ع) اختصاص دارد.
سبک نگارش
- نویسنده سعی کرده است به ارائه گزارشی منسجم و بیطرفانه از تاریخ اسلام برای استفاده مشتاقان تاریخ اسلامی و پیروان دیگر ادیان بپردازد[۲].
- ازآنجاییکه کتاب برای تدریس دو واحد عمومی تدوینیافته سبک آموزشی رعایت شده و در انتهای هر فصل با عنوان «تحقیق کنید» موضوعاتی را به دانشجویان پیشنهاد میدهد و پایانبخش هر فصل پرسشهای برگرفته از متن درس است. [۳].
گزارش محتوا
بخش اول: بررسی اوضاع جغرافیایی و مردمی جزیرة العرب پیش از اسلام تا بعثت: این بخش بهتفصیل جغرافیای شبهجزیره عربستان، پیشینه تمدن در این منطقه و اصناف و طبقات مردمی آن میپردازد. همچنین، به ظهور نیاکان پیامبر اکرم(ص)، نقش حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) در تأسیس کعبه، و تولیت کعبه توسط فرزندان قصی بن کلاب پرداخته شده است. در ادامه، حوادث مرتبط با دوران عبد مناف، عبد شمس، هاشم و عبدالمطلب(ع) تا تولد و کودکی پیامبر اکرم(ع) موردبررسی قرار میگیرد[۴].
بخش دوم: بعثت رسول اکرم(ع) از بعثت تا رحلت: این بخش وقایع دوران رسالت پیامبر اکرم(ع) را پوشش میدهد، از جمله بعثت ایشان و پذیرش اسلام توسط نخستین مسلمانان همچون حضرت علی(ع) و خدیجه(ع) و آغاز دعوت عمومی. در ادامه، مخالفتهای قریش، مهاجرت مسلمانان به حبشه، محاصره اقتصادی و سیاسی در شعب ابیطالب و وفات ابوطالب(ع) و خدیجه(ع) تشریح میگردد. سپس، وقایع مربوط به هجرت پیامبر اکرم(ع) به مدینه، پیمانهای اولیه با اوس و خزرج و تأسیس حکومت اسلامی در مدینه(منشور مدینه)، و جنگهای بزرگ بدر، احد و خندق تا فتح مکه و حوادث پس از آن، از جمله جنگ حنین و تبوک و در نهایت حجةالوداع و رحلت رسول خدا(ع) شرح داده شده است[۵].
بخش سوم: رحلت رسول خدا(ص) و حوادث دوران خلفا تا شهادت امام حسین(ع): در این بخش، ابتدا حوادث پس از رحلت پیامبر(ع) مانند رویداد سقیفه، ارتداد قبایل عرب و ماجرای فدک موردبحث قرار میگیرد. سپس، حوادث دوران خلفای اول (ابوبکر)، دوران عمر و عثمان شامل فتوحات و علل انحراف خلافت بررسی میشود. در ادامه، وقایع دوران خلافت امام علی(ع) و درگیریهای داخلی و خارجی آن دوران، شامل نبرد با ناکثین، قاسطین و مارقین (جمل، صفین و نهروان) تشریح شده است. بخش پایانی به دوران امامت امام حسن(ع) و صلح با معاویه و سپس امامت امام حسین(ع) و وقایع منجر به شهادت ایشان در واقعه طف (کربلا) میپردازد[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.