دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ ملامحسن فیض کاشانی
دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ ملامحسن فیض کاشانی، نوشته غلامحسین ابراهیمی دینانی (متولد ۱۳۱۳ش)، فیلسوف و پژوهشگر حوزه حکمت و فلسفه، کتابی است که در آن، به بررسی و ارائه دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره ملامحسن فیض کاشانی (۱۰۰۷-۱۰۹۱ق) پرداخته شده است.
| ملا محسن فیض کاشانی(ابراهیمی دینانی، غلام حسین) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیمی دینانی، غلام حسین (نويسنده) منصوری لاریجانی، اسماعیل (گردآورنده و محقق) |
| عنوانهای دیگر | دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی |
| ناشر | صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران. انتشارات سروش |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1402ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-12-2527-0 |
| موضوع | فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006 - 1091ق. - نقد و تفسیر - فلسفه اسلامی - فیلسوفان اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 7م2الف 1128 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
اهمیت این کتاب در چندین جنبه کلیدی است:
- تحلیل جامع اندیشه فیض کاشانی: کتاب به تبیین آثار پیچیده فیض کاشانی و رویکرد جامع او در ادغام فلسفه، عرفان، فقه و حدیث و تبیین عرفان شیعی میپردازد که این امر به درک عمیقتر از شخصیت علمی و فکری وی کمک میکند. [۱].
ساختار
کتاب در یک جلد منتشر شده و شامل مقدمه و 24 فصل است.
سبک نگارش
- تحلیلی و تفسیری: نویسنده به تحلیل و تفسیر دیدگاههای فلسفی و عرفانی فیض کاشانی میپردازد و ابعاد مختلف اندیشه او را بررسی میکند
- غنی از شواهد شعری: برای روشنشدن مفاهیم و عمیقتر کردن مطالب، بهکرات از اشعار شاعرانی چون حافظ، مولوی و خود فیض کاشانی بهره برده شده است[۲].
گزارش محتوا
مقدمه: در این بخش، به معرفی اجمالی ملامحسن فیض کاشانی و آثار او پرداخته میشود. همچنین، از اساتید وی مانند ملاصدرا و سید ماجد بحرانی یاد شده و رویکرد جامع او در تلفیق فلسفه، عرفان، فقه و حدیث موردبحث قرار میگیرد و به اهمیت کتاب "کلمات مکنونه" او اشاره میشود[۳].
فصل اول: شخصیت علمی فیض(کاشانی): این فصل به تحلیل شخصیت علمی فیض کاشانی میپردازد. بر جنبههای متمایزکننده او از جمله تخصصش در فلسفه، فقه، حدیث و عرفان تأکید شده و تمایلات اخباریگری او و اهمیت ویژهاش به آموزههای اهلبیت(ع) بررسی میشود[۴].
فصل دوم: خداشناسی: در این فصل، دیدگاههای فیض کاشانی در مورد شناخت خداوند با نقل کلمات کتاب «کلمات مکنونه» مطرح میشود. تأکید بر این است که خداوند در تمام هستی تجلییافته و معرفت حقیقی به او عمیق و نه سطحی است[۵].
فصل سوم: خداشناسی و جویندگان حق: ادامه مباحث خداشناسی، این فصل به مسیر سالکان حق و تجلیات گوناگون الوهیت در جهان میپردازد و بر این نکته تأکید دارد که زیبایی الهی هم در ظاهر و هم در باطن ساری و جاری است[۶].
فصل چهارم: هستی مطلق: این فصل به مفهوم هستی مطلق با نقل کلماتی از «کلمات مکنونه» میپردازد و بیان میکند که هر آنچه هستی دارد، از خداوند سرچشمه میگیرد و جلوهای از وجود اوست. همچنین رابطه میان موجودات ممکن و واجبالوجود مورد کندوکاو قرار میگیرد[۷].
فصل پنجم: وجودشناسی: با نقل کلماتی از «کلمات مکنونه» به ماهیت وجود میپردازد و میان وجود مطلق و مقید تفاوت قائل میشود. توضیح میدهد که چگونه تمام موجودات از وجود مطلق نشئتگرفته و در عالم ظهور مییابند[۸].
فصل ششم: وجود لازمان و لامکان: این فصل به موضوع وجود خداوند میپردازد که فراتر از زمان و مکان است. همچنین به چگونگی ارتباط موجودات زمانی و مکانی بااینوجود نامحدود پرداخته میشود[۹].
فصل هفتم: رمز عشق و دلدادگی: این فصل به بُعد عرفانی عشق الهی و جایگاه آن در هستی میپردازد. توضیح میدهد که عشق الهی چگونه در تمام موجودات جاری است و مسیر دلدادگی و اوجگیری انسان بهسوی معشوق مطلق را بیان میکند[۱۰].
فصل هشتم: نبوت و ولایت: در این فصل، مفاهیم نبوت و ولایت در تفکر فیض تشریح میشوند و نقش پیامبران و اولیا در هدایت انسانها و ارتباط آنها با علم لدنی و الهی موردبحث قرار میگیرد[۱۱].
فصل نهم: اعیان ثابته و علم حق: این فصل به تبیین مفهوم "اعیان ثابته" بهعنوان الگوهای ازلی در علم الهی میپردازد و نحوه ارتباط آنها با ظهور موجودات در عالم خارج را بررسی میکند[۱۲].
فصل دهم: حجابهای معرفت: به موانع و حجابهایی میپردازد که انسان را از درک کامل حقیقت بازمیدارند و راههای برطرفکردن این حجابها از طریق تهذیب نفس و تعمق در معرفت بیان میشوند[۱۳].
فصل یازدهم: بوی و جوی معرفت: این فصل به ادراک ظریف و شهودی معرفت و حکمت الهی میپردازد که اغلب به استعاره "بوی" و "جوی" تشبیه میشوند و بر درک باطنی و غیرحسی تأکید دارد و از رابطه عشق و زیبایی سخن میرود[۱۴].
فصل دوازدهم: بحث مطلق و مقید: تمایز میان وجود مطلق و مقید بررسی میشود. توضیح داده میشود که چگونه تمام موجودات مقید وابسته به وجود مطلق هستند و مطلق مستغنی از مقید است و در قالب آن تجلی مییابد[۱۵].
فصل سیزدهم: چشم آشنا و چشم غیر: این فصل به دو نوع نگاه به حقیقت میپردازد: "چشم آشنا" که تجلیات الهی را در همه چیز میبیند و "چشم غیر" که از درک این تجلیات محروم است. در این فصل بر اهمیت بصیرت معنوی تأکید میشود[۱۶].
فصل چهاردهم: عالم ظاهر و عالم باطن: به دوگانه عالم ظاهر و عالم باطن و ارتباط متقابل آنها میپردازد. این فصل بر این نکته تأکید دارد که هستی تنها محدود به ظواهر نیست و باطن نقش کلیدی در درک حقیقت دارد[۱۷].
فصل پانزدهم: لذت و مراتب آن: این فصل با انتخاب قطعهای از «کتاب الحقایق» فیض کاشانی به مفهوم لذت و سطوح مختلف آن، از لذتهای جسمانی تا لذتهای عقلانی و روحانی میپردازد و لذتهای عالیتر با کسب معرفت و تقرب به خداوند مرتبط دانسته میشوند[۱۸].
فصل شانزدهم: لذت و زیبایی: به ارتباط میان لذت و زیبایی میپردازد و زیبایی را تجلی کمال الهی میداند. این فصل نشان میدهد که چگونه ادراک زیبایی میتواند به لذتهای معنوی عمیق منجر شود و انواع درک زیبایی را بررسی میکند[۱۹].
در سایر فصول کتاب، به موضوعاتی همچون "فناء فی الله"، "راههای تحصیل کمال"، "فطرت توحیدی"، "زبان شعر و غزل"، "تحول در زمان و مکان"، "نسیم باد نوروزی"، "فصل و وصول" و "علم کلام و آداب مناظره" پرداخته شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص 21
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص21-8
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص21-8
- ↑ متن کتاب، ص34- 22
- ↑ همان، ص49- 36
- ↑ همان، ص61- 50
- ↑ همان، ص73- 62
- ↑ همان، ص83- 74
- ↑ همان، ص94- 84
- ↑ همان، ص107- 96
- ↑ همان، ص118- 108
- ↑ همان، ص131- 120
- ↑ همان، ص141- 132
- ↑ همان، ص151- 142
- ↑ همان، ص162- 152
- ↑ همان، ص174- 164
- ↑ همان، ص184-176
- ↑ همان، ص194- 186
- ↑ همان، ص205- 196
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.