الهداية إلي فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر
الهداية إلی فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر، اثر بحیا بن یوسف بن باقودا سرقسطی اندلسی (متوفای حدود 551ق)، اولین اثر عرفانی نوشتهشده در اندلس است که با تحقیق احمد شحلان، منتشر شده است.
| الهداية إلي فرائض القلوب و التنبيه إلی لوازم الضمائر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن باقودا، بحیی بن یوسف (نويسنده) شحلان، احمد (محقق) |
| ناشر | دار أبي رقراق |
| مکان نشر | مغرب - رباط |
| سال نشر | 2010م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | عرفان یهودی,حسیدیسم,قباله (عرفان یهودی) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BM ۷۲۳/الف۲/ه۴ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الهدایه، حاصل تلاقی معارف مسلمانان با یهودیان، بهخصوص الهیات سعدیا گائون و ابن گبیرول بوده و بحیا با استفاده از نوشتههای کسانی همچون ابوطالب مکی و محمد غزالی، طرحی برای اعتلای اخلاقی و معنوی ریخته است. وی فلسفه نوافلاطونی را بهواسطه آثاری همچون رسائل اخوان الصفا درک کرده و به دلیل انتساب برخی کتابهای فلوطین به ارسطو، ارسطویی نیز بشمار آمده است. بحیا از وارثان سنت یهودی - عربی بشمار میآید که در آن یهودیت ربانی تلمودی با خردگرایی کلام اسلامی درهم آمیخته و در آثار سعدیا گائون به اوج خود میرسد. هنگامی که مرحله جدیدی از عرفان یهودی در اسپانیا آغاز شد، بحیا چهرهای شاخص در همزیستی یهودی - عربی بود. درحالیکه او اشارهای به نام صوفیان نمیکند، استفاده از واژگان، نشاندهنده آشنایی او با ادبیات دست اول اندیشه اسلامی است[۱].
اندیشه بحیا در الهدایه، بهسان پلی با رویکردی عقلگرایانه راه را برای ادغام فلسفه و معنویت، در ذهن اندیشهورزان پس از خود، همچون موسی بن میمون باز میکند[۲].
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و ده باب است. محور توجه بحیا در مقدمه، تبیین وظایف قلوب است. بحیا با تبعیت از دوگانه سنتی موجود در ادبیات عرفانی یهودی، وظایف بشری را دو تقسیم میکند: وظایف جوارح که شامل کنشهای آشکار، مناسک، اعمال واجب و حدود شرعی است و وظایف قلب که متشکل از احساسات و مسئولیتهای درونی یا همان ذات، روح، مغز شریعت و دین بوده و مبتنی بر اصل اساسی ایمان است. مقوله نخست شامل ممارست مرتبط با آداب، رسوم و اخلاقیاتی است که تورات بر آنها تأکید دارد و آیینهای عبادی روز شنبه، نماز و خیرات را شامل میشود. نوع دوم از باورهایی مانند وحدانیت پروردگار تشکیل شده است؛ در این میان باید نسبت به خداوند خوف و رجا داشت، توبه کرد و شئونات اخلاقی را رعایت نمود[۳].
پانویس
منابع مقاله